________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
જે આપણને બે હજાર વર્ષને ઇતિહાસ લખનાર મનુષ્યો ઉપર વિશ્વાસ રહેતું હોય તે તેથી કેટલાય સમય પૂર્વે થયેલાં, સાધુ મહાત્માઓના લખાણ પર તેથી પણ વધુ રહે જોઈએ. લેખકે સંસારી જીવન ગાળનાર હોવાથી દાક્ષિણ્ય. તાથી કે મમત્વથી સર્વથા મુક્ત ન હોઈ શકે, જ્યારે સંસાર ત્યકત સાધુ પુરૂષોને તેવું કંઈ બંધન ન હોવાથી તેમજ સત્ય વસ્તુ પ્રરૂપવારૂપ તેમનો ધર્મ હોવાથી, તેમના લખાણમાં પૂર્ણ વિશ્વાસ રાખવો એજ ગ્ય છે.
વળી કેટલીક વાતે પ્રત્યક્ષ હોય છે, અને કેટલીક અનુમાનાદિ પ્રમાણેથી માનવાની હોય છે. ધારોકે એક મનુષ્ય પોતાના દાદાને નજરે જોયા નથી કેમકે તેના જન્મ અગાઉ તે મૃત્યુ પામી ગયા હતા, તેથી શું તે વિષયમાં શંકા ધરી શકાશે ? જવાબ નકારમાં જ આવવાનો, કારણ કે અનુમાન પ્રમાણથી એની સાબિતી કરી શકાય છે. બીજી વાત વિચારીયે. સોમલ એ ઝેર છે, તેના ભક્ષણથી મરણ નિપજે છે, એ વાત તેને ખાધા વગર પણ આપણે માની શકીએ. કોઈ કહે કે જાતે અનુભવ કર્યા વગર એ માનવા જેવું નથી અને તરતજ અનુભવ કરવા મંડી જાય તો એમાં પ્રાણહાનિ સિવાય બીજું શું સંભવે ? એટલે કહેવું જ પડશે કે એવા પ્રકારની વાતે અનુભવી પુરૂના વચન ઉપર શ્રદ્ધા રાખીને જ અવધારવા ગ્ય છે. આ સામાન્ય રીતે સંસારમાં બનતી અને અનુભવાતી બાબતેની વાત થઈ તેમાં પણ આવા પ્રકારની શ્રદ્ધા વા વિશ્વાસની જરૂર પડે છે તે પછી ધર્મના તત્વો અને તેની ગણત્રી જેવા ગહન વિષયની તો વાત જ શી કરવી એવા ગહન અને બારિક વિષયમાં આપણું ચર્મચક્ષુ કરતાં જ્ઞાન ચક્ષુ જ વધુ સારી રીતે કામ કરી શકે છે. કેવળ બુદ્ધિવાદ ત્યાં કામ આવતાજ નથી, એ વિષય પરત્વેનું દરેક કથન તેના મૂળ પ્રકાશકે પ્રથમ જ્ઞાનચક્ષુ દ્વારા યથાર્થ રીતે નિહાળી પછીજ સ્વાર કલ્યાણ અથે તેનો ઉપદેશ કરેલ હોવાથી જ્યાં લગી તેવા પ્રકા૨નું સંપૂર્ણ જ્ઞાન ન ઉદ્દભવે ત્યાં લગી વિશ્વાસ રાખી જાણવા પ્રયત્ન શીલ રહે. વાનું છે. જેમ જેમ જ્ઞાનનો ક્ષયોપશમ વધતો જાય છે તેમ તેમ ઘણું ગુઢ જણાતી બાબતો પણ સરલરૂપે સમજાતી જાય છે, એટલે એ ક્ષયોપશમ થતાં લગી ધિરજ ધરવાની અને એ સારૂ ઉદ્યમવંત રહેવાની જરૂર છે. તેટલા સારૂ પ્રારંભમાં શ્રદ્ધા રાખી આગળ વધવાની જરૂર છે. એ વાત પર ખાસ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. શ્રદ્ધા વિના કોઈપણ વસ્તુની પ્રાત યથાર્થરૂપમાં થઈ શકતી નથી. મહાત્માઓ તે વિષે શું કહે છે તે જુએ.
શ્રદ્ધા વિના જે અનુસરે, પ્રાણુ પુણ્યના કામ; છાર ઉપર તેહ લીંપણું, ઝાંખર ચિત્રામ.
ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજી દેવગુરૂ ધર્મની શુદ્ધિ કહ કિમ રહે, કિમ રહે શુદ્ધ શ્રદ્ધા ન આણે, શુદ્ધ શ્રદ્ધાન વિણ સર્વ ક્રિયા કરે, છારપર લીપણે તેમ જાણે. શ્રીમદ આનંદઘનજી.
--વાલ
For Private And Personal Use Only
