Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

-
- -
-
-
દેવગિરિ.
૫૫
પાલન માટે પિતાના ભત્રીજા સુવર્ણના નામ ઉપરથી સુવર્ણની પૌષધશાળા એવું નામ રાખ્યું.
આ અવસરે ત્યાં એક મેટે સાથે વ્યાપારાર્થે આવ્યું હતું. તેમાં પ૦) ઉત્તમ કેશરના પિઠિયા પણ હતા. સાથેના બાકીના વ્યાપારીઓનું તો બધું કરિયાણું વેચાઈ ગયું, પણ કેશરના પોઠિયા એમના એમ રહ્યા. કેમકે કેશર ઘણું મૂલ્યવાન હોવાથી જથ્થાબંધ લેવા કઈ તૈયાર નહોતા, અને પરચુરણ વેચતાં એક પિઠિયા પણ કદાચ ખાલી થાય કે ન થાય માટે કેશરના માલિકે પરચુરણ વેચવા તૈયાર ન હતા. આમ કેશર ન વેચાવાથી નિરાશ થયેલા તે લેકે નગરની બહાર નીકળતાં તેની નિંદા કરવા લાગ્યા કે આ નગરીની ખ્યાતિ તે એવી છે કે “સમુદ્રમાં સાથ જેમ સમાઈ જાય તેમ આ નગરમાં ગમે તેટલું કરિયાણું આવ્યું હોય તો પણ તે બધું જ ખપી જાય છે. પણ આ બધી પેટી ખ્યાતિ છે કેઈક વખત મહા-કિંમતી ઘણું કરિઆણું આવ્યું હશે અને બધું ખપી ગયું હશે ત્યારથી લેકમાં આ કહેવત પડી ગઈ હશે. અને એક વખત સારી ખ્યાતિ થઈ ગયા પછી તે પાછળના ગમે તેટલા પાપથી લુપ્ત થતી નથી. મડદાં અને હાડકાંનાં ઢગલાથી ભરેલી હોવા છતાં શું ગંગાને લેકે પવિત્ર નથી કહેતા ?
દેદાશા આ નિંદા સાંભળીને બેલી ઊડ્યા કે શું તમારું કઈ કરિયાણું વેચાયા વિના બાકી રહી ગયું છે કે જેથી સર્વ નગરીઓમાં શ્રેષ્ઠ આ નગરીની તમે નિંદા કરી રહ્યા છો? સમુદ્રમાં ગયેલી નદીની જેમ અને મેક્ષમાં ગએલા જીવની જેમ કેઈ પણ કરિઆણું આ નગરીમાં આવીને પાછું ફર્યું નથી. ત્યારે તે કેશરના વ્યાપારીઓએ પિતાની હકીકત કહી સંભળાવી. દેદાશાએ બધી પિઠે ખરીદી લીધી અને જ્યાં ચુને તૈયાર થતો હતો ત્યાં લાવીને તેમાંની ૪૯) પિઠો નંખાવી દીધી. બધા લોકો તે જોઈને આશ્ચર્યચકિત જ થઈ ગયા. રાજાએ પણ બોલાવીને ઘણું સન્માન આપ્યું. આ પ્રમાણે સુવર્ણ જેવા વર્ણવાળા કેશરથી મિશ્રિત ચુનાથી પૌષધશાળા તૈયાર કરાવી કે જે વર્ણથી સેના જેવી, કિંમતથી પણ સુવર્ણની અને તેને પોતાના ભત્રીજા સુવર્ણનું નામ આપ્યું હોવાથી નામથી પણ સુવર્ણની હતી. આમ કરીને તેણે પિતાની પ્રતિજ્ઞાનું તે પાલન કર્યું જ કર્યું”. બાકીનું એક પિઠિઆ જેટલું કેશર તીર્થોમાં પૂજા માટે મેકલી આપીને વિદ્યાપુર પોતાને ઘેર દેદાશા પાછા ફર્યા.
[ ગુણતણાવ માથ, ]
સુકૃતસાગરમાં આ બનાવનું વર્ણન કર્યા પછી પેથડશાહના જન્મનું વૃત્તાંત આપેલું છે. ત્યાર પછી તે ઘણું ચડતી-પડતી અવસ્થા પસાર કરીને પિડિશાહ માંડવગઢના મંત્રી બન્યા છે. મંત્રી બન્યા પછી પણ રાજા રામના સમયમાં ઉપદેશતરંગિણીના કથન પ્રમાણે સં, ૧૩૩૫ આસપાસ તેમણે દેવગિરિમાં જિનપ્રાસાદ બંધાવ્યો છે. આથી સંભવ છે કે પેથડકુમારે જિનપ્રાસાદ બંધાવ્યો તેથી પચાસેક અથવા તે કરતાં પણ અધિક વર્ષ પૂર્વે દેદાશાએ પૌષધશાળા બંધાવી હશે. જે આ કલપના સત્ય હોય તો સંભવતઃ સિંહણના રાજ્યકાળ દરમિયાન પૌષધશાળા બંધાવી હશે. સિંહણરાજાનો રાજ્યકાળ સં. ૧૨૬૬-૧૩૦૪ અગાઉ