Atmanand Prakash Pustak 040 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

નગદ ધર્મ
સંસારમાં કેટલાક જીવા કહે છે કે અમારે નગદ ધર્મ જોઇએ છે, ઉધાર નથી જોઈતા. તા તેમને જણાવવાનું કે વીતરાગના ધમ નગદ છે, ઉધાર નથી, પરંતુ નગઢ અને ઉધારનું સાચું સ્વરૂપ તેમણે આળખવું જોઇએ, કારણ કે કેટલાક ધનસ ંપત્તિ આદિ જડ વસ્તુઓની પ્રાપ્તિને ધર્મનું ફળ માને છે અને તે ધ કરવાથી તત્કાળ ન મળતી હેાવાથી પરલેાકમાં મળે છે એવું કહેવામાં આવવાથી તેએ તેને ઉધાર કહે છે; પરંતુ આમ તેમનું સમજવું ઠીક નથી, કારણ કે તેઓ પ્રથમ ધર્મનું સ્વરૂપ
સમજ્યા નથી.
લેખક : આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ
ફળ મેળવવા સામાયિકની ક્રિયા કરવામાં આવે છે, આયિક ભાવથી ઉપશમ ભાવ પ્રાપ્ત કરવા પ્રતિક્રમણ કરવામાં આવે છે, કષાય આદિને ઉપશમાવવા ઉપવાસ આદિ કરવામાં આવે છે વગેરે વગેરે ક્રિયાઓ કર્યા પછી તરત જ સમભાવઉપશમભાવ આદિ તરત જ પ્રાપ્ત થાય છે; પણ આ ભવમાં કરેલાં સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, પૌષધ, જપ, તપ આદિનું ફળ સમભાવ વગેરે આવતા ભવમાં પ્રાપ્ત થતું નથી, કારણ કે રાગદ્વેષ ઉપશમ થવાનું નામ સામાયિક છે અને ઉપશમ ભાવનું જ નામ પ્રતિક્રમણ છે તા પછી સામાયિકથી સમભાવ પ્રાપ્ત કરવામાં ભવાંતરના કાળ જેટલું આંતરુ હા શકે નહિ અને જે ધર્મ કરવાથી ભવાંતરોમાં પાલિક સપત્તિરૂપ ફળ પ્રાપ્ત થાય છે તે ધાર્મિક ક્રિયાનું વાસ્તવિક ફળ નથી પણ તે પુણ્યકર્મનું ફળ છે કે જે ધાર્મિક ક્રિયા કરવાથી બંધાય છે. પાલિક સપત્તિ સમભાવ આદિ ધર્મ નથી, પણ જડ વસ્તુ છે માટે જ તે ધાર્મિક ક્રિયાનું વાસ્તવિક ફળ કહેવાતું નથી. વૈદ્ગલિક સંપત્તિએ ક્ષણવિનશ્વર છે.
ધ તે એક ધર્મીમાં રહેવાવાળા ગુણ છે. જેમ કે: સભ્યજ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર એ આત્માના ધર્મ છે અને તે આત્મામાં રહેલા છે. જે પ્રવૃત્તિ કરવાથી સમ્યગજ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્રાદિ પ્રગટ થાય તે ધર્મ કર્યો કહેવાય છે, બાકી કઈ ધમ નવા કરાતા નથી પણ ધર્મ નિમિત્તે કરવામાં આવતી પ્રવૃત્તિએમાં ધર્માંના આરોપ કરીને માણસો કહે છે
ચાર કરવાથી ધાર્મિક ક્રિયા કહેવાય છે. આવી ધાર્મિક ક્રિયાઓનું ફળ તત્કાળ મળે છે અને જો ફળ તત્કાળ ન મળે તા ધાર્મિક ક્રિયા દેખાવ પૂરતી જ હેાય છે. જેમ કે: સમભાવરૂપ
કે અમે ધર્મ કરીએ છીએ. સમ્યજ્ઞાનદર્શન-સમભાવ આદિ ધર્મ નિત્ય છે. આવા નિત્ય ચારિત્રાદિ ફળકાર્ય છે અને તે નિમિત્તે કર- સમભાવ આદિ પ્રાપ્ત કરવા તે જ ધાર્મિક વામાં આવતી ક્રિયા તે કારણ છે. ક્રિયારૂપ ક્રિયાઓનું વાસ્તવિક ફળ હેાવાથી તેને જ નગદ કારણમાં સભ્યજ્ઞાનાદિ ધર્મરૂપ કા ના ઉપ-ધર્મ કહેવામાં આવે છે. પરલેાકમાં પૌલિક વસ્તુની આશા રાખીને કરવામાં આવતા ધ તે નામ માત્ર જ ધર્મ કહેવાય છે, કારણ કે તેથી પુન્યસ્વરૂપ કર્મ બંધાય છે અને તત્ત્વદૃષ્ટિથી વિચારીએ તેા ધર્મનું ફળ કર્માંધ ન