________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧૦૦
www.kobatirth.org
જ્ઞાનયેાગ છે. તે સ્થાનાદિના પ્રત્યેક ઈચ્છા, પ્રવૃત્તિ, સ્થિરતા અને સિદ્ધ એ ચાર ભેદ છે. એ પ્રમાણે વીસ ચાગ પણ પ્રીતિ, ભક્તિ, વચન અને અસંગ અનુષ્ઠાનના ભેદે ચાર પ્રકારે છે. આ બધા મળીને ચાગના એંસી પ્રકાર થાય છે. તે સકલ ચેગથી શૈલેશી ચેાગની પ્રાપ્તિ થવાથી અનુક્રમે મેયાગ સિદ્ધ થાય છે. સ્થાનાદિ યેાગથી જે રહિત છે, તેને તીથૅ ઉચ્છેદાદિનુ આલંબન કરીને પણ સૂત્ર ભણાવવામાં મહાદોષ છે, એમ પૂર્વાચાર્યા કહે છે.
૨૮. નિયાગ—ચૈતન્યના સ્વભાવમાં આમાને જેણે અપ ણુ કર્યાં છે, વિકારના જેણે ત્યાગ કર્યો છે, સાધુના શુદ્ધ આચારને જે પાળે છે અને પરમેશ્વરની અષ્ટ પ્રકારે ભાવપૂજા એ જ મુનિનું કર્ત્તવ્ય છે. એમ જે યથાર્થ સમજે છે એવા બ્રહ્મવેદી પાપથી લેપાતા નથી.
૨૯ પૂજા—દયારૂપી જળથી સ્નાન, સ ંતેષરૂપી ઉજ્જ્વળ વસ્ત્રો ધારણ કરનાર, વિવેકરૂપી તિલક, ભાવનાએ કરીને જેને આશય પવિત્ર
એવા ભક્તિ અને શ્રદ્ધારૂપી કેસરમિશ્રિત ચંદન રસવડે નવવિવધ બ્રહ્મચર્ય રૂપ અંગે શુદ્ધ આત્મારૂપ દેવની પૂજા કરવાથી ભાવપૂજા થાય છે. ગૃહસ્થાને ભેદપૂર્વક ઉપાસના કરવારૂપ દ્રવ્યપૂજા ઉચિત છે અને અભેદ ઉપાસનારૂપ ભાવપૂજા સાધુને યાગ્ય છે.
૩૦ ધ્યાન—ધ્યાતા, ધ્યેય અને ધ્યાનનું ત્રિક જેવું એકતાને પામ્યુ છે, એવા અનન્યચિત્ત મુનિને કાંઇ દુઃખ હાતુ નથી. અંતરાત્મા ધ્યાતા છે, પરમાત્મા ધ્યેય છે અને એકાગ્રબુદ્ધિ એ ધ્યાન છે. એ ત્રણેની સમાપત્તિ તે એકતા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
છે. ધ્યાનથી વૃત્તિના અભાવ થયે છતે મણિને વિષે પ્રતિબિંબ પડે છે, તેમ નિળ અતરાભામાં પરમાત્માની સમાપત્તિ થાય છે. એમ ધ્યાનના ત્રિવિધ ફળથી વીસસ્થાનક તપ વિગેરે ઘટે છે. ઉક્ત ત્રિવિધ ધ્યાનફળ રહિત તપાદિ કષ્ટ તા અભવ્ય આદિને પણ સ*સારમાં દુર્લભ નથી.
એ જ તપ છે, એમ તત્ત્વજ્ઞા કહે છે. તે આ૩૧ તપ—કોનું જવલન કરવાથી જ્ઞાન યંતર તપ ઇષ્ટ છે. બાહ્ય તપ તેને વધારનાર
છે. અજ્ઞાનીની સોંસારના પ્રવાહને અનુસરનારી
હું
લેકેાની સાથે હાઇશ' ઇત્યાદિ લક્ષણવાળી આનુશ્રોતસિકી પ્રવૃત્તિ હાય છે, જ્ઞાનવતની પ્રતિશ્રોત–સામે પૂરે ચાલવારૂપ ધર્મ સંજ્ઞામૂલક ઉગ્ન માસક્ષપણાદિ પ્રવૃત્તિ હાય છે. એથી જ ચતુર્ગાની પાતે તદ્ભવસિદ્ધિગામી છે. એમ જાણતાં છતાં તપ આદરે છે. ભવથી વિરક્ત થયેલા, તત્ત્વજ્ઞાનના અથીને ધનના અથીની જેમ શીત તાપાદિ દુઃસહુ નથી. તે જ તપ કરવા કે જેને વિષે દુર્ધ્યાન નથી, જેને વિષે ચેાગહીન થતાં નથી અને ઇન્દ્રિયાના નાશ થતા નથી.
૩૨. સવનય આશ્રય—ચારિત્ર ગુણમાં જે લીન છે, તે સ` નયના ધારક હાય છે. સમવૃત્તિવાળા સર્વ નયાશ્રિત જ્ઞાની આત્મસુખને આસ્વાદ કરે છે. સર્વ નયના જાણનારાઓનુ તટસ્થપણું લેાકને વિષે ઉપકારરૂપ થાય છે. પૃથક નય કરીને જે મૂઢ છે. તેને અહંકારની પીડા અને કલહુ ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે. લેાકના હિતને માટે સર્વ નયાશ્રિત મત જેણે પ્રકાશિત કર્યાં છે અને જેના ચિત્તમાં તે પણિત થયે છે તેને વારંવાર નમસ્કાર છે!
For Private And Personal Use Only
