Atmanand Prakash Pustak 043 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૯૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
રીતે કહી શકાય ? માયા–મૃષાથી અજ્ઞાની સંપૂર્ણ બાધક છે. પ્રભુ સંપૂર્ણ વિકાસી હોવાથી જનતાને મનાવવા માત્રથી અને વસ્તુસ્થિતિના તેમની પાસેથી વિલાસ મળી શક્તો નથી. અણજાણુની સંમતિ માત્રથી તાત્વિક વસ્તુ મળી વિલાસના આશ્રમમાં રહીને વિકાસ મેળવી શકાય શકતી નથી. મનગમતા રસોથી જીભને વિષય નહિ. વિષયેચ્છાથી નિવૃત્ત થવું નથી, રહેવું છે પોષવાને, બાગ-બંગલા આદિથી આંખને વિલાસી (પરાધીન) અને વિકાસી (સ્વાધીન)વિષય પોષવાને, સુંદર, કમળ, આંખને ગમે પણાનું માન મેળવવું છે તે પ્રભુની પાસેથી તો તેવાં વસ્ત્રોથી સ્પર્શને વિષય પિષવાને, વાહ- મળી શકે તેમ નથી અને એટલા માટે જ વાહ તથા મોટાઈથી અને અછતા ગુણેની વિલાસી, પ્રભુની જરાયે દરકાર રાખતો નથી પ્રશંસા સાંભળીને કાનને વિષય પોષવાને માટે પણ પૌદ્ગલિક વસ્તુઓના સ્વામી વિલાસીની પિગલિક વસ્તુઓથી સમૃદ્ધ પણ તાવિક વાણી, તો ઘણી જ તાબેદારી ઉઠાવે છે; કારણ કે પુવિચાર તથા વર્તનના કંગાળ માણસની તાબે- ગલાનંદીને જોઇતી વસ્તુ વિલાસીની પાસેથી જ દારી ઉઠાવવી પડે છે, તેમને આધીન થઈને મળી શકે છે અને એટલા માટે જ તેઓ ચાલવું પડે છે અને તેમનું બહુમાન કરવું પડે વિલાસીના અનુગ્રહ તથા મહેરબાનીના યાચક છે. જો કે તેઓ મિથ્યાભિમાન પષાય અને હોય છે. તેમની પ્રસન્નતા ટકાવી રાખવાને માટે વાસના તૃપ્ત થાય તેવી પીગલિક વસ્તુઓ તેમના વાણી, વિચાર તથા વર્તનની પ્રશંસા સિવાય સાચું સુખ તથા આનંદ આદિના કરીને પણ પિતાના વિલાસની વાસના સંત કારણભૂત સ્વાધીનતા આપી શકતા નથી, પરંતુ છે. જે આત્મિક ગુણે પ્રભુની આજ્ઞાનું પાલન ઊલટા પરાધીનતાના સંસ્કાર પુષ્ટ બનાવે છે. કર્યા સિવાય મળી શકતા જ નથી તે ગુણેને તૈયે પિતાને સ્વાધીન તથા સુખી માને છે વિલાસ દ્વારા પિતાનામાં મિથ્યા આરોપ પણ જ્ઞાની મહાપુરુષોની દષ્ટિએ તો તે અજ્ઞાની- કરાવીને પરમ હર્ષ માને છે. અને પોતાને પામર-પ્રાણી જ કહી શકાય; કારણ કે પરા- તેવા ગુણસંપન્ન માનીને મિથ્યાભિમાનથી ધીનતા જડાસક્તિ સિવાય હાય નહિ અને કલાય છે, પિતે વિલાસીને તાબેદાર હોવા જડાસક્તિનું કારણ વિષયાસક્તિ છે અને વિષ- છતાં પણ વિલાસની વસ્તુ વાપરવાથી ચઢેલા યાસતને અવશ્ય કષાયાની આશ્રય લેવા પડે " નશામાં નિઃસ્પૃહી-નિઃસ્વાથી વિકાસી પુરુષોના છે, માટે જ જડાસક્ત અને વિષયી સ્વાધીનતા
માર્ગમાં રહીને વિલાસનો તિરસ્કાર કરી વિલા મેળવવાનો અધિકારી જ નથી.
સિયાની ઉપેક્ષા કરનારા સ્વાધીન પુરુષની . વિલાસમાં પરાધીનતા છે અને વિકાસમાં અવગણના કરીને તેમને તુચ્છ સમજે છે અને સ્વાધીનતા છે. બંને એક બીજાનાં વિરોધીઓ જનતામાં પિતાને મહાન પ્રભાવશાળી તરીકે છે, કારણ કે વિષયાસક્ત વિલાસી હોય છે તેને ઓળખાવે છે. તે પોતાને ઓળખનાર જ વિષયપષક પૌગલિક વસ્તુઓની અત્યંત જડાસક્ત જેનાં લક્ષણ છે; કારણ કે વિકાસ આવશ્યકતા રહે છે. તે સિવાય તો વિલાસ બની પ્રભુની આજ્ઞામાં રહીને તેમની તાબેદારી ઉઠાવ્યા શકે નહિ માટે વિલાસીને જડ વસ્તુઓ મેળ- સિવાય તે મહાપ્રભાવશાળી બની શકાતું જ વવાની તીવ્ર અભિલાષા રહ્યા કરે છે. તે જ નથી. કાંઈ પણ આત્મિક શકિત પ્રગટ કર્યા તેની પરાધીનતાનું ચિહ્ન છે. પુદગલાનંદીપણું સિવાય કેવળ દેવના દાસ બની તેની સહાયએક પ્રકારનો વિલાસ છે માટે તે વિલાસને તાથી પણ પ્રભાવશાળી બની શકાય નહિં.