________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અધ્યાત્મજ્ઞાન અને બ્રહ્મવિદ્યા. પવિત્રતા એ આત્માને સ્વભાવ છે. સત્ય, પ્રેમ, દયા, મંત્રી, પરોપકાર એ આત્માના સ્વાભાવિક ગુણે છે. આત્મા પિતાની શકિત, જ્ઞાન અને પ્રેમ જગતમાં પ્રકાશ કરવા માંગે છે, પણ તે પ્રકટ કરવામાં કેટલીક અસ્વાભાવિક-વિભાવિકવૃત્તિઓ નડે છે તે અજ્ઞાનતાના કારણભૂત મનાય છે. ખાસ કરીને મમતાની કારણે સ્થલ પીંડદેહ સાથે આપણને વધારે સંબંધ છે તેમ ભાસે છે, પણ તે ભાસ મિથ્યા છે; પણ જીવને તમામ વ્યવહાર અનંતર સૃષ્ટિ સાથે છે વિચાર કરીએ તે બાહ્યાભ્યાક્તર સુષ્ટિ સાથે આપણે ઘણું જ સંબંધ છે. હૃદયમંદિરને વિષે જ્ઞાનદીપ ઝળહળે નહિ ત્યાં સુધી મમતારૂપી અંધકારને નાશ સંભવે નહિં અને જ્યાં સુધી મમતા ત્રુટે નહી ત્યાં સુધી જ્ઞાન એટલે ભાન એમ કહી શકાય નહી; કારણ કે મમતા એટલે માયા અને માયા એટલે અવિદ્યા. હવે અવિદ્યાનો વાસ જે સ્થળે હોય ત્યાં જ્ઞાન કેમ સંભવે ? કેમકે વિષ અને અમૃત સાથે રહી શકે નહિં એકના અભાવે બીજાને ભાસ થાય એટલે કાં તે અજ્ઞાનતા અને કાં તો જ્ઞાનપણાને સંભવ હોઈ શકે.
આ જગતમાં આત્મજ્ઞાનથી મોટું કઈ જ્ઞાન નથી. આના સુખની આગળ સંસારિક ક્ષણિક સુખે તુચ્છ છે. આત્મજ્ઞાન સિવાય તત્ત્વસંકેતને ઉકેલ કરે મુશ્કેલ છે.
વિવેક, વૈરાગ્યની ખામી હોય, ચિત્તની મલીનતા હોય, આત્માની અશુદ્ધતા હોય, કમળનું પ્રાબલ્ય જામેલું હોય તે અવિદ્યાના આવરણથી મનુષ્ય દારૂણ દુ:ખને જોક્તા થઈ પડે છે.
संसाररोगात् न परोऽस्ति दुःखम्, सम्यग्विचारम् परमौषधम् च. તત્તળદુ,વસ્થ વિનાશત:, નવરાતોરમ્ ચિત્તે વિવાદ: (હૃદયપ્રદીપ)
હે ચેતન! સંસારના રેગ જેવું કંઈ બીજું દુઃખ નથી અને સમ્યમ્ જ્ઞાન, ચારિત્ર્ય અને દશન સિવાય અન્ય ઉત્તમ ઔષધ નથી. તે મહારોગ દૂર કરવાને સશાસ્ત્રના અભ્યાસ અને અધ્યવસાયની ખાસ જરૂર છે. જીને પ્રથમ ધર્મને રસ્તે ચઢાવવાને જ્ઞાનની જરૂર છે.
શક્ટ્રિ જાત્રા શુત્તિ મન: સત્યેન સુથતિ છે. જેમ આપણું શરીરના તમામ અવયવે કોઈ મલીન પદાથી ખરડાય ત્યારે પાણી દ્વારા શુદ્ધ કરીએ છીએ, તેમ માનસિક મેલને દેવાને જ્ઞાનવારિ એ જ ઉત્તમ સાધન છે. તે સિવાય મનના સંદેહો, મનની મલીનતા તેમ માનસિક દારિદ્રયતા, મનના અનેક વિકારો શમે નહિ એ નિઃસંદેહ વાત છે. તેમ પણ આત્માની નિર્બલતાને નાશ થાય નહિ ત્યાં સુધી આપણે આપણું જીવન ઉન્નત
For Private And Personal Use Only
