________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ, ચિત્ર અનેક ને એક, રૂપ પ્રમાણ જે ભણે તે વશેષિક તૈયાયી', ને અનેકાંતને હણે ૯ સત્વ આદિક વિરૂદ્ધ, ગુણે યુક્ત પ્રધાનને ઈચ્છતે સાંખ્ય વિદ્વાન, ન અનેકાંતને હણે ૧૦ નથી ચાર્વાકની જેતી, વિમતિ ત્યમ સંમતિ; આત્મા-પરભવે મિશે, જેની મુંઝાય છે મતિ. ૧૧ ( તેથી ) ઉત્પાદ વ્યય ને , યુકત સત ગોરસાવિત; ભગવાન ! તે પ્રબોધેલું, સ્વીકારે જન બુદ્ધિમત્ ૧૨
इति अष्टमः प्रकाश
–ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા, આદિ વિરુદ્ધ ગુણોથી યુક્ત એવા પ્રધાન દ્રવ્યને સ્વીકારતે સાંખ્ય વિદ્વાન અનેકાંતને લોપી શકે નહિ; અને ચાર્વાકની તે અમારે સંમતિ-અનુમતિ પણ નથી જોઈતી ! ! અને વિમતિ-વિરુદ્ધ મતિ પણ નથી જોઈતી ! કારણ કે આત્મા, પરલોક, પુણ્ય છે પાપ, બંધોક્ષ આદિ વિષયમાં એ બાપડાની મતિ જ મુંઝાઈ ગઈ છે, એટલે એની પાસેથી શી આશા રાખી શકાય?
૬. આમ યુક્તિપૂર્વક એકાંતખંડન અને અનેકાંતમંડન કરી છેવટ શ્રીમાન છે સ્તોત્રકાર ઉપસંહાર કરે છે કે જે બુદ્ધિમાન હોય તે તો હે ભગવાન્ ! તે ઉપદેશ્યા પ્રમાણે ઉત્પાદ યય-ધ્રૌવ્યવાળું સત સ્વરૂપ સ્વીકારે. અત્રે ગેરસ, સુવર્ણ, ઘટ, આત્મા આદિ દૃષ્ટાંત જાણવા. જેમકે સેનાનું કડુ ભાગીને કુંડલ બનાવવામાં આવે, તો તેમાં કડારૂપ પર્યાયનો વ્યય અર્થાત નાશ થયે, કુંડલરૂપ પર્યાયનો ઉત્પાદ. જન્મ થયો, અને સુવર્ણ વસ્તુ તે બને થળે ધ્રુવ-નિશ્ચલ રહી. અથવા સુવર્ણ ઘટ ભાંગી મુકુટ બનાવવામાં આવે તે ઘટનો નાશ, મુકુટન ઉત્પાદ અને સુવર્ણ દ્રવ્યનું પ્રેવ્યિ-ધ્રુવપણું જાણવું. કહ્યું છે કે –
" कुम्भमौलिसुवर्णेषु व्ययोत्पत्तिस्थिरात्मसु ।
दुःखहर्षोपयुक्तेषु हेमत्वं निश्चलं त्रिषुः ॥" શ્રી ભેજકવિકૃત દ્રવ્યાનુયોગતકણા, અ૦ ૯ શ્લેટ ૩ " धटमौलिसुवर्णार्थी नाशोत्पादस्थितिष्वयम् । शोकप्रमोदमाध्यस्थं जनो याति सहेतुकम् ॥ पयोव्रतो न दध्यति न पयोऽत्ति दधिव्रतः। મોરલzતો નોમે તમાત્ વસ્તુ ત્રવારમામ્ . ”
શ્રીમાન સમંતભદ્રાચાર્યકુત આયમીમાંસા.
For Private And Personal Use Only
