________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રતિષિભ-જૈન મદિરનું ચિત્રન.
બુદ્ધત્વની પ્રાપ્તિ અને પરિનિર્વાણુની વચ્ચેની, બુદ્ધની વિભિન્ન અવસ્થાને આકાર આપવાની શરૂઆત કરી. એથી-કરીને બુદ્ધ પ્રતિમામાં, જિનપ્રતિમા કરતાં વિવિધતા તથા સજીવતા ઉમેરાઇ. ધર્મના ઉપદેશ કરતા તથા પૃથ્વીને સાક્ષીભૂત રાખતા બુદ્ધની કેટલીક પ્રતિમાઓ સર્જાઈ.
પુરાણી બુદ્ધ-પ્રતિમા, તીર્થંકરની પ્રતિમાઓના ભાવમાંથી ઉપજી એટલે જ બન્નેમાં ઘેાડી ઘેાડી સમાનતા આવવા પામી x x x
""
૯૧
એ રીતે ધ્યાનસ્થ પ્રતિમાએની ઉપાસનાનું પહેલુ' માન જૈન શાસનના ફાળે જાય છે. બૌદ્ધોએ, જૈનાની એ ભાવનાનું અનુકરણ કર્યું, વિશેષમાં ડૉ. ગ્લેઝનાપ કહે છે તેમ એમણે કેટલીક સજીવતા તથા વિવિધતા પણ પૂરી. ભારતીય પ્રતિમા કલાનું આ એક ઉપયાગી પ્રકરણ છે. હજી એ સબંધમાં વધુ પ્રકાશ પડે એવી આશા રખાય છે.
જૈન મંદિરાનુ ચિત્રદર્શન.
દક્ષિણના પલ્લવવંશી રાજા જૈન હતા. આ પલ્લવાએ ઘણા લબ્ય જિનાલયે નિર્માવ્યાં છે એટલું જ નહીં પણ એમણે ભારતીય ચિત્રકલાને જે સાદા, છતાં વિવિધ રંગાવડે શૃંગારી છે તે તે આજે પણ બે-નમુન ગણાય છે. પલ્લવ–ચિત્રકળાને નામે તે લેાકમશહુર બની છે.
પુત્તુકાટાથી ૯ માઈલ જેટલે દૂર એક જૈન ગુહામ`દિર છે. એ મદિરનું નામ શિત્તજ્ઞવાશલ છે. સિધણુવાસ-સિદ્ધોની ભૂમિ એ પ્રમાણે મૂળ પ્રાકૃત ઉપરથી એ નામ પડયું હશે. મદિરમાં, શ્રીયુત તિ॰ ના૦ રામચંદ્રમ્ લખે છે કે, સય્ ́ક મુદ્રામાં સ્થિત-પુરૂષપ્રમાણ અત્યંત સુગઠિત સુંદર પાંચ તીથ કરાની પ્રતિમાએ છે. એની દીવાલેા તથા છત ઉપર જુના સમયમાં ત્રિવિધરંગીન ચિત્રાનું એક મ્હોતુ. મનેાહર પ્રદર્શન હેાવુ જોઇએ. આજે તે માત્ર બે-પાંચ ચિત્રા જ કાળના મુખમાંથી મચી જવા પામ્યા છે. આ ચિત્રાની સફાઈદાર રેખાએએ અને કુદરતી રંગમિશ્રણે ચિત્રકલારસિકાને આશ્ચર્યમાં ગરકાવ કરી દીધા છે.
For Private And Personal Use Only
ઓછામાં ઓછી, પણ સ્થિર અને દ્રઢ રેખાની સહાયથી અત્યંત સુંદર આકૃતિએ કેમ ઉપજાવવી એ કળા કેટલાકાને એ વેળા વરી હશે એમ
