________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૬૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
યુદ્ધના લક્ષણવાળી મિથ્યાત્વ અને વિષયકષાયાદિપ મહામેહનીય કર્મીની એટલે મેહ પૃથ્વીપતિની યુદ્ધ કરવાની ભૂમિ છે. માહને વશ કામદેવનું જ મુખ્યપણું હવાથી તેને જ અનુસારે વષઁન કરે છે. હરણુ સરખા નેત્રવાળી સ્ત્રીઓની ષ્ટિરૂપી બાણાએ કરીને આ ભવરૂપી રણભૂમિને વિષે બ્રહ્મત્રતાદિક ધર્મોના કટકને-પરસૈન્યને જય કરવામાં હેતુભૂત શુભ ભાવનાદિ
શાંતિ નથી, કેમકે જે સંસારમાં પ્રાણી પ્રથમ પ્રેમ ઉત્પન્ન થયા પહેલાં આરંભમાં-પ્રથમ પ્રીતિ ઉત્પન્ન કરવામાં નાના પ્રકારના દુ:ખાને પ્રેમ મેળવવા માટે પ્રયાસાદિક કરવાના કષ્ટોને વિશેષે કરી સહન કરે છેપામે છે, અનુભવે છે. ત્યારપછી પ્રેમ ઉત્પન્ન થતાં તે પ્રેમને અવિચ્છેદ એટલે સ્થિરતા કરવામાં–તેના મનની અનુકૂળતાએ વવામાં ઘણા દુ:ખાને સહુન કરે છે. કેમકે પ્રતિકૂળ વર્તનથી પ્રેમના ભગતે સભવ રહે છે. અને ત્યારપછી તે પ્રેમને વિયેગ મરણાદિકને લીધે થાય ત્યારે કઠાર મનવાળા ચને તે પ્રાણી ઘણા સંતાપને લીધે કુંભારની ભટ્ટીમાં નાંખેલા ઘડાની જેમ આ જન્મમાં સતા સબંધી
વિવેચન—હે જીવ! ઘણી ખેદકારક વાત છે કેઆ પ્રત્યક્ષ દેખાતા સંસારમાં કાઇપણ ઠેકાણે સુખ-સૈન્યને હણી નાંખ્યુ છે-મૂળ રહિત નાશ પમાડયું છે. તેથી ધણા રાગરૂપી રુધિરે કરીને એટલે સ્ત્રી વિગેરેની આસક્તિના પરિણામરૂપે રુધિરવડે કરીને મનના પ્રદેશે। અત્યંત લિપ્ત થયેલા છે. એટલે રાગરૂપી રુધિરના પ્રવાહવડે પરિપૂર્ણ થયા છે, ખરડાઈ ગયા છે અને સે ́કડા કદરૂપી ક્રૂર સ્વભાવવાળા શ્ર પક્ષીએ મસ્તક પર ભ્રમણ કરે છે માટે ખરેખર આ ભવ મેહરાન્તની રણભૂમિ જ છે.
દુ:ખ પામે છે. અને પ્રાંતે તેના વિપાકથી પ્રેમના પરિણામે બાંધેલા કમ` ઉદય આવે ત્યારે તે કર્મોદયથી ભવાંતરમાં પણ નરકાદિકના દુઃખ સહન કરે છે–
પામે છે.
માટે દુઃખાને સહન કરે છે અને ત્યારપછી તે પ્રેમને વિનાશ થાય ત્યારે પણ તે કઠીન ચિત્તવાળા પ્રાણી અત્યંત સંતાપને લીધે કુંભારના નિંભાડામાં નાંખેલા ધડાની જેમ તપતા સતાદુઃખાને સહન કરે છે. અને છેવટ દુષ્કર્મના વિપાકને લીધે ભવાંતરમાં પશુ નરકાદિક દુઃખાતે પામે છે. ’
આ સંસારમાં માહુરાજાની રણભૂમિ છે. “ આ ભવરૂપી રણભૂમિને વિષે સ્રોની દૃષ્ટિ કટાક્ષરૂપ બાણાએ કરીને ધરૂપી સૈન્ય હાયુ છે તેથી કરીને એ ભવરૂપી રણભૂમિમાં ઘણુ રાગરૂપી રુધિરવડૅ હૃદયરૂપી પ્રદેશે! લિપ્ત થયા છે, તથા સેંકડા વ્યસનેારૂપી ક્રૂર ગૃધ્ર પક્ષીએ મસ્તક પર ઊંડે છે. તેથી કરીને ખરેખર આ ભવ કહેતા સસાર મહા માહ રાજાની રણભૂમિ જ છે ’
વિવેચન—આ સ`સાર ખરેખર હમણા કહે વામાં આવશે એવા સદશપણાને લીધે આ દૃશ્યમાન
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ સસારમાં રહેલા પ્રાણીયાનુ અપૂર્વ લિપણું છે.
..
આ સસારમાં મેહના અપૂર્વ ઉન્માદને પામેલા પ્રાણીએ પરાધીનપણે ક્ષણવાર હસે છે, ક્ષણવાર ક્રીડા કરે છે, ક્ષણવાર ઘણો ખેદ પામે છે, ક્ષવાર
રુદન કરે છે, ક્ષગુવારઆક્રંદ કરે છે. સવાર વિવાદ કરે છે, કાર્દવાર નાશી તૈય છે, કાઇ વખત હુ પામે છે અને કાઇવાર નૃત્ય કરે છે. ''
વિવેચન—આ સંસારમાં પ્રાણીએ કાઇ કહી ન શકાય તેવા અપૂર્વ મેાહના ઉન્માદને પામેલા
દેખાય છે. તે શું કરે છે? તે કહે છે. પરાધીન મેહને વશ થયેલા પ્રાણીઓ ઘેાડીવાર હસે છે. એટલે હાસ્યનુ નિમિત્તે ડાય કે ન હાય તા પશુ મુખ, કપોલ અને નેત્રના વિકાસ કરે છે, ક્ષણવા રમાં કામક્રીડાદિકને વિનાદ કરે છે, ક્ષવારમાં બહુ પ્રકારે ખેદ પામે છે એટલે નાના પ્રકારની મન-વાણી અને કાયાની અતિને લીધે દીનતા પામે છે, ક્ષણવાર રુદન કરે છે, ક્ષગુવાર આક્રંદ કરે છે એટલે નિરંતર અન્નુપાત કરીને મેટા શબ્દથી પેાકાર
For Private And Personal Use Only
