________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જ્ઞાનસારના અષ્ટકને સાર.
ઉપસર્ગાદિ ભય જ્યારે પ્રાપ્ત થાય ત્યારે સંસારથી ઠ્ઠીતા એવા સાધુ તે ઉપસને સમ્યક્ પ્રકારે સહન કરે છે અને નિર્ભીય રહે છે. વ્યવહારમાં સ્થિત સાધુ આ સંસારની ભીતિ ધ્યાવે, પર ંતુ નિજભાવમાં રમણ કરનારને ભવભયના અવકાશ રહેતા નથી.
p
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૯૯
એટલુ બધુ` છે કે–તેને વશ થયેલા મુનિવરોની પણ સોંગ દોષથી મતિ નષ્ટ થાય છે. પરિગ્રહરૂપી ગ્રહના આવેશથી દૂષિત વચનારૂપી ધુલીને વેરનાર લિંગિઆના-મુનિવેષ ધારણ કરનારાઆના વિકૃત પ્રલાપે! શું સંભળાતા નથી ? અર્થાત્ ઘેલછાના પ્રલાપેા સંભળાય છે. પુત્ર૨૩. લાકસંજ્ઞા ત્યાગ—ભવરૂપી દુ`મકલત્રના જેણે ત્યાગ કર્યા છે અને મૂર્છાથી પંતનું ઉલ્લંઘન કરી શકે એવા છઠ્ઠા ગુણ-જે રહિત છે તથા જ્ઞાન માત્રમાં જે પ્રતિષ્ઠદ્ધ સ્થાને પ્રાપ્ત કરીને લેાકેાત્તર જેની સ્થિતિ છે, છે એવા યાગીને પુદ્ગલજનિત અંધનથી શું? એવા મુનિ લેાકસંજ્ઞાને વિષે રક્ત થાય નહિ. બાહ્ય તથા અભ્યંતર પરિગ્રહને તૃણવત્ તજી ઘણા માણસા લેાકસંજ્ઞાને અનુસરનારા પણ દઇને જે ઉદાસીન ભાવને ભજે છે, તે જ સાચા તેથી પ્રતિકૂળ જનાર એક મુનિરાજ છે, તેમ મુનિ જાણવા. મૂર્છાએ કરીને જેની બુદ્ધિ શુદ્ધ માને અનુસરનાર બહુ જ વિરલ હાય આચ્છાદિત છે તેને સર્વ જગત્ પરિગ્રહ છે છે. લાકસંજ્ઞાના ત્યાગી, મત્સર-મમતા વિગેરે અને પૂર્છાથી જે રહિત છે તેને જગત્ જેના નાશ થઈ ગયા છે તે સાધુ સુખમાં રહે અપરિગ્રહ છે. છે. લેાકનું અવલંબન કરીને બહુ જણાએ કરેલુ કવ્ય હાય તા મિથ્યાદષ્ટિનો ધર્મ કદિ તજવા ચૈાગ્ય થાય નહિ. લાકસ જ્ઞાએ કરીને હણાએલા એવા પોતાના સત્ય વ્રતરૂપ અંગમાં થયેલી મમ્ પ્રહારની મહાવ્યથાને નીચું ગમન કરવું ઇત્યાદિ કરીને દર્શાવે છે. આત્મસાક્ષિક ધર્માંમાં લેાકયાત્રાએ કરીને શું કામ છે? લેાકમાં શ્રેયની ઇચ્છાવાળા ખડુ છે પણ લેાકેાત્તરમાં બહુ નથી. રત્નનાં વ્યાપારીએ હંમેશાં થાડા છે, તેમ સ્વાત્મસાધક પણુ હુ ઘેાડા છે.
૨૪. શાસ્ત્રરૂપી દષ્ટિ—જ્ઞાની પુરુષ શાસ્ત્રરૂપી નેત્રથી સવ ભાવને જુએ શાસ્ત્ર આજ્ઞામાં સ્વેચ્છાચારી છે તેઓની શુદ્ધ ખે ંતાલીસ દોષ રહિત ભિક્ષા આદિ તે પણ તેને હિતકારી થતાં નથી, જ્ઞાનાદિ ગુણની વૃદ્ધિ કરનાર નથી કારણ કે મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાનાદિ દોષોથી તેનુ હૃદય દૂષિત છે. શાસ્ત્રમાં કહેલા આચારને પાળે છે અને શાસ્ત્ર એ જ જેના ચક્ષુ છે એવા જ મુનિ પરમપદને પામે છે.
૨૫. પરિગ્રહ ત્યાગ—પરિગ્રહનુ જોર
For Private And Personal Use Only
૨૬. અનુભવ જ્ઞાન—સર્વ શાસ્ત્રના વ્યાપાર માત્ર દિગ્દર્શન દિશા માત્ર દેખાડનાર છે, પણ એક અનુભવ જ ભવસમુદ્રને પાર પમાડે છે. વિશુદ્ધ અનુભવ વિના સેંકડા શાસ્ત્ર યુક્તિએથી પણ અતીન્દ્રિય પરબ્રહ્મનું જ્ઞાન થતુ નથી એમ પડતા કહે છે. ક્ષુધા અને તૃષા, શેાક અને મેહ, કામ, કષાય વિગેરેના અભાવે કરીને પણ નિ:કલેશ છે એવા શુદ્ધ મેધ વિના લીપીમય, અક્ષરમય, વાણીમય અથવા હૃદયને વિષે જાકારરૂપ ચિંતન એ પ્રમાણે ત્રણ રૂપવાળી ષ્ટિથી જોઇ શકે નહિ, પણ ઇષ્ટાનિષ્ટ વિકલ્પને વિરહ થવાથી (મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન ને મેહના અભાવથી) જ અનુભવ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. અનુભવે કરીને જ સ્વસંવેદ્ય પરબ્રહ્મને પ્રાપ્ત કરે છે.
૨૭ ચેાગવાનૢ આત્માને મેાક્ષની સાથે જોડવાથી સર્વ આચાર પણૂ યાગ કહેવાય છે. તેના ભેદ કરીને સ્થાન, વર્ણ, અર્થ, આલંબન અને નિરાલઅન તે જેને ગોચર છે તે યોગ
કહેવાય છે. પહેલા એ ક્રિયાયાગ છે, પછીના ત્રણ
