________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अगुरुलघुपर्याय. --
લેખકઃ રા ર જીવરાજભાઈ ઓધવજીદશી. બી. એ. એલએલ. બી.
અગુરુલઘુ પર્યાયની વિચારણામાં ત્રણ (૩) આનંદઘનજી મહારાજ શ્રી પાર્શ્વનાથ સવાલ જવાના ઉપસ્થિત થાય છે–
પ્રભુના ત્રેવીશમાં સ્તવનમાં લખે છે કે – (૧) અગુરુલઘુ પર્યાયનો અર્થ શું?
अगुरुलघु निज गुणने देखतां, (૨) અગુરુલઘુ પર્યાય છએ દ્રવ્યોમાં સામાન્ય
द्रव्य सकल देखत; છે એટલે શું ?
साधारण गुणनी साधर्म्यता, આપતી હતી. દર્શન માત્રથી આકર્ષાયેલા પ્રેમી હૃદયો
રૂ 38 દૃષ્ટાંત. આજના વાર્તાલાપથી વધુ નજીક આવ્યા અને અરસ- એટલે શું ? પરસને પિછાનતા થયા. પ્રેમના વિકટ પંથમાં પગ ( ૧) અગુરુલઘુ પર્યાયને સામાન્ય અર્થ માંડનાર માટે એ પળો ઓછી કિંમતી ન લેખાય. એવો થઈ શકે છે કે પદાર્થ ગુરુ અર્થાત્ ભારે પ્રેમની રીત પ્રેમી જ પારખી શકે.' વિશેષ આનંદ અને લઘુ અર્થાત્ હલકો નહિ. એટલે જે ભારે તે કુંવરીના અંતરમાં એ હતો કે થોડા સમયમાં કે હલકો ન હોય તેને અગુરુલઘુ કહેવાય. હિંસા-અહિંસા વચ્ચે જે સંગ્રામ ખેલાવાને છે એમાં વ્યવહારમાં ગુરુત્વ અને લઘુત્વ સાપેક્ષિત વચનો પિતાના શિરે આવનાર સંકટ નિવારવા માં પિતે છે. એક જ દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યની અપેક્ષાએ નિમિત્તભૂત થઈ. મંદારગિરિ પરના મંડપમાં જે આઠ . ગુરુ કહેવાય, તે જ દ્રવ્ય ત્રીજ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તરુણએ પ્રતિજ્ઞા લીધી એ જાહેર વાત હતી. લઘુ કહેવાય. પથ્થરને કટકે ઇંટના કટકાની
નાભને એ સમાચાર પહોંચી ચૂકયા જ હશે. એમાં અપેક્ષાએ ગુરુ છે, લેઢાના કટકાની અપેક્ષાએ પિતે શસ્ત્ર સંગ્રામ નહીં થાય એવી ખાતરી દર્શાવી, લઘુ છે. રૂનું પંભડુ પવનની અપેક્ષાએ ભારે છે, પિતાનું મન પ્રફુલ્લિત કરશે અને પોતાના એ સમાચારથી ધૂળની અપેક્ષાએ હલકું છે. અહીં અગુરુપિતા રાજી થશે. આ મનેભાવ સેવતી બાળા જ્યાં લઘુત્વનો વિચાર ચાલે છે, એટલે તેમાં તો રથમાંથી ઊતરી રાજમહાલયના દરવાજામાં પગ મૂકે છે. વસ્તસ્વરૂપની-નિશ્ચયદષ્ટિની સંભાવનાને જ ત્યાં તો કઠોરમૂર્તિ પિતાની ઉત્તેજિત વાણી સંભળાણી. અવકાશ રહે છે. ગુરુત્વાકર્ષણનો નિયમ એવો છે
‘દુષ્ટ પુત્રી, શા સારુ તું પાછી ફરી ? પહાડ કે ભારે પદાર્થ હલકા પદાર્થને પિતા તરફ પરના એ નગ્ન સાધુ પાસે જ બેસી રહેવું હતું ને! ખેચે છે. આપણે અહીં અગુરુલઘુ પર્યાયનો મેં ના પાડ્યા છતાં તું મંડપમાં ગઈ હતી ને ? વિચાર કરવાનો છે, એટલે તે પર્યાય તો એ મારી આજ્ઞાભંગ કરવાની શી શિક્ષા છે તે તું હોવો જોઈએ કે જેના ઉપર ગુરુત્વાકર્ષણનો જાણે છે કે ? જા, આજથી મારી આજ્ઞા વિના આ નિયમ લાગુ ન પડી શકે, અર્થાત્ દ્રવ્યની મહેલની બહાર પગ મૂકતી નહીં.
કોઈ પણ રિથતિ અગુરુલઘુ પર્યાયવાળી જ્યારે લાલચોળ નેત્રવાળી પિતાની ભૂકુટી જોઈ, કહી શકાય કે જયારે તે સામ્યવસ્થા state સમીપમાં ઊભેલા ભયંકર ચહેરાવાળા પુરોહિતને of equilibrium માં હાય. અગુરુલઘુ શબ્દનો નિરખી મૃગાવતી એટલી હદે ગભરાઈ ગઈ કે મનની સામાન્ય અને સાત્વિક અર્થ બતાવ્યા પછી જનમનમાં રહી અને સીધી અંતઃપુરમાં ચાલી ગઈ ! દર્શનમાં અગુરુલઘુ પર્યાયવાળા દ્રવ્ય કેવી રીતે
(ચાલુ) બતાવ્યા છે તેની બીજી વિચારણા કરવાની રહે છે.
For Private And Personal Use Only
