________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
: સમષ્ટિ ::
૧૩
જ્ઞાન છે.
ધિના તે સશયાદિ ચારેય જ્ઞાન છે. આગમમાં વાસ્તવિક રીતે તે પરિપૂર્ણ અને નિર્ણયાત્મક પણ સંશયાદિરૂપ અને નિશ્ચયરૂપ મિથ્યાષ્ટિના વસ્તુને સ્વીકારે છે, માટે હમેશાં ભાવથી સર્વે અજ્ઞાન છે. સમ્યગદષ્ટિને તો તે જ સર્વ યથાવસ્થિત વસ્તુનું સ્વરૂપ ગ્રહણ કરનાર
હોવાથી સમ્યગદષ્ટિના સંશયાદિક વખતે પણ વિ. આ. ભા. ૩૧૮ ગાથાની વૃતિમાં જ્ઞાન જ હોય છે. અને તે મિથ્યાદષ્ટિવાળાઓને એકને જાણતો સર્વ જાણે છે અને નિશ્ચયરૂપ કે સંશયાદિરૂપ સર્વ અજ્ઞાન જ સર્વને જાણતી એકને પણ. એમ સમ્યગ્દષ્ટિ ગણાય છે; કેમકે જ્ઞાનના કારણભૂત ત્રિભુવનસર્વવસ્તુ સમય જાણે છે,
ગુરુએ નિર્ણિત કરેલ યથાવસ્થિત વસ્તુને પ્રન–આવું જ્ઞાન તે કેવળજ્ઞાની ભગ- સ્વીકાર તેને કદી નથી હોતા. માટે સંશય, વતને જ હોઈ શકે, બીજાને હોઈ શકે નહીં. અનધ્યવસાય વગેરે વાળ કરતાં મિથ્યાષ્ટિને કેમકે બીજ સૂક્ષ્મ-લાંબા ભૂતકાળનું દૂર વ્યવ
વિશેષતર અજ્ઞાન હોય છે. હિત, અમૂર્ત વગેરે સઘળી વસ્તુઓ જાણી સર્વ ઠેકાણે એટલે કે મોક્ષમાં, તેના શકે નહીં.
સાધનોમાં, સંસારમાં કે તેના સાધનોમાં ઉત્તર–તમારી વાત ઠીક છે, કેમકે આ અથવા નારકાદિ પદાર્થોમાં તેને મિથ્યા અભિપ્રમાણે સાક્ષાત્ તે કેવળી ભગવંતો જ જાણી નિવેશ હોય છે; કેમકે સર્વજ્ઞ ભગવંતના કહ્યા શકે છે, પરંતુ તેમના વચન ઉપરની શ્રદ્ધાદ્વારા કરતા વિપરીત વિચારણું તેની હોય છે. જેમ દરેક સમ્યગદષ્ટિ સર્વવસ્તુ સર્વવસ્તુમય ભાવથી- ઘડામાં કપડાનું ભાન થાય છે તેમ. હદયથી જાણી શકે છે. આગમોમાં કેવળી ભગ- આ શાસ્ત્રના પ્રમાણે જોતાં સમ્યગવંતોએ કહ્યું છે કે “એક ને જણે તે સર્વને દૃષ્ટિના તમામ પ્રકારની જ્ઞાનમાત્રાઓ જ્ઞાન જાણે અને સર્વને જાણે તે એકને જાણે.” તરીકે જ જૈન શાસ્ત્રકારોને સમ્મત છે, માટે
સમ્યગદષ્ટિને તો સર્વ આગમ પ્રમાણભૂત આત્માથી એ સમ્યગ્દષ્ટિ બનવા પ્રયાસ જ છે, જે આગમને પ્રમાણભૂત ન માને તો કરવો એ જ જીવનનું મુખ્ય ધ્યેય હોવું સમ્યગ્દષ્ટિ જ ન ગણાય, એટલે જે કે દરેક જોઈએ. સમ્યગદર્શન વિના ગમે તેવા જ્ઞાનની સમ્યગ્દષ્ટિ આ પ્રમાણે સર્વ વસ્તુને સમય સાર્થકતા થતી નથી એમ ઉપરના જેનશાજાણી શકતા નથી, તો પણ ઉપર જણાવ્યા ઐના વાક્ય આપણને બોધ આપે છે. પ્રમાણેના આગમ ઉપરની શ્રદ્ધા દ્વારા સર્વ
ને વિવિધ શાસ્ત્ર, કળા અને વિજ્ઞાનના અભ્યાવસ્તુઓને સર્વમય ભાવથી જાણે છે. માટે એ
સરૂપ અધિગમ જ્ઞાન પણ એવા અને એવી જાગતાં સૂતાં, ચાલતાં, બેસતાં જ્ઞાની જ રીતે કરવા જોઈએ કે જેથી સમ્યગદષ્ટિપણું પ્રાપ્ત કહેવાય છે, કેમકે પરમગુરુએ પ્રણીત આગમત થાય, તત્સાધક અભ્યાસ આદરણીય અને તબાવસ્તુના સ્વરૂપનો સ્વીકાર તેના હૃદયમાં
ધક અભ્યાસ અનાદરણીય એવો જેનશાસ્ત્રનિશ્ચય હોય છે.
કારોને પણ આદેશ હિતેચ્છુઓએ ધ્યાનમાં જિનાદિ નિમિતેને લીધે વસ્તુના એકાદ લેવા જેવો છે. પર્યાયની મુખ્ય વસ્તુને ગ્રહણ કરે તો પણ
For Private And Personal Use Only
