________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશે. શરીર સુધરે તે જ મન વધારે કેળવી શકાય. મનદ્વારા સારા વિચારે સંગ્રહી શકાય.
મન એ એવી ચપળ વસ્તુ છે અને તેની ઝડપી ગતિ છે કે જે ગતિનું પ્રમાણ વાણીમાં ઉતારી શકાય તેવું નથી. એક પલકારામાં લાખ કેશ દૂર જઈ શકે છે, એક પલકારામાં આપણે સાંભળેલા દરેક દેશમાં વિચારી શકે છે. સ્વર્ગ–નર્ક વિગેરે પરોક્ષ ભૂમિકાની સરહદે પણ રહેલ કરી શકે છે. આવા પ્રબળ શકિતવાળા મનને શુદ્ધિને ઓપ આપવાને મજબૂત પ્રયોગ આદરવો જોઈએ. સાધારણ પ્રયત્ન મનને કાબુમાં લાવી શકાય તેવું નથી, તે પણ મનને સ્થિર કરવાના રસ્તે આપણે વધુ વધુ મહેનત કરવી જોઈએ. આ ધ્યેયને પહોંચ્યા વગર આમેતિ કરવી કઠિન છે. મદાંધ અને મસ્ત બની ગયેલા મોટા મોટા જાનવરોને પણ તેને લગતા સાધનથી વશ કરી શકાય છે તેવી રીતે અતિ ચંચળ મનને પણ વશ કરવાના સાધને છે જ. આપણે એ સાધનને વિવેકપૂર્વક ઉપયોગ કરવો જોઈએ. તે સાધનેમાં લાંબા જોખમ નથી, માત્ર પરમાત્માની સાધનારૂપે કાર પ્રણવને મંત્રોચ્ચાર છે. આપણા મનમાં જેટલે અંશે પરમાત્માનું મરણ રહે છે તેટલે અંશે મન સ્થિર થાય છે. જેવા તેવા હલકા સ્થાને જઈ શકતું નથી. હલકા સ્થાને ગયેલા મનને પાછું વાળવામાં પણ એ જ મહાન સાધના મુખ્ય સાધન છે. અહીં પરમાત્માના સમરણમાં ઘણું કર્તવ્ય દિશા રહેલી છે. સામાજિક, રાષ્ટ્રીય અને ધાર્મિક ક્ષેત્રોમાં નિસ્વાર્થભાવે સેવા અર્ધવી અને તે પણ, કોઈપણ પ્રાણીના કલ્યાણની જ ઈચ્છાએ આ સેવા પણ પરમાત્માના ચિંતવનના ફાળાનું એક રૂપ છે. એ રીતે શુભ ઉદ્દેશરૂપે શુભ કર્તવ્ય અને પરમાત્માના ચિંતવન પછી આત્માને પોતાના વાસ્તવિક સ્વરૂપનું ભાન થાય છે. આત્મા સ્વયં પરમાત્મ સ્વરૂપ છે, તેને જગતના રાગ-દ્વેષની અંદી દૂર થયેલી હોય છે. આખા જગતને પિતાના સ્વરૂપે જ સમજે છે. પિતાના શરીરના કોઈપણ ભાગને કષ્ટ નહીં પડવાની કાળજી રાખવામાં આવે છે તેમ તેને દુનિયાપરના તમામ પ્રાણી પિતાના જ સ્વરૂપના અંગે ભાસે છે અને સ્વાભાવિક જ તેવા અંગેને કેઈપણ રીતે કષ્ટ ઉત્પન્ન ન થવાની કાળજી રહે છે. આ સ્થિતિએ પહોંચ્યા પછી કામ, ક્રોધ, માન, મદ, લોભ, મોહ, મત્સર એ મહાન શત્રુઓ તેમને તાબે થઈ જાય છે. આત્મા પોતે નિર્ભય, સહજાનંદી અને સ્વસ્વરૂપી બની ચિર શાંતિ ભોગવે છે કે જે સ્થાન તરફનું આપણું ધ્યેય છે. એ પરમ શાંતિ અને દિવ્ય ભૂમિકાનું સ્વરૂપ મહાન પુરૂષે પણ કલમથી ચીતરી શકયા નથી. તેના અનુભવની ઝાંખી એવી ઉચ્ચ ભૂમિકાએ પ્રયાણ કરતા આત્માઓને થાય છે. આપણે શારીરિક, માનસિક અને છેવટે આત્મિક ઉન્નતિના પંથે ચય આ અમૂલ્ય માનવદેહનું સાર્થક કરવા ભાગ્યશાળી બનીએ એ શુભ ભાવના. ૩ૐ તત્સત.
શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ–ભાવનગર.
For Private And Personal Use Only
