Atmanand Prakash Pustak 045 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

॥जयन्तु वीतरागाः॥ વિશેષાવશ્યકમહાભાષ્યપજ્ઞ ટીકાનું અસ્તિત્વ.
આજના લેખનું મંગળસ્વરૂપ શીર્ષક વાંચીને માત્ર જૈન જગત જ નહિ, કિન્તુ વિશેષાવશ્યક મહાભાષ્ય ગ્રંથનું ગૌરવ સમજનાર જૈનેતર જગત પણ આનંદમગ્ન થશે, એમાં લેશ પણ શંકાને સ્થાન નથી. આજ પર્યત ભગવાન્ શ્રીજિનભદ્ધગણિક્ષમાશ્રમણકૃત વિશેષાવશ્યક મહાભાષ્ય ઉપરની પજ્ઞ ટીકા નષ્ટ થયાની જ માન્યતા પ્રચલિત હતી, પરંતુ તપાસને પરિણામે એ ગ્રંથની સ્વપજ્ઞ ટકા વિદ્યમાન છે અને એને જેવા આપણે સૌ નસીબદાર છીએ એ પ્રસ્તુત લેખથી દરેકને ખાત્રી થશે. સાથે સાથે એ જાણીને દરેકને દિલગીરી પણ થશે કે પ્રસ્તુત ટીકાને છઠ્ઠા ગણધરની વક્તવ્યતા સુધી પહોંચાડીને ભગવાનું શ્રીજિનભદ્રગણિ સ્વર્ગવાસી થઈ ગયા છે; છતાં ય આપણું પરમ સૌભાગ્ય છે કે એ અપૂર્ણ ટીકાને શ્રીકટ્ટાર્યવાદિ ગણુ મહત્તર મહારાજે પૂર્ણ કરી છે.
પ્રસ્તુત પજ્ઞ ટીકાની શરૂઆતમાં શ્રીક્ષમાશ્રમણ ભગવાને મંગલાચરણ કે અવતરણ આદિ જેવો કશે ય ઉલ્લેખ કર્યો નથી તેમજ તેઓશ્રી પોતાની ટીકાને રચતાં એકાએક સ્વર્ગવાસી થએલ હોવાથી પ્રશસ્તિ કે પુપિકા જે ઉલ્લેખ પણ આપણને મળી શકે તેમ નથી. અસ્તુ. સૌ પહેલાં આપણે ક્ષમાશ્રમણકૃત પજ્ઞ ટકાને પ્રારંભનો અંશ જોઈએ.
॥र्द० ॥ ॐ नमो वीतरागाय ॥ कयपवयप्पणामो वुच्छं चरणगुणसंगहं सयलं ।
आवस्सयाणुओगं गुरूवएसाणुसारेणं ॥ १ ॥ प्रोच्यन्ते मनेन जीवादयः अस्मिन्निति वा प्रवचनम् । अथवा प्रगतं प्रधानं शस्तमादौ वा वचनं द्वादशांगम् । अथवा प्रवक्तीति प्रवचनम् । तदुपयोगानन्यत्वाद्वा संघः प्रवचनम् । प्रणमनं प्रणामः पूजेत्यर्थः, कृतः प्रवचनप्रणामोऽनेन कृतप्रवचनप्रणामः । 'वोच्छं' वक्ष्ये । चर्यते तदिति चरणं चारित्रम् गुणा: मूलोत्तरगुणाः चरणगुणाः । अथवा चरणं चारित त्रम् गुणग्रहणात् सम्यग्दर्शनशाने । तेषां संग्रहणं संग्रहः । सह कलाभिः सकल: संपूर्ण इत्यर्थः। अस्ति ह्येतद्-देशगृहीतत्वाद् वे( विकलोऽपि संग्रहः, अये तु समस्तग्राहित्वात् सकलः। कथम् ? सामायिके एव द्वादशांगार्थपरिसमाप्तेः। वक्ष्यते च-“सामाइयं तु तिविहं सम्म सुयं तहा चरित्तं च ।" इत्यादि । किं च सम्यग्दर्शनादित्रयेण न संगृहीतम् ? अतः सकल इति । तम् चरणगुणसंगई सयलं । कश्चासौ ? आवश्यकानुयोगः । अवश्यक्रियानुष्ठानादौ आवश्यकम् , अनुयोजनमनुयोगः अर्थव्याख्यानमित्यर्थः, आवश्यकस्यानुयोगः आवश्यकानुयोगः तम् आवश्यकानुयोगम् । गृणंति शास्त्रार्थमिति गुरवः, ब्रुवन्तीत्या , ते पुनराचार्याः अर्हदादयों वा, तदुपदेशः तदाज्ञा गुरूपदेशानुसारः, गुरूपदे. शानुवृत्तिरित्यर्थः, तया गुरूपदेशानुवृत्त्या गुरूपदेशानुसारेणेति ॥ तस्स फल० गाहा ॥
[प्रवर्तक प्रति पत्र १]