Atmanand Prakash Pustak 044 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

છે. મરતાં શીખો
લેખક–આ. શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ, સંસારમાં પુરુષેની બહેતર કળા અને સ્વાભાવિક છે, માત આવે છે ત્યારે કોઈ પણ સ્ત્રીઓની ચોસઠ કળા સંભળાય છે. ભૂતકાળમાં નિમિત્તથી બધાયને મરવું પડે છે એમાં શીખવા એક યુગ એ હતો કે સ્ત્રી-પુરુષે આ કળી- જેવું કશુંય નથી. કંગાળ છે કે શ્રીમંત હે, એને શીખતા. યુગ૫રિવર્તન થતાં અન્ય રાજા હૈ કે રંક હે, પંડિત હે કે મૂર્ખ કળાઓનો આવિષ્કાર થયો. એટલે પૂર્વની હો, જ્ઞાની હો કે અજ્ઞાની હો બધાય એક કળાઓ ભૂલાઈ ગઈ. અત્યારે કાળને અનુસરીને સરખી રીતે જ મરે છે અર્થાત બધાય દેહ નવીન કળાઓ શીખાય છે. જો કે અત્યારે શીખ- છોડીને ચાલતા થાય છે, તે સિવાય તે મરતા વામાં આવતી કળાઓ સર્વથા નવી નથી; પૂર્વની શીખેલાની મરવાની કાંઈ જુદી રીત હોતી નથી. જ કેટલીક કળાઓને સુધારા વધારે કરીને વાત સાચી છે, શરીર છોડવાનું નામ મરણ છે તેને સંસ્કારવાળી બનાવવામાં આવી છે. આ અને તે સંસારી પ્રાણીમાત્રના માટે સરખું છે. પ્રમાણે પૂર્વની કળાઓમાં અને વર્તમાન કાળની શરીર છોડવાની દષ્ટિથી તે કોઈપણ પ્રકારનો કળાઓમાં કયાંય પણ મરવાની કળાનું નામ ભેદ નથી છતાં શરીર છોડનાર આત્માની અપે. સંભળાતું નથી, અને વ્યવહારિક કળાવાળા ક્ષાથી તો ઘણું જ અંતર છે, માટે જ મૃત્યુમાં એએ મરવાને કળા તરીકે માન્યું પણ નથી, ભેદ રહે છે. માનવામાં એક જ્ઞાની અને તેથી તેને શીખવાનું કોઈપણ જાણતું નથી; બીજા અજ્ઞાની એમ બે પ્રકાર હોય છે. જ્ઞાનીઓ પરંતુ અંતર્જગતમાં વિચરનાર મહાપુરુષનાં સંસારના નિયમોના અભ્યાસી હોવાથી કોઈ વાણું તથા વર્તનનું સૂક્ષમહષ્ટિથી અવકન પણ પ્રસંગે કર્મના કાવત્રામાં ફસાતા નથી, કરીએ તો સમજાય છે કે તેમણે મરણની કળાને જ્ઞાની પુરુષની દરેક પ્રવૃત્તિમાં કર્મ ફાવી પ્રાધાન્ય આપ્યું છે, બધી કળાઓમાં મર- શકતું નથી. આ પ્રમાણે જ્ઞાની પુરુષોને જીવનણની કળાને જ સર્વોત્કૃષ્ટ માનીને તેને સાચી પ્રવાહ આમવિકાસની દિશામાં વહેતે હોય રીતે અભ્યાસ કર્યો છે અને શાશ્વત જીવન છે ત્યારે અજ્ઞાનીઓની વૃત્તિ તથા પ્રવૃત્તિનું મેળવ્યું છે. જ્યાં સુધી મરણની કળા ન આવડે વહેણ વિલાસની દિશામાં વળેલું હોય છે એટલે ત્યાં સુધી કઈ પણ અમર બની શકતું નથી, જીવન-મરણ આદિ પ્રવૃત્તિમાં જ્ઞાની તથા એમ સિદ્ધ કરી બતાવ્યું છે. સંસારમાં કેઈ અજ્ઞાનીને બહાથી તે કાંઈ પણ ફેર જણાતો પણ માનવીને પૂછવામાં આવે કે તમને મરતાં નથી. છતાં તાત્વિક દષ્ટિથી જોઈએ છીએ તે આવડે છે? તે તેને ઘણી જ નવાઈ લાગશે; બંનેમાં પરિણામમાં ભિન્નતા જ અનુભવાય છે. કારણ કે કોઈને મરવું ગમતું નથી. મૃત્યુનું માનવ જાતિ જીવનમાં સુખે જીવવા અનેક નામ સાંભળતાં જ બધાયને ઉગ થાય છે તે પ્રકારને અભ્યાસ કરે છે, અને તે માટે પછી મરતાં શીખવાનું કયાંથી રહ્યું ? માનવી અનેક પ્રકારની શિક્ષણ સંસ્થાઓ પણ હોય માત્ર જાણે છે કે કુદરતના નિયમ પ્રમાણે મરણ છે, પરંતુ જેવી રીતે સુખે જીવવા માનવી કળા