________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
- -
-
-
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ગસૂત્રમાં (૨-૩૧) એ વ્રતોને મહાવ્રત તરિકે ઓળખાવ્યા છે અને બૌધાયન ધર્મસૂત્રની વ્યાખ્યા કરતા ગોવિંદસ્વામીએ પણ (૨-૧૦-૪૧) અહિંસા વિગેરેને મહાવ્રતના નામે ઓળખાવ્યા છે.
જૈને પણ બોદ્ધોની જેમ મૈત્રી, પ્રમાદ, કરૂણુ અને મધ્યસ્થ ભાવનામાં માને છે. વેદપંથીઓમાં પણ જુના વખતથી એ ભાવના ચાલી આવી છે. પાતંજલદર્શનમાં પણ (૧-૩૩) કહ્યું છે.
મૈત્રીવાળામુદ્રિતાપેક્ષાન...માવનાર સામતરવાથધિગમની સાક્ષી આપી શ્રી શાસ્ત્રીજી, અહીં સંવર તથા આશ્રવને અર્થ સમજાવે છે. ઇન્દ્રિનિગ્રહ, સંવરને જ પ્રકાર છે એમ કહી તેઓ વેદપંથી માન્યતાની સાથે જૈન મંતવ્યનો સમન્વય જે છે. ક્ષમા, માર્દવ, આર્જવ, શૌચ, સંતોષ, સત્ય, સંયમ, તપ, ત્યાગ, અકિંચનતા અને બ્રહ્મચર્ય વિગેરે ધર્મો, અનુપ્રેક્ષાઓ અને ભાવનાઓ પણ વેદપંથીઓના ધર્મ તથા દર્શનમાં બરાબર મળી આવે છે. મુક્તિના ઉમેદવારે ભૂખ, તરસ ટાઢ, તડકો એવા બાવીસ પ્રકારના પરિસહ ખમવાં જોઈએ. મછરના ડંખને પણ એ પરિસહમાં ઉલ્લેખ છે. વેદપથી ધર્મમાં પણ એ જ મતલબનું વિધાન છે न द्रुह्येद् दंश मशकान् हिमवान् तापसो भवेत्
(બધાયન ૩-૩-૧૯) ઉપસંહારમાં શાસ્ત્રીજી કહે છેઃ “વેદપંથીઓના પ્રાચીન ધર્મશાસ્ત્રોમાંથી આવા સેંકડે વચને ઉતારી શકાય. બૌદ્ધ, જૈન તેમ જ વેદપંથી સંન્યાસીઓ લગભગ એક જ પ્રકારના વિધિ-નિયમ પાળતા હોય એમ સહેજે સિદ્ધ કરી શકાય, પણ એ ઉપરથી એકે બીજાનું અનુકરણ કર્યું છે એમ માની લેવાનું નથી. એક જ મૂળને આશ્રયી સંન્યાસ ધમ અથવા યતિધર્મની આ બધી શાખાઓ ફૂટી છે. કેઈને સંગવશાત્ મૂળ નિયમમાં છેડે સુધારોવધારે કરવો પડયે હેય તે પણ આશ્ચર્ય પામવા જેવું કંઈ નથી.”
જૈન ગૃહસ્થ પણ વેદપંથીઓને મળતા આવે એવા આચાર પાળે છે. આ આચારો વિષે શાસ્ત્રીજીએ જેવું જોઈએ તેવું વિવેચન નથી કર્યું, એટલું છતાં આપણે સૌ કોઈ જાણીએ છીએ કે જૈન સંસ્કૃતિ અને આર્ય સંસ્કૃતિની –ઉભયની અસર આપણા આચાર-વિચાર ઉપર પડી છે.
અંગ–બંગ-કલીંગ અને મગધ દેશમાં એક વખતે જૈનશાસનની ખૂબ
For Private And Personal Use Only
