________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અધ્યાત્મજ્ઞાન અને બ્રહ્મવિદ્યા.
ઉત્તમ સાધન છે. “જ્ઞાન ગંગ બન મછ માનવી જલ વિન મીન મરંત” જેવી રીતે જલહીન નદીમાં મછ રહી શકે નહિ તેમ અજ્ઞાનાવસ્થામાં આત્માને ઉદ્ધાર હોઈ શકે નહિ. હે મન ! જેઓ દુઃખને લીધે અથવા તે આળસને લીધે શાસ્ત્રોકત જ્ઞાન સમજવાને યત્ન કરતાં નથી, પરંતુ શાસ્ત્રવિધિને ત્યાગ કરે છે તે રજોગુણી અથવા તમે ગુણ જીવાત્માએ ગણાય છે.
જે જીવાત્માઓ પૂર્વતપના પ્રભાવથી પાપમુક્ત થયા હોય અને તેના પવિત્ર હૃદયમાં બ્રહ્મજ્ઞાસા ઉદ્દભવી હોય, મુમુક્ષત્વ પ્રાપ્ત થયું હોય, તથા જેના મનની વૃત્તિઓ સત્ અને અસતુના વિચાર તરફ વળી સંસારમાં સુખમય ભાસતાં અનેકવિધ પદાર્થોમાં સત્ અને શાશ્વત શું છે? તેના નિશ્ચય તરફ જે જીવાભાનું મન પ્રેરાયું હોય તે તેવા જીવોની પ્રવૃત્તિ સવગુણી હોય તે તેઓ સાત્ત્વિક હોવાથી આત્મજ્ઞાનનાં અધિકારી છે.
પરંતુ તેમની શ્રદ્ધા સવગુણથી ભિન્ન હોય તે અધિકારી ગણાય નહિ અને આત્મસિદ્ધિના સિદ્ધ થઈ શકે નહિ. જે જીની હરહંમેશ વૃત્તિઓ ઇશ્વરાભિમુખ હોય તે જ સિદ્ધારૂઢ થઈ શકે.
આ ભયંકર ઘોર કલિકાળમાં એકાગ્ર ચિત્તથી અધ્યાત્મજ્ઞાનનું શ્રવણ, મનન અને નિદિધ્યાસનના સાધનથકી મનુષ્ય સંસારસાગરને ઓળંગી જઈ શકે છે. અર્થાત-કલિકાલ સામ્રાજ્યમાં સંસાર સમુદ્રને તરી જવાને ઉતમે તમ જ્ઞાન એક જ ઉપાય છે.
હે ચેતન ! આ દેહ મલ, મૂત્ર, રૂધીર, અસ્થિ, પલ, ચિંતા, દુઃખ અને ક્ષણિક સુને ખજાને છે તેને કદ વિચાર કર્યો છે ? અને જે હે મિત્ર ! ન કર્યો હોય તો આજે કરી લે અને પછી આ જીવનની સાફલ્યતા અને આત્મશ્રેય સાધવાને અનુકૂલ સાધનસામગ્રી સાધી લેવાને જ્ઞાનપ્રાપ્તિમાં મ રહે, જે જે જ્ઞાન સાધનથી દીર્ઘકાળ શાંતિ-સુખામૃતનું પાન કરવાને સદાને ભાગ્યશાળી થઈ રહીશ.
કાલપ્રય ણ સમયે દેહની દુર્દશા અને પિતાના દુષ્કાને વિચાર કરી પશ્ચાત્તાપ કરવા મંડીએ છી એ કિંતુ મૃત્યુ કઈને મુકતું નથી ને દેહને કાલે નાશ છે તે મૃત્યુના ભયથી મનુષ્ય મુક્ત થઈ શકતો નથી.
હે બાલ! મૃત્યુભય શા માટે રાખે છે? કારણ કે સવ વહુ કાલને આધીન છે અને કાળે કરી નાશ થાય છે. વળી એટલે જન્મ અને મરણની એ જ આ શરીરની પ્રકૃતિ છે.” એમાંથી બચવાના ઉપાય આત્મજ્ઞાન જ છે.
मृत्युना विभेत किं बाजसच भीतं नमुंङचति, अजातम् नैव गृहणाति कुरु प्रयत्नमजन्मनि.
For Private And Personal Use Only
