________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
પગલાનંદી બનીને પિગલિક અનુકૂળ વસ્તુ- આસક્તિ ભાવ રહેલો છે ત્યાં સુધી વિકાસી ઓના સંચાગથી પિતાને સુખી માને છે અને આત્માનુભવી મહાપુરુષ, આત્માની સાચી તેના વિયોગથી દુઃખ મનાવે છે તેમજ પ્રતિકળ ઓળખાણ થઈ છે એમ કહેતા નથી પણ વસ્તુઓના સંયોગથી દાખી થાય છે અને તેના મિથ્યાભિમાન(દેહાધ્યાસ)ને લઈને દેહને જ વિયાગથી શાંતિ મેળવે છે. આ બધુંય પરિ. આત્મા માનવાનું જણાવે છે. વૈષયિક સુખને ણમ દેહાધ્યાસીપણુનું છે અર્થાત મેહના પોષવા સંપૂર્ણ આત્મવિકાસી વીતરાગ પ્રભુ પાસે અત્યંત દાસ બનેલા આત્માઓ પિતાને ભૂલી પણ ધન-સંપત્તિ માગનારા અથવા તે ધનજઈને દેહને જ સ્વસ્વરૂપે માને છે. અને તેથી સંપત્તિથી દેહની પ્રશંસા કરાવવા તથા વધારવા કરીને તેઓ બનાવટી નામધારી દેડની પ્રશં. પ્રયાસ કરનારા આત્મા તથા પરમાત્માને સા કરાવવાને માટે ખૂબ જ મહેનત કરે છે. :
વાત કરે છે. ઓળખી શકયા જ નથી, કારણ કે તેમનામાં અને જડેસ્વરૂપ દેહમાં આત્માના ગુણોની દેહાભિમાન રહેલું છે. પ્રશંસા સાંભળીને અત્યંત આનંદ અનુભવે છે આ પ્રમાણે સંસારમાં ચર્મચક્ષુથી જેનારા અને કામ, ક્રોધ, લોભી (આદિ જે કમજન્ય ઘણું છે એટલે તેમને આત્મ પ્રત્યક્ષ થતું નથી ગુણે કે જે એકદષ્ટિથી પૈગલિક હોવાથી અને તેથી જ તેઓ મિથ્યાભિમાની–દેહધ્યાસી જડ સ્વરૂપ છે.) જો દેહને કહેવામાં આવે તો છે. જ્ઞાનદષ્ટિ–સમ્યગદષ્ટિ સિવાય આત્મા દિલગીર થાય છે, દુઃખ મનાવે છે. અજ્ઞાનતાના ઓળખી શકાય નહિં. કારણ કે આત્માને જડગાઢ અંધકારમાં રહેલા જ વિરાગી મહા સ્વરૂપ ઇંદ્રિયોની જરૂરત પડતી નથી. ઈદ્રિ પુરુષના વચને વાંચીને કે સાંભળીને મોઢે રૂપી જડ વસ્તુને ગ્રહણ કરી શકે છે પણ બલી જાય તો તેથી કાંઈ તેઓ પોતાને ઓળ- અરૂપી આત્માને ગ્રહણ કરી શકતી નથી માટે જ ખે છે અને પુદ્ગલાનંદી તથા દેહાધ્યાસી નથી ચર્મચક્ષુથી જેનાર આત્માને ઓળખી શકે એમ કહી શકાય નહિં; કારણ કે મિથ્યાભિમાન નહિં પણ આત્મા પોતે જ પોતાના વિશુધ (દેહાભિમાન)ની વૃત્તિ તથા પ્રવૃતિ ટળે નહિં જ્ઞાન દ્વારા ઓળખી શકે છે. કદાચ આત્મ પ્રત્યક્ષ
ત્યાં સુધી તેમનામાં જડથી ભિન્ન ધર્મવાળી કરવા જેટલી જ્ઞાનમાં વિશુધિ ન થઈ હોય તે આત્મા જેવી કઈ વસ્તુ છે એવી શ્રધ્ધા હોવાનું આત્મસ્વરૂપ ઓળખવામાં શબ્દાદિ પિગલિક પણ નિર્ણય કરી શકાય નહિં. કેવળ બાહા વિષયે નિમિત્તભૂત બને છે અને તેથી જ્ઞાનવૃત્તિથી તપ-જપ આદરવાથી કે વ્રત-નિયમ દષ્ટિ આત્માને સારી રીતે ઓળખીને જ્ઞાનઆદિ પાળવાથી આત્માની સાચી ઓળખાણ દષ્ટિને વધુ નિર્મળ બનાવી શકે છે, પણ તેમને અને પુગલાનંદીપણાથી નિવૃત્તિ થઈ છે તથા ભેદજ્ઞાન હોવાથી જાણી શકે છે કે આત્મા વિષદેહાધ્યાસ કર્યો છે એમ કહી શકાય જ નહિં યાતીત છે. જ્ઞાન સિવાય કોઈપણ પ્રકારના ઇંદ્રિ કારણ કે આવી પ્રવૃત્તિઓ તો અનંત સંસારી એના વિષયથી આત્મા શ્રાદ્દા નથી, માટે જ મિથ્યાષ્ટિ તથા અભવ્ય જેવા અજ્ઞાની જીવો ગિલિક વિષયેથી ભિન્ન સ્વરૂપવાળો મારો પણ આદરી શકે છે, આચરી શકે છે. જ્યાં આત્મા છે અને તેમાં અનંત જ્ઞાનાદિ ગુણે સુધી પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયમાં રાગ-દ્વેષની રહેલા છે તે પદ્ગલિક દેહાદિમાં નથી કારણ તીવ્ર પરિણતિથી અનુકૂળતા-પ્રતિકૂળતાના અંગે કે દેહાદિ આત્માથી ભિન્ન ગુણધર્મવાળા છે. હર્ષ શેક રહેલ છે તથા મનોવૃત્તિમાં આવી જ્ઞાન દષ્ટિવાળા આત્માઓ સંસારમાં
For Private And Personal Use Only
