________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મ.
૨૭૧
જે પુરૂષની પંદર વાતો સાચી હોય તેની સોળમી વાત આપણાથી ન સમજાય તો તેને ખોટી કહેવા તૈયાર થવા કરતાં તે વાત સમજવાની આપણી શકિતની ખામી હોવી જોઈએ એમ માનવું વધુ ઉચિત છે. દુનિયાના સર્વ બનાવો કે તેને લગતી સર્વ વાતે નજરે જોઈ શકાય એવું બનવું જ્યાં અશકય છે ત્યાં પછી નજરે ન જોઈ શક્યા માટે વાત ખોટીજ છે એવો વૃથા બકવાદ શા કામનો ? એવી જ રીતે ઐતિહાસિક બાબતો વિષે પણ ભૂલ ભરેલી માન્યતા રહેલી છે. ઇતિહાસિક તરિકે ગણાતી બધી બાબતો સત્યજ છે એમ કોણ કહી શકે તેમ છે ? આજે પણ ઇતિહાસવેત્તાઓ વચ્ચે ક્યાં મફેર નથી? જુઓને સમ્રાટ નેપોલીયન વિષે ઈગ્લાંડના ઈતિહાસકારોએ જે લખાણ લખ્યું છે તે સત્યથી કેટલું ગળું છે ? સ્વતંત્ર લેખક મી. એબેટના લખાણ પરથી એ વાત સાબિત થાય છે અને તેઓએ ચિતરેલા જૂઠાણનો ખ્યાલ આવે છે. ઝાંસીની રાણી લક્ષમીદેવી સંબંધે પણ આવી જ ભૂલભરી નાંધે તેમણે કરેલી છે. હિંદમાં પોતાના દેશની મહત્તા બેસાડવા અને પોતાના જાતભાઈઓએ કરેલાં કાળાકામે છુપાવવા અંગ્રેજ લેખકોએ બંગાળ અને અયોધ્યાના હેવાલોમાં કેટલીયે હાથપગ વગરની વાતો ગોઠવી છે. કલકત્તાની અંધારી કોટડી (Black Hall) વિષેનો એકજ દાખલે અત્રે બસ થઈ પડશે. એ વાતને સત્ય તરિકે ઠેકી બેસાડનાર લેખકોની દલીલે કેવા પિકળ પાયા પર ચણાયેલી હતી તેને ખ્યાલ આધુનિક પુરાતત્વ શોધકોએ આપે છે. એક સમયના ઇતિહાસકારોએ માની લીધેલા અનુમાન આજે ખોટા પડતા અને એને સ્થાને નવીન પ્રકારના જ બનાવાના ખ્યાલ આપતાં વૃતાંતો આપણે શું નથી વાંચતાં ? શેાધાળના આ યુગમાં હજુ તે કેટલુંયે પરિવર્તન થશે.
કહેવાનું એટલું જ કે ઐતિહાસિક વાતની પાછળ ધમપછાડા કરનારા વગે પણુ વગર વિચાર્યું માત્ર ઈતિહાસને ખરો માની બીજી પ્રમાણિક વાતો પ્રત્યે દુર્લક્ષ્ય કરવું એ ઠીક નથી. આથી એમ રખે માની લેવાય કે એતિહાસિક તત્વ સબંધે પરામર્શ કરવો એ અયોગ્ય છે. બુદ્ધિ અનુસાર વિચારણું જરૂર કરાય એમાં લેશ માત્ર વધે નથી, પણ અપૂર્ણ વિચારણાને અંતે પ્રચલિત માન્યતાને એકદમ ખોટી ન ઠરાવી દેવાય એ પરત્વે સંપૂર્ણ ધ્યાન આપવાનું છે. સર્વની સમજ શકિત એટલી જવલંત નજ હોઈ શકે કે જેથી દરેક વિષયમાં તે સેંસરી પાર પામી જાય. તેથીજ પુનઃ પુન: એ વાત પર ભાર મૂકવાને છે કે જ્યાં દુન્યવી બાબતમાં પણ ઉલટસુટી માનવારૂપ પ્રસંગે ઉપસ્થિત થતાં વાર નથી લાગતી ત્યાં ધર્મ વિષયિક કઠીણ વસ્તુ એકદમ કયાંથી સમજી શકાય, અને નજ સમજી શકાય તે એ સમજવા સારૂ સમયની રાહ જોતાં યતન જારી રાખ જોઇએ પણ એથી ઉલટું મને ન સમજાયું માટે એ હંબગ છે અથવા તો કલ્પિત છે એમ ક્રહેવા તપર તાજ થવું. એમ કરવામાં કેવળ હેલ્પરની રક્ષસત્તિ જ છે.
For Private And Personal Use Only
