________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અનુધ્યાના વિકાસક્ષેત્રો
મનુષ્યોના વિકાસક્ષેત્રો,
શારીરિક, માનસિક અને આત્મિક તત્ત્વા ઉપર મનુષ્યના પિંડ રચાયા છે. ઉપલા તત્વાની જેટલી અપૂર્ણતા એટલી મનુષ્યની અપૂર્ણતા. મનુષ્ય જીવન કેટલી કેટલી ભાવના અને શુભ કર્ત્તબ્યાના ફળરૂપે પ્રાપ્ત થાય છે. આવી અનેરી જીવનલીલાને તદ્દન સૂકવી નાંખી આખર વખતે પસ્તાવું ન પડે એ આપણે ખ્યાલમાં રાખવુ જોઇએ.
પપ્પ
કુદરતી રીતે મનુષ્યામાં શુભ અને અશુભ લાગણીને મિશ્ર સમૂહ ભરેલા હાય છે. એ લાગણીઓની અ ંતર્ગત શક્તિ ઘણી વિશાળ હાય છે, પરંતુ લાહચુંબક વિના લેખંડ ખેંચાતુ નથી તેમ લાગણીને શક્તિરૂપે કવ્યના ક્ષેત્રમાં ખેંચવાને માટે તેને લાહચુ બકરૂપી વાતાવરણની જરૂર રહે છે. જેને આપણે સંગતિનું સાદું સ્વરૂપ નિત્ય આપીએ છીએ. જેમકે “ સાબત તેવી અસર ” એટલે જીવનક્ષેત્રમાં આપણી લાગણીઓને કયુ લાચુ'ખક ખેંચી રહેલ છે તે આપણે શાંતિથી વિચારવુ ોઇએ, અને વિવેકથી તુલનાત્મક દૃષ્ટિએ તાલન કરવુ જોઇએ.
કેટલીક વખત આવા ખેંચાતા પ્રવાહૈામાં સત્ય-અસત્ય, વાતવિક-અવાસ્તવિક તત્વાનુ` તાલન કરવાનું ઘણુ મુશ્કેલ થઇ પડે છે, પરંતુ ક્રોધ, અહંકાર, માન અને મિથ્યાડંબરના અંશે। જેટલા અંશે મનુષ્યમાં આછા હાય તેટલે અંશે મનુષ્ય વધુ વ્યાજમી તેાલન કરવામાં ફતેહ મેળવી શકે.
એટલે જીવનનોકાને નિચ અને આનદમય સ્થળે પહોંચાડવા માટે સત્યઅસત્યની વ્યાજબી દિશાના વિવેક શિખવાને પ્રથમ તા મનુષ્યે કામ, ક્રોધ, માન, માયા, લાભ, અહંકાર એ ષડૂરિપુઓને દૂર કરવાને સતત પ્રયત્નો કરવા જોઇએ. એ મહાન્ દુર્ભાગ્ય રિપુએ આપણામાં રહેલી અશુભ તત્વાની લાગણીને હંમેશાં ઉશ્કેરી આપણને દુર્ભાગી મનાવે છે. તેને શાંત કરવાને તેના પર વિજય મેળવવાને આપણે રસ્તા શેાધવા જોઇએ.
For Private And Personal Use Only
એ રસ્તા કયારે શેાધી શકીએ એ પ્રશ્ન છે. જવાબ એ મળી શકે કે શારીરિક, માનસિક અને આત્મિક વિકાસ સાધીએ ત્યારે. જ્યાં સુધી આપણી શારીરિક સ્થિતિ સારી હોતી નથી ત્યાં સુધી કોઈપણ વાત આપણે ગ્રાહ્ય કરી શકતા નથી, કાઇ પણું કર્તવ્ય અમલમાં મૂકી શકતા નથી; તેથી શારીરિક સ્થિતિ સુધારવાને મનુષ્યે તનતેાડ મહેનત કરવી જોઈએ. આરાગ્યતાના નિયમા સમજી તેને અનુકૂળ વત્ શારીરિક સ્થિતિ ખરાખર સુધારવી જોઈએ. શારીરિક સ્થિતિ સુધારવાને લગતા વિષયાની રેખા દોરીએ તા એક જૂદો નિબંધ થઈ જાય; પરંતુ અત્રે આપણે એ વસ્તુને આટલેથી અટકાવીશું. પરંતુ ખાન-પાનમિતાહાર–નિદ્રા-૦૨ -વ્યાયામ એ આ ક્ષેત્રામાં મુખ્ય ભાગ ભજવે છે.
