Atmanand Prakash Pustak 043 Ank 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

=
=
પુન્યની મહતા.
સ્થિતિ બહુ જ ઓછી હોય છે તે આયુષ્યના કે ભગવાતાં અને બંધાતાં બંને કર્મ એક જ ઉદયને પ્રારંભ તે જન્મ અને ક્ષય તે મરણ પ્રકારનાં હોય. પુન્ય જોગવતાં પુન્ય પણ કહેવાય છે. બાકી ઉદય અને ક્ષયની વચમાં બંધાય છે અને પાપ પણ બંધાય છે. તેવી જ આયુષ્યનું ભોગવવું તે જીવન કહેવાય છે. આ રીતે પાપ ભેગવતાં પાપ પણ બંધાય છે અને પ્રમાણે હોવાથી લાંબા આયુષ્યમાં પણ લાંબી પુન્ય પણ બંધાય છે. આ પ્રમાણે ભેગ અને સ્થિતિનું બીજું કર્મ સમાપ્ત થતું નથી. બંધમાં અનિયમિતપણું છે. જેમકે સુખના ભોગવતાં બાકી રહે તે બીજા જીવનમાં, ત્યાં સાચા કારણથી અણજાણ ધન-સંપત્તિ તથા બાકી રહે તે ત્રીજા જીવનમાં એમ અનેક જીવ- આરોગ્યતા આદિ સુખના સાધન મેળવનારાનમાં એક કર્મ પૂરું ભેગવાઈ રહે છે. એક એ કષાયના આશ્રિત બની પાંચે ઈદ્રિયાના કર્મ પૂરું ભેગવાઈ રહ્યા પછી પણ જીવ તે વિષયના આસક્તિ ભાવથી સુખ ભોગવતા કમથી રહિત થતી નથી, કારણ કે રાગ-દ્વેષની પાપ પ્રવૃત્તિને આદર કરવાથી ગાઢતમ અશુભ સહાયતાથી નવું બંધાયેલું તેવા જ નામવાળું કર્મ બાંધે છે. ત્યારે સર્વ પ્રકારનું સુખ પુન્યથી કર્મ તેની સાથે જોડાઈ જાય છે એટલે જીવ મળે છે અને તેનું મૂળ ધર્મ છે એવી દઢ એક કર્મ જોગવાઈને ક્ષય થઈ જવા છતાં પણ શ્રદ્ધાવાળા ધર્મની ઉપાસના કરીને પિતાની ભેગવેલી અવસ્થાને વારંવાર અનુભવ કર્યો જ સુખી અવસ્થામાં સુખને અનુભવ કરતાં પુન્ય જાય છે. કયું કર્મ કયારે પૂરું થાય છે અને બાંધે છે, કેટલાક પાપના ઉદયથી દુઃખ ભેગતેની સાથે તેવા જ કર્મનું અનુસંધાન કયારે વતા હોય તેમને સત્સમાગમ થવાથી દુઃખ થાય છે તે સર્વ સિવાયના અપગ્ન જીવે ટાળવા ધર્મની શ્રદ્ધા થાય છે અને પછી જાણી શકે નહિ.
ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ આદરે છે તે પણ સંચિત પચાસ લાખની ઈમારતનું ચણતર એક પાપને ઉદય ચાલુ હોવાથી દુઃખ ભોગવતાં દિવસમાં પૂરું થાય નહિં. તે ઇમારત તૈયાર છતાં પણ પુન્ય બાંધે છે. ત્યારે પાપકર્મના થતાં ઘણાં વર્ષ લાગે છે. સૂર્યોદયથી પ્રારંભેલ ઉદયથી દુખના સાધન મેળવી સર્વ પ્રકારે કાર્ય સૂર્યાસ્ત સુધીમાં અધરું જ રહે છે તે દુઃખ ભોગવનારા ગાઢતમ અજ્ઞાનતાને લઈને બીજે દિવસે આગળથી શરૂ કરવામાં આવે છે. હિંસા, ચારી, વ્યભિચાર આદિ દુષ્કૃત્ય કરીને આ પ્રમાણે હમેશાં કામ ચાલુ રહે તે વર્ષોના પાપ બાંધે છે. આવા જીવોને સત્સંગ થવા અંતે ઈમારત ચણાઈ રહે છે. આવી જ રીતે છતાં પણ ધર્મભાવના ઉત્પન્ન થતી નથી; એક કર્મ ભોગવવાની શરૂઆત થાય છે તેની કારણ કે ધર્મભાવનાનું ઉત્પાદક પુન્યકર્મ એમની સમાપ્તિ માટે અનેક જીવનના ઉદયાસ્ત થાય છે. પાસે હોતું નથી. જેમની પાસે ધર્મભાવના કેટલાક ટૂંકી સ્થિતિના કર્મ હોય છે કે જે ઉત્પન્ન કરનાર કર્મ હોય છે અને તે ઉદયમાં ઉપાર્જન કરેલા જ જીવનમાં વપરાઈ જાય છે આવે છે ત્યારે તે ગમે તેટલા દુ:ખી અને તે હલકાં અને નિરસ હેવાથી જીવને તેની પાપી કેમ ન હોય તો પણ તેઓ પાપથી અસર થતી નથી.
નિવૃત્ત થઈને ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ આદરે છે આવે તો નિયમ છે કે-પૂર્વસંચિત ભેગ. *
અને દુઃખી હોવા છતાં પણ ધર્મ કર્યું જાય છે. વાય છે અને તે જ સમયે બંધાતાં કર્મ પુન્ય કર્મ બે પ્રકારના હોય છે. એક તો ભાવમાં ભગવાય છે; પણ એવો નિયમ નથી પિલ્ગલિક સુખના સાધન મેળવી આપે છે ત્યારે