________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિનું મૂળ કારણ જ્ઞાનાવરણને ક્ષયપશમ == 9 નહિ, પણ દર્શન મેહને નિરાસ. e = =
સંજક મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી (સંવિજ્ઞાપાક્ષિક) અમદાવાદ,
સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ માટે જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો વગેરે પદાર્થોમાં બ્રાન્તિ ટળી જવી એ દર્શનક્ષપશમ સાક્ષાત્ પ્રધાન હેતુભૂત થતો નથી. મોહના નિરાસ ઉપર આધાર રાખે છે અને સમ્યકત્વવાળાને જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ક્ષયે- એનાથી સમ્યકત્વનો આવિર્ભાવ થાય છે. આવી પશમ જેટલા પ્રમાણમાં હોય છે તેટલા પ્રમાણને રીતે સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિમાં સાધારણ રીતે સંશી
પશમ મિથ્યાષ્ટિઓમાં પણ હોય છે. પંચેન્દ્રિમાં જ્ઞાનાવરણનો જેટલો પશમ એ માટે સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિનું મૂળ કારણ દર્શન- હાય છે, તે કરતાં વધુ જ્ઞાનાવરણ ક્ષચોપશમની મેહને નિરાસ છે. ખાસ પ્રજનભૂત આત્મા આવશ્યક્તા હોતી નથી, કિન્તુ ઉપર કહ્યું તેમ
બ્રાન્તિ નિરાસની જ અગત્યતા છે. જો કે સર્વથા ઉપાર્જન કરેલા પુન્યથી ભવાંતરમાં આત્મ- બ્રાન્તિનો નિરાસ કેવલ્ય દશામાં થાય છે, પણ વિકાસનાં સાધન મળે છે અને કર્મનો ક્ષય કેટલેક અંશે મુદ્દાની બાબતમાં બ્રાન્તિ ટળી કરી મુક્તિ પ્રાપ્ત કરે છે. જે ભવસ્થિતિ પરિ ગઈ હોય તે ક્રમશ: સર્વ બ્રાન્તિ રહિત એવી પકવ થઈ ગઈ હોય તો પુન્ય બાંધતા નથી, ઉચ્ચ સ્થિતિ ઉપર આવવું સહેલ થઈ પડે છે. પણ કર્મની નિર્જરા કરીને તે જ જન્મમાં જેમ વસ્ત્રનો એક છેડો સળગતાં કમશ: તે મુક્તિ મેળવે છે. ભવસ્થિતિની કચાશવાળા જે આખું વસ્ત્ર બળી જાય છે, તેમ આત્મબ્રાન્તિનું કે પુન્ય બાંધે છે તો પણ તેની સાથે કમની આવરણ એક દેશથી ખસ્યું એટલે તે સર્વથા નિર્જરા કરીને કેટલાક આત્મિક ગુણે પણ નષ્ટ થવાને ગ્ય થઈ જાય છે. બીજને ચંદ્ર મેળવે છે.
ક્રમશ: પૂર્ણતા ઉપર આવે છે તેમ ભ્રાન્તિના આવું પગલાનંદી છની ધર્માભાસ આવરણનો અંશ નષ્ટ થતાં જે બીજજ્ઞાન પ્રગટે પ્રવૃત્તિમાં હોતું નથી. તેઓને તે ફક્ત જન્મા- છે તે ક્રમશ: પૂર્ણતા ઉપર આવી જાય છે. એ તરમાં પદ્ગલિક સુખો જ પ્રાપ્ત થાય છે અને કારણે સમ્યક્ત્વ એ ખરેખર મોક્ષવૃક્ષનું તેમાં જ અત્યંત આસક્તિ ધારણ કરવાથી બીજ છે અને તેનું મુખ્યતયા મૂળ કારણ પાપકર્મ બાંધીને સંસારમાં રઝળે છે, માટે દર્શનમોહન નિરાસ એ જ છે. જ આત્મવિકાસીઓની ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓનું પ્રશ્ન-સમ્યક્ત્વને એ શું પ્રભાવ છે કે ફળ આત્મધર્મની પ્રાપ્તિ થવાથી તે નગદ તેના અભાવમાં ચાહે તેટલું વિશાળ જ્ઞાન હોય, ધર્મ કહેવાય છે.
તો પણ તે અસમ્યગજ્ઞાન યા મિથ્યા જ્ઞાન કહેવાય છે? અને થોડું ને અસ્પષ્ટ જ્ઞાન હોય તે
For Private And Personal Use Only
