Atmanand Prakash Pustak 025 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531296/1

Page #1

****
૬ સન્માર્ગ દર્શકશે. છ યેાગ.
...
श्रीमद्विजयानन्दसूरि सद्गुरुभ्यो नमः
૧ મારી વર્ષગાંઠ. એમનું નવું વર્ષ... ૨૬૩ ૨ શ્રી સૂરીશ્વર જયન્તિ.
૩. શ્રી મહાવીર જિનસ્તવનમ્ તથા
દામ વિનાનું કામ. ૪ શ્રો તીર્થંકર ચરિત્ર,
૫ જૈન ધર્મી.
आत्मानन्द प्रकाश.
॥ शार्दूलविक्रीडितवृत्तम् ॥ कश्चैतन्यवतां हृदि स्थिरतरं शेते हि साक्षीभवन् कश्चैतन्यवतां हृदि प्रचरति प्रक्षालयंस्तच्छुचम् । कं लब्धा मनुजाः स्वकर्मकरणे शक्ता भवन्ति द्रुतम् आत्मानंद प्रकाशमेव न हि सन्देहोऽत्र वै विद्यते ॥
अक ११ मो.
જુ૦ ૨૯ મું - શૌર્ સ, ૨૪૬૪. થૈઇ આમ સ. ૧૨. प्रकाशक- श्री जैन आत्मानन्द सभा-भावनगर.
વિષયાનુક્રમણિકા.
---
...
...
888
...
श्री
...
• ૨૬૪
૨૬૫
૨૬
२७०
૨૭૩
२७४
-
Reg. No. B. 188
૮ સુજનતા અને સુસ્વભાવ. ૯ ભાગલાલસા તજવાની જીતવાની જરૂર. ૧૦ શિખરપરથી દૃષ્ટિપાત... ૧૧ સભાના વાર્ષિક મહાત્સવ
૧૨ શ્રી શત્રુ ંજય તી માટેનું
કરારનામું, ઠરાવેા, ૧૩ એક નમ્ર સૂચના, સુધારા.
વાર્ષિક મૂલ્ય રૂ. ૧) ટપાલ ખર્ચ ૪ આના.
* ૨૭૭
...
...
ભાવનગર આનંદ પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈએ છાપ્યું.
...
૨૮૨ २८४
૩૮૬
... 263
a
||
૨૮૭ //

Page #2

અમારા માનવતા ગ્રાહકેાને ખુશ ખબર. (નવીન ભેટા)
ચાલતાં આત્માનઃ પ્રકાશ પુસ્તક ૨૫ મા તથા પછીના પુસ્તક ૨૬ મા અને વર્ષની ચાલુ નિયમ પ્રમાણે આ વખતે “ જૈન નરરત્ન ભામાશાહ એ નામની જીક ભેટ આપવાનુ નકી થયેલ છે. અમારા તરફથી દરવર્ષે વિવિધ વિષયા, તત્ત્વજ્ઞાન, ઇતિહાસ, ચરિત્ર કથાનુયાગ વગેરે ગ્રંથા ઉદાર ભાવનાથી ગ્રાહકાને ભેટ અપાય છે.
હાલના સમયમાં ઇતિહાસના અભ્યાસ, વાંચન, કથાના આદર જૈન સમાજમાં કેટલાક અંશે વૃદ્ધિગત થતા જોવામાં આવતા હેાવાથી, તેમજ દેશમાં સમાજમાં પશુ દેશ અને સમાજસેવાના પવન જોશભેર ફુંકાતા હોવાથી, અમુક અંશે અમુક મનુષ્યા તેવી સેવા કરતા-ઈચ્છતા હેાવાથી પ્રસંગાનુસાર તેમની ભાવનામાં વધારે બળ મળે એ આશયથી ઇતિહાસ પ્રસિદ્ધ શ્રાવક સરન વીરનર ભામાશાહનું ચરિત્ર ઐતિહાસિક દ્રષ્ટિએ તૈયાર કરાવી અમારા સુજ્ઞ ગ્રાહકૈાને અર્પણ કરવાનું યાગ્ય ધાર્યું છે. આ ગ્રંથ માટે વિશેષ પ્રશંસા કરીયે કે કાંઇ લખીયે તેના કરતાં અમારા માનવતા ગ્રાહકા તે વાંચી વિચારી સ્વયમેવ પ્રશંસા કરે તેમ ઇચ્છીયે છીયે. ટુકામાં આ ગ્રંથમાં નરરત્ન ભામાશાહના જ્વલંત દેશ તથા સમાજ પ્રેમ-સેવા, અને શ્રીમાન હીરવિજયસુરીશ્વરજીની અહાનીશ ધગધગતી જ્વલંત શાસનદાઝ એ અને આદર્શો સાથેાસાથ ઉભા રહી રાષ્ટ્ર અને ધર્મ પ્રેમના પ્રકાશા પાડી રહ્યા છે જે વાંચતાં તે મહાપુરૂષની પ્રભા આપણા જીવનમાં વણી લેવાને હેજે લલચાઇએ તેમ છે.
શુમારે છત્રીશ ક઼ા ત્રણશે પાનાનેા સચિત્ર આટલા મોટા ગ્રંથ અમારા ગ્રાહકાને ભેટ તરીકે આપવાની ઉદારતા ( સાહિત્ય પ્રચારના હેતુને લઇને ) બતાવી છે કે જે વારવાર તેવા ઉચ્ચ કોટીના અને આટલા મોટા ગ્રંથ અમારા તરફથી ભેટ આપવામાં આવે છે તે ગ્રાહકાની ધ્યાનમાં જ છે. વારવારના ખર્ચ વગેરેનેા લાભ પણ એ વર્ષની ભેટની બુક સાથે આપવાથી સુજ્ઞ ગ્રાહકને થાય છે તે હેતુ પણ છે.
આ વખતે બીજે ગ્રંથ ૨ આગમાનુસાર મુહૂપત્તિ નિર્ણય ગ્રંય મુનિરાજશ્રી મણુિસાગરજી મહારાજની કૃપાથી અમારા ગ્રા/કાને ભેટ આપવા ગ્રાહક પુરતી મુકો અમાને મળી છે; તે આભારપૂર્વક સ્વીકારતાં અમારા સુજ્ઞ ગ્રાહકોને ઉપરોકત ગ્રંથ સાથે જ ભેટ એકલીશુ. આ ગ્રંથમાં ૧૨૦ કલમેામાં જૈન આગમા પ્રથા વગેરેની અનેક સાધતા આપી મુદ્પત્તિ સંબંધી નિય કર્યાં છે તે પણ ખાસ વાંચવા જેવા છે. આ ગ્રંથ ક઼ા ૧૧ પાના શુમારે નેવુ છે તે પણ સાથેજ ભેટ આપવાનેા છે.
છે. આ વખતે આ અને ગ્રંથા ઘા માટા હાવાથી પાસ્ટ ખર્ચ કઇ વિશેષ થાય ( ૦-૬-૦ થશે ) તે સ્વાભાવિક છે. જેથી બે વર્ષના લવાજમના રૂા. ૨-૮-૦ અને વી. પી. પોસ્ટેજ ચા મળી રૂા. ૨-૧૪-૦ વી. પી. થશે તે અશા શુદ ૨ થી અને ગ્રંથા અમારા માનવતા ગ્રાહકાને ( લવાજમ વસુલ કરવા) વી. પી॰ થી રવાના કરવામાં આવશે. જેથી મેહેરબાની કરી દરેક ગ્રાહકા દર વર્ષની જેમ આ વખતે પણ સ્વીકારી લેશે એવી વિનંતી છે. ( વી. પી. ન સ્વીકારનાર બધુએ અમાને પ્રથમથી લખી જણાવવું ) ગ્રાહક સિવાયના એને પ્રથમ ગ્રંથની કિંમત રૂા. ૨-૦-૦ આપવી પડશે.

Page #3

OCEROS CHOKER CEDO OCED
એ
શ્રી
આત્માનન્દ પ્રકાશ.
|| વડે વીસ્
तत्पुनर्द्विविधं कर्म कुशलरूपमकुशलरूपं च । ચૈત્ર कुशलरूपं तत्पुण्यं धर्मश्चोच्यते । यत्पुनरकुशलरूपं तत्पापम धर्मश्वाभिधीयते । पुण्योदयजनितः सुखानुभवः पापोदय संपाद्यो दुःखानुभवः । तयोरेव पुण्य पापयोरनंतभेदभिन्नेन तारतम्येन संपद्यते खन्वेषोऽधममध्यमोत्तमाद्यनन्तभेदवर्तितया विचित्ररूपः संसारविस्तार इति ।।
उपमिति भवप्रपंचा कथा.
પુસ્તજ ર૯ મું. હું શીર મંથર્ ૨૪૧૪. કચેઇ. આમ સંષત્ ફર { અશર્ર્મો. मारी वर्षगांठ.
( રામ ભજને પ્રાણીઆ—એ ચાલ. ) આ વિન વર્ષારંભમાં કરા વીર ” વન્દેન પ્રેમથી, ગુરૂ દેવ “ આતમરામ ”ને પ્રણમા હૃદય ગત નેમથી. વળી ભક્તવયં શ્રી “મુળચંદ્ર” જ જન્મદાતા માહરા, સ્મરણુ ૫થે સ્નેહે નિહાલે આત્મ ગુણુ રસના ઝરા. ગુરૂ નામ અંકિત કાજ આત્માનંદ મડળ સ્થાપતા, ત્યમ આત્માનન્દ પ્રકાશથી સ્યાદ્વાદ્ મત વિસ્તારતા. સમૃદ્ધ ભારત વર્ષમાં મહા શિષ્ય ગણુ છે તેહનેા, સત્વર મળી સાર્થક કરી ઉદ્દેશ આત્મિક જેહના. જ્યાં “ એકયતા ” ના નાદ સુંદર આજ ચેાતરી વહે. તે છે માહરૂ ” મારૂ તે સત્ય ન જે કહે. ન્યાય સૂત્ર પ્રવિણું પાલક માહરા હર્ષે હવે, પ્રકટાવા આતમ જ્યાત આત્માનન્તિ વાર્ષિક ઉત્સવે.
ત્યાં
27 64
""
સત્ય
( વે. . )
આત્મા‰ ૩૩ જેટ શુકલ સપ્તમી.
QCDO KAD SCED SCEDOC
આ
આ
આ
આ
આ
આ
|_
XT62
OXED XXXDKXED KEX
#

Page #4

૨૬૪
hiy kill 11 ]
શ્રી આભાનઃ પ્રકાશ
॥ શ્રી સદ્ગુરુવરાય નમઃ ||
આત્માબ્દ ક૩. શ્રી સૂરીશ્વર—નતિ. જ્યેષ્ઠ શુકલ અષ્ટમી.
આજ શ્રી ગુરૂદેવની જયન્તિ ભ્રાત ભારી, સવેગી સૂરિરાય આતમરામ ” આનદકારી. સત્ય ધમ ગતિ સમય સમયસૂચક જાના, સન્દેશ શ્રી “ મહાવીર”ના સમપે જગ પ્રમાને. અજ્ઞાન તિમિર હરણ શિશ ઝળકે જૈન બ્યામે, સંસ્કૃતિ શુદ્ધ ધર્મની પ્રકટાવ રામ રામે. સર્વજ્ઞપ્રતિ શાસ્ત્રને સમઝાવતા વિપૂલતા ખેતલાવતા સ્યાદ્વાદની વિચરી વિવિધ દેશમાં ધ્વજ જૈનને ફરકાવ્યેા, ચૈતન્ય ને જડ વસ્તુના શુદ્ધ ધર્મને ખતલાબ્યા. જેનું લલાટ સુદર દિવ્ય તેજવાળુ, દેશને બને છે હૃદય શાન્ત મમ કૃપાળુ. સાક્ષાત્કાર સ્મૃતિ પથ ચેાગથી ગણુાએ, દેહ વિલય છતાં આંખી આકૃતિની થાએ. જેષ શુક્લ સપ્તમી દિન સ્વર્ગગમન જેનું, ત્રયત્રિશ વર્ષાર બે મંગલ ચાહા પૂર્ણ તેનુ અનુવાદ ગુણને આજ કરીએ જેના ઉમંગે, પ્રકટે ગુણુ ધ્યાતા ધ્યાન ધ્યેય નિયમ અંગે. શિષ્ય વગે સાથ મળી ગુણુ ગુરૂના ગાવા, “આત્માનન્દ સમાજ ” આત્મિક ગુણને પ્રકટાવે.
સુર ગે,
પ્રસ ગે.
આજ
આજ
આજ
આજ૦
આજ
આજ
આજ
આજ
આજ
આજ
વેલચદ્ર ધનજી.
[li[ miri[ mi and kind her pr

Page #5

Fe969990699999900
શ્રી મહાવીર સ્તવન તથા દામ વિનાનું કામ. 60909:
09060 श्री महावीर जिनस्तवनम् ॥ ( धीर समीरे यमुनातीरे वसती वसे वनमालीरे-ठुमरी रागण गीयते)
वन्दे वीर जिनेश्वरदेवं, शाश्वत सुखदातारं रे। त्रातारं जनवल्लभमीशं, शिवरमणी भर्तारं रे ॥वन्दे.॥१ कामं क्रोधं लोभ मोहं, वारय वारं वारं रे । तारय भव पाथोधिमपारं, पालय प्राणिसमूह रे । वन्दे॥ २ गुरुगुणखानिमनल्पप्रतापं, सुरवर पूज्य महेशं रे। परमानन्द निदानमजस्रं, शिवपत्तन सोपानं रे ॥वन्दे।। ३ मिथ्या मोह तमोहोरं, शरणागतपातारं रे। कलिमल दोष कलंक निवारं क्रूर कुकर्म कुठारं रे॥बन्दे॥४ सत्यदया धर्मैक निदानं, दान गुण प्रथितारं रे । भव्याम्भोजदिवाकर मेकं, भवकान्तारसहाय रे बन्दे॥ ५ त्रिशला नन्दन मनघमनल्पं, शिवशमैक कलापं रे । विज्ञानक निधान मदारं, शिवसुखकंदपयोदं रे ॥वन्दे।। ६ जन्म जरा भव भय हर्तारं, स्वन्पीकृत संसारं रे। अजित महापदवी दातारं, मोहसुभट जेतारं रे ॥वन्दे।। ७
ले. अजितसागरसूरि. "हामविनानुं अभ."
२ -आ......( यांथा 241 संसाय. ) हम विनानु म, ४२२८ये:-हामविनानु म (२) દામ વિના કાંઈ કામ ન થાયે, જોયું જગત તમામ, પણ બેસે ના એકે દમડી, જપતાં શ્રી જીનનામ. કરી . ૧ દામ ગયા નજરે નિહાળ્યા, ભાન્યા ન નામ કે ઠામ, શ્રી જન-ધર્મની સાચી મુડી, દે અંતર આરામ. કરી. ૨ हाम-माम तमाम त्यागीने, ! मातभराम, સંપત્તિ સાચી ક્યાં! સાંપડશે, મળશે ક્યાં! શિવધામ. કરી. ૩ श्रीलन-नामे न निधिने, द्धि, सिद्धि, तमाम, મળશે મનસુખ, ભાવે ભજીશતા, રાખી વૃત્તિ નિષ્કામ કરીલ્યા૪
મનસુખલાલ ડાયાભાઈ શાહ-વઢવાણકેપ. is७७७७७७७०)
COD96046694065:06065900908

Page #6

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. '
અગીયાર અંગમાં નિરૂપણ કરેલ
શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર. @extees E
8E%E0200 ગતાંક પૃષ્ટ ૨૪૨ થી શરૂ
સમવાયાંગ સૂત્ર. ૧ ૮-અરિહંત પુરૂષાદાનિય પાર્શ્વને આઠ ગણે અને આઠ ગણધરે હતા તે આ પ્રમાણે શુભ, શુભઘોષ. વાસિષ્ઠ, બ્રહ્મચારી, સોમ શ્રીધર વીરભદ્ર, યશસ્વી. ( ગાથા ૧ ) + ૨
–અરિહંત પુરૂષાદાનિય પાર્ધ નવ હાથ ઉંચા હતા. ૧૦–અરિહંત અરિષ્ટનેમિ દશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા. કૃષ્ણ વાસુદેવ દશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા રામ બલભદ્ર દશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા.
૧૧–શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને અગિયાર ગણધરો હતા. તે આ પ્રમાણે ઈંદ્રભૂતિ, અગ્નિભૂતિ, વાયુભૂતિ, વ્યકત, સિધર્મ, પંડિત, મર્યપુત્ર, અંકપિત, અચલભ્રાતા, મેતાર્ય અને પ્રભાસ.
૧૪–-શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને સાધુઓની ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યા ચાર હજારની હતી.
૧૫–નમિનાર અરિહંત પંદર ધનુષ્ય ઉંચા હતા.
૧૬–અરિહંત પુરૂષાદાનિય પાર્શ્વનાથને સાધુઓની ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યા સેળ હજારની હતી.
૧ * વિશેષ-કો-૫-૨૧. ક૯૫ –૧૦. મોક્ષ-૧૨. જ્યોતિષચાર-૧૧-૩૩-૬૦-૬૧૭૮-૮૦-૮૮–૯૮. ધૃવરાહુ-૧૫-૬૨. દ્વાદશાંગી-૧૩૬ થી ૧૪૮. અંગ–૧૬-૧૮-૫૧-૫૭૮૪-૮૫. ૧૯-૨૩-૨૫-૮૧-૮૪. આગમો-૨૬-૩૬-૩૭–૩૮-૪૧-૪૨-૪૩-૪૩-૪૪૪૪-૪૪-૪૫-૮૮, પન્ના ૮૪. દષ્ટિવાદ–૧૪-૨૨-૭૧-૪૬–૧૪૭-૮૮, લીપી–૧૮. નાટક૩૨. કલા–૨. સૂસાક્ષિ–૨૯. વતષટકાદિ–૧૮. લેકાધાર–૨૦-૭૯. કૃત યુગ્માદિ–૮૧. પાંચ મહાવ્રત ભાવના-૨૫. ચમત્કાર–પાપટુતો–૨૯. મોહનામ–પર. ભગવતિ સાક્ષિ૮૧. નંદીસાક્ષિ–૮૮. નિયુકિત–૧૩૬. પ્રજ્ઞાપના સાક્ષિ-૧૫૩. કલ્પસમવસરણ સાક્ષિ૧૫9 વંશો-૫૯. મેરૂનામ–૧૬. દંડપ્રમાણ-૯૬.
૨ * આવશ્યક સૂત્રમાં પાર્શ્વનાથ ભગવાનના દશ ગણધર કહ્યા છે. જેમાં બે અલ્પ આયુખેવાળા હતા. જેથી અહીં તથા કલ્પસૂત્રમાં આઠ ગણધરો કહ્યા છે.–ટીકાકાર

Page #7

શ્રી તીર્થંકર થરિત્ર. ૧૮-અરિહંત અરિષ્ટનેમિને સાધુઓની ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યા અઢાર હજારની હતી. ૧૯–ઓગણીશ તીર્થંકર ગૃહસ્થનાસમાં વસીને પછી મુંડથઈ અણુગાર થયા. ૨૦–મુનિ સુવ્રતસ્વામી તીર્થકર વશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા.
૨૩–આ અવસર્પિણી કાલમાં જંબુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં ત્રેવીસ તીર્થકરોને સૂર્યોદયકાલે કેવલજ્ઞાન-કેવલદર્શન થયાં. જંબુદ્વીપના આ અવસર્પિણી કાલના ત્રિવિશતીર્થકર પૂર્વભવમાં એકાદશાંગીના જાણકાર હતા. તે આ અછત, સંભવ, અભિનંદન, સુમતિ, યાવત...પાર્વ વર્ધમાન, અરિહંત ઋષભદેવ, કૌશલિક (પૂર્વ ભવમાં) ચિદ પૂવી હતા. જંબુદ્વીપના આ અવસર્પિણી કાલના ત્રેવીસ તીર્થંકર પૂર્વભવમાં મંડલિક રાજા હતા. તેઓ અછત, સંભવ, અભિનંદનથી યાવત પાર્વ વર્ધમાન, અરિહંત ઋષભદેવ કૌશલિક પૂર્વભવમાં ચક્રવતી હતા.
૨૪–દેવાધિદેવ ચાવી છે તે આ પ્રમાણે–ષભ, અજીત, સંભવ, અભિનંદન, સુમતિ, પદ્મપ્રભ સુપા, ચંદ્રપ્રભા, સુવિધિ, શીતલ, શ્રેયાંસ, વાસુપૂજ્ય વિમલ, અનંત, ધર્મ, શાંતિ, કુંથુ, અર, મલ્લી, મુનીસુવ્રત, નમિ, નેમી, પાર્વ અને વર્ધમાન.
૨૫–પહેલા અને છેલા તીર્થકરોના પાંચ મહાવ્રતની પચીશ ભાવનાઓઈર્યા સમીતિ, મનગુપ્તિ, વચન ગુપ્તિ, પાત્ર આહારનું નિરીક્ષણ, આદાન ભંડ મત્ત નિક્ષેપણસમીતિ, વિચારપૂર્વક બોલવું, ક્રોધવિવેક, ભાવિક ભયવિવેક, હાસ્યવિવેક, અવગ્રહની આજ્ઞા, અવગ્રહનીહદનું જ્ઞાન, સ્વયં અવગ્રહને પાછલે સ્વીકાર, સ્વામીના અવગ્રહનો આજ્ઞાથી ભોગ, આજ્ઞાથી સાધારણ ભાત પાણીને સ્વિકાર, સ્ત્રી પશુ નપુંસકના સંસર્ગ શય્યા અને આસનનો ત્યાગ, સ્ત્રી કથા ત્યાગ, સ્ત્રીની ઇંદ્રિયનું અદર્શન, પૂર્વના ભેગ રમતનું અસ્મરણ, સિનગધ આહાર ત્યાગ, શ્રોત્રેન્દ્રિય રાગ શમન, ચક્ષુરિંદ્રિય રાગોપશમન, ધ્રાણેન્દિરાગશમન, રસના રાગશમન અને સ્પર્ષ નેંદ્રિય રાગે પશમન.
–મલ્લીનાથ ભગવાન પચ્ચીશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા. ૨૯–તીર્થકર નામ કમબંધ અધિકાર.
૩૦–અરનાથ ભગવાન ત્રીશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા. પાર્શ્વનાથ ભગવાન ત્રીશ વર્ષ સુધી ગૃહસ્થપણે રહ્યા અને પછી અણગાર થયા. શ્રમણભગવાન મહાવીર ત્રીશ વષ ગૃહસ્થપણે રહ્યા અને પછી અણગાર થયા, સ્થવિર મંડિત પુત્ર ત્રીશ વર્ષના દિક્ષા પર્યાય પાળીને સિદ્ધ થયા બુદ્ધ થયા યાવત્ સર્વ દુખનો સર્વથા નાશ કરનાર થયા.
૩૨-કુંથુનાથ ભગવાનના બત્રીશ ને બત્રીશ કેવલીઓ હતા.

Page #8

મી આત્માન પ્રકાશ. ૩૪–તીર્થકરોના ચાત્રિએ અતિશ છે. તે આ પ્રમાણે ૧–કેશ-મશ્નરોમ અને નખ વધે નહીં. ર–નિરોગી અને નિર્મળ શરીર. ૩–માંસ અને લોહી ગાયના દુધ જેવા ધળા હોય. ૪–પવ્ર તથા ઉત્પલ જે સુંગંધી શ્વાસશ્વાસ. ૫–ચર્મ નેત્રોથી અદબ-ગુપ્ત આહાર નિહાર. ૬–આકાશમાં રહેલ ધર્મચક્ર, ૭–આકાશમાં રહેલ છત્ર (ત્રણ) ૮–મવતિ ધેળા ઉત્તમ ચામરો ૯–સ્વચ્છ સ્ફટિકથી બનાવેલ પાદ પીઠવાળું સીંહાસન, ૧૦–હજારો પતાકાથી શેભતો સુંદર ઉંચે ઇંદ્રધ્વજ આગળ ચાલે છે, ૧૧–તીર્થકરોને ઉભા રહેવાના અને બેસવાના દરેક સ્થાને દેવે તથા યક્ષેએ તુરત બનાવેલ (?) પત્ર કુલ અંકુરોથી રમણીય અને છત્ર, ધ્વજા ઘંટા તથા પતાકાવાળું ઉત્તમ અશેકવૃક્ષ ૧૨–મુકુટના સ્થાને પાછલ ગાઠવેલ અંધારે પણ દશ દિશાઓને પ્રકાશનું તેજે. મંડલ (ભામંડલ) ૧૩–-સરખે ભૂમિભાગ, ૧૪-કાંટા ઉંધા થાય. ૧૫– તુએ અનુકુળ સુખપ્રદથાય. ૧૬––જન પ્રમાણ ભૂમિને સાફ કરનાર શિતલ સુખા કારી અને સુગંધી વાયુ. ૧૭–ડ અને રેણુને સાફ કરનાર ઉચિત વૃષ્ટિ (ગંધદિક વૃષ્ટિ) ૧૮–દશના અર્ધા (પાંચ) વર્ણવાળા બીટ ઉપર ગોઠવેલા (ઉર્ધ્વમુખવાળા) શોભતા. જલ અને સ્થલના ઘણું કુલેન ગાંઠણ સુધી કરેલ વરસાદ ૧-અમનેઝ શબ્દ, સ્પર્શ, રસ, રૂપ અને ગંધનો અભાવ. ૨૦ મનોશ, શબ્દ,
સ્પર્શ રસરૂપ અને ગંધની ઉત્પતિ, ૨૧-હદયંગમ અને જનગામી સ્વર. ૨૨–ભગવાન્ અર્ધ માગધી ભાષામાં ધર્મોપદેશ આપે છે. ૨૩-ભગવાનની અર્ધ માગધી ભાષામાં સર્વ આર્યો તથા અનાર્યો, દેશના મનુષ્ય, ચેપ વનચર ગ્રામ્યપશુ, પક્ષી, અને સર્પોની શાષારૂપે પરિણમે છે અને હિતશિવ તથા સુખને દેનારી થાય છે. ૨૪–અરિહંત ભગવાનની પાસે અનાદિકાલિન જાતિસ્વભાવથી વરવાળા દેવ, અસુર, નાગકુમારે, સ્વર્ણકુમાર, યક્ષે રાક્ષસો, કિન્નર, જિંપુરૂષો, ગરૂડો (સુપર્ણકુમાર ), ગંધ અને મહારગો પણ શાંતચિત્તવાળા થઈને ઉપદેશ સાંભળે છે. ૨૫-અન્યતીર્થિઓ આવી વંદન કરે છે. ૨૬–અન્યતીર્થિકો ભગવાનની પાસે અવાક બની જાય છે. ૯૩ ર૭ થી ૩૪-જે જે પ્રદેશમાં અરિહંત ભગવાન વિચરે છે. તે તે પ્રદેશમાં પચીશ પેજનમાં ઈતિ– મારી-સ્વચક્ર-પરચક્ર-અતિવૃષ્ટિ–અનાવૃષ્ટિ તથા દુભિક્ષને ભય હોતો નથી અને પૂર્વોત્પન્ન રેગચાલે કે અનિષ્ટનો પ્રસંગ નાશ પામે છે.
૪૩ ૨૫-૨૬. બૃહદવાચનામાં આ બન્ને અતિશયેનો ઉલલેખ છે, પણ જ્યાં આ અતિશાનો સ્વીકાર કર્યો નથી ત્યાં ૧૮ માં અતિશય પછી ૧૯–ધુપથી સુગંધી સ્થાન. અને ૨૦આભરણથી શોભતા હાથવાળા બે યક્ષો ભગવાનને ચામર વજે છે એમ ઉલ્લેખ છે. આ વાયનાંતરના અતિશયે બૃહદવાચનામાં લીધા નથી.
ટીકાકાર.

Page #9

શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર
–જબુદ્વીપમાં ચક્રવર્તિવિજયે ચિત્રીશ છે તે આ પ્રમાણે–બત્રીશ મહાવિદેહ, એક ભારત અને એક ઐરાવત. જબુદ્વીપમાં ઉત્કૃષ્ટ પણે ચેત્રીશ તીર્થકરો ઉત્પન્ન થાય છે.
૩૫–સત્યવચનાતિશયે પાંત્રીસ હોય છે. કુંથુનાથ ભગવાન પાંત્રીશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા. દર વાસુદેવ પાંત્રીશ ધનુષ્ય ઉો હતો. નંદન બળદેવ પાંત્રીશ ધનુષ્ય ઉંચે હતો. સધર્મક૯પની સધર્મસભાના માણુવક ચિત્યતંભમાં નીચેના તથા ઉપરના સાડાબાર સાડાબાર યેજન છેડીને મધ્યના પાંત્રીશ જનમાં વજના બનાવેલ ગેળ દાબડામાં તીર્થકરેની દાદાઓ છે.
૩૬-શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને આયોઓની ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યા છત્રીશ હજારની હતી.
૩૭–કુંથુનાથ ભગવાનને સાડત્રીશ ગણે અને સાડત્રીશ ગણધર હતા.૫
૩૮–પુરૂષાદાનીય પાર્શ્વનાથ ભગવાનને આર્યાઓની ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યા આડત્રીસ હજારની હતી.
૩૯ –નમિનાથ ભગવાનને ઓગણચાલીસો અવધિજ્ઞાનીઓ હતા.
૪૦–અરિહંત અરિષ્ટનેમિને ચાલીશ હજાર આયોએ હતી. શાંતિનાથ ભગવાન ચાળીશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા.
૪૧–નમિનાથ ભગવાનને એકતાલીશ હજાર આયઓ હતી.
કર—શ્રમણ ભગવાન મહાવીર કાંઈક અધિક એવા બેંતાલીસ વર્ષ સુધી શ્રમણ પર્યાય પાળીને સિદ્ધ થયા–ચાવતુ સર્વ દુ:ખને નાશ કરનાર થયા.
૪૨–તીર્થકર નામકર્મ.
૪૪–વિમલનાથ ભગવાનના અનુક્રમે ચુમ્માલીશ પુરૂષયુગે (શિષ્યપ્રશિ) સિદ્ધ થયા–ચાવતું સર્વ દુઃખાને નાશ કરનાર થયા.
૪૫–ધર્મનાથ ભગવાન પીસ્તાલીશ ધનુષ્ય ઉંચા હતા.
૪૭–સ્થવિર અગ્નિભૂતિ સુડતાળીસ વર્ષ સુધી ગૃહસ્થપણે રહ્યા અને પછી લેચ કરી અણગાર થયા.
૪૮-દરેક ચવર્સિના તાબામાં અડતાલીશ હજાર પત્તનો હોય છે. ધર્મનાથ ભગવાનને અડતાલીશ ગણે અને અડતાલીશ ગણધરો હતા.
૫૦–મુનિસુવ્રત ભગવાનને પચાસ હજાર આર્યાએ હતી. અનંતનાથ ભગવાન પચ્ચાસ ધનુષ્ય ઉંચા હતા. પુરૂષોત્તમ વાસુદેવ પચ્ચાસ ધનુષ્ય ઉચે હતે.
૫૧–સુપ્રભ બળદેવ ઉત્કૃષ્ટપણે એકાવન લાખ વર્ષ સુધી જીવીને સિદ્ધ થયા–બુદ્ધ થયા–ચાવત સર્વ દુઃખોનો નાશ કરનારા થયા.*
૪૪ દત્ત અને નંદનની ઉંચાઈ માટે આવશ્યક સૂત્રમાં છવ્વીશ ધનુષ્ય કહ્યા છે. ટીકાકાર. ૫ શ્રી આવકસૂત્રમાં તેત્રીશ ગણુધરે સંભળાય છે.
ટીકાકાર. ૪૬ આવશ્યકસૂત્રમાં સુપ્રભનું આયુષ્ય પંચાવન લાખ વર્ષ કહું
કાકાર,
ઈ
છે.

Page #10

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ૫૩–શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના ત્રેપન મુનિઓ એક વર્ષ દક્ષા પર્યાય પાળીને અતિ ઉત્સવવાળા પાંચ અનુત્તર વિમાનમાં ઉત્પન્ન થયા.
૫૪––એકેએક (દરેક ) ઉત્સપિણી અને અવસર્પિણી કાળમાં ચેપન ઉત્તમ પુરૂ થાય છે તે આ પ્રમાણે–ચાવીશ તીર્થકરો, બાર ચક્રવત્તિઓ, નવ બળદેવ અને નવ વાસુદેવા. અરિહંત અરિષ્ટનેમિ ભગવાન ચપન અહેરાત્રિને છદ્મસ્થ પર્યાય પાળીને જીન થયા. કેવલી સર્વજ્ઞ અને સવભાવદર્શ થયા. શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે એક દિવસે એકજ આસને બેસીને ચાપન પ્રશ્નોના ઉત્તર આપ્યા. અનંતનાથ ભગવાનને ચપન ગણધર હતા.
પપ–મલ્લિનાથ ભગવાન્ પંચાવન હજાર વર્ષનું ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્ય પાળીને સિદ્ધ થયા–બુદ્ધ થયાચાવતુ–કમરહિત થયા. શ્રમણ ભગવાન મહાવીર અંતિમ રાત્રિએ પુણ્યફળ વિપાકનાં પંચાવન અધ્યયન અને પાપફળ વિપાકનાં પંચાવન અધ્યયનની પ્રરૂપણ કરીને સિદ્ધ થયા–બુદ્ધ થયા–ચાવત સર્વ દુઃખોનો નાશ કરનારા થયા.
| (ચાલુ). જૈનધર્મ.
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૫ થી શરૂ.) શ્રદ્ધાની આવશ્યકતા–
આધુનિક સમયમાં કેટલાક વર્ગ એવો છે જે નજરે જોયેલી વાતને જ ખરી માનનારે છે. બીજે કેટલાક વર્ગ વાત વાતમાં પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ માંગનાર છે; જ્યારે વળી કેટલાકને તે ઈતિહાસિક બાબતો વિના બીજું સર્વ કલિપત જ ભાસે છે; અને કેટલાકને ધાર્મિક બાબતોમાં ડગલેને પગલે અતિશ્યોકિતની જ ગંધ આવે છે. આવા પ્રકારની વિચિત્ર માન્યતા વાળા જનવૃંદને અત્રે પ્રથમ જણાવી દેવાની અગત્ય છે કે તમારી ઉપરોકત માન્યતાએ કેવળ એક પક્ષીપણુની સુચક છે; કેમકે તમે ગમે તેટલા પ્રમાણુ શોધે યાતો ગમે તેટલી દલીલો રચે છતાં ઓછેવત્તે અંશે તો તમારે કઈ એક વાતમાં પણ શ્રદ્ધા રાખીને ચાલવું જ પડશે. અતિંદ્રિય બાબતેજ એવી ગુઢ પ્રકારની છે.
ધર્મના કોઈપણુ તત્વને કશી જેવાની ના નથી. જીનપ્રભુનું એવું કથન પણ નથી કે ગમેતેમ અંધશ્રદ્ધાથી માની લેવું છતાં સાથે એ પણ સમજી લેવાનું છે કે અમુક વિષયે કદાચ આપણી બુદ્ધિની ન્યુનતાને લઇ ન સમજાય તો તેથી તે સર્વ કલ્પના મય છે એમ કહેવા તૈયાર થવામાં કેવળ ઉતાવળાપણું છે.
૭િ અનુપાતિસવમાં દર્શાવેલ તેત્રીશ સાધુઓ બહુ વર્ષના પર્યાયવાળા જાવા.

Page #11

જૈન ધર્મ.
૨૭૧
જે પુરૂષની પંદર વાતો સાચી હોય તેની સોળમી વાત આપણાથી ન સમજાય તો તેને ખોટી કહેવા તૈયાર થવા કરતાં તે વાત સમજવાની આપણી શકિતની ખામી હોવી જોઈએ એમ માનવું વધુ ઉચિત છે. દુનિયાના સર્વ બનાવો કે તેને લગતી સર્વ વાતે નજરે જોઈ શકાય એવું બનવું જ્યાં અશકય છે ત્યાં પછી નજરે ન જોઈ શક્યા માટે વાત ખોટીજ છે એવો વૃથા બકવાદ શા કામનો ? એવી જ રીતે ઐતિહાસિક બાબતો વિષે પણ ભૂલ ભરેલી માન્યતા રહેલી છે. ઇતિહાસિક તરિકે ગણાતી બધી બાબતો સત્યજ છે એમ કોણ કહી શકે તેમ છે ? આજે પણ ઇતિહાસવેત્તાઓ વચ્ચે ક્યાં મફેર નથી? જુઓને સમ્રાટ નેપોલીયન વિષે ઈગ્લાંડના ઈતિહાસકારોએ જે લખાણ લખ્યું છે તે સત્યથી કેટલું ગળું છે ? સ્વતંત્ર લેખક મી. એબેટના લખાણ પરથી એ વાત સાબિત થાય છે અને તેઓએ ચિતરેલા જૂઠાણનો ખ્યાલ આવે છે. ઝાંસીની રાણી લક્ષમીદેવી સંબંધે પણ આવી જ ભૂલભરી નાંધે તેમણે કરેલી છે. હિંદમાં પોતાના દેશની મહત્તા બેસાડવા અને પોતાના જાતભાઈઓએ કરેલાં કાળાકામે છુપાવવા અંગ્રેજ લેખકોએ બંગાળ અને અયોધ્યાના હેવાલોમાં કેટલીયે હાથપગ વગરની વાતો ગોઠવી છે. કલકત્તાની અંધારી કોટડી (Black Hall) વિષેનો એકજ દાખલે અત્રે બસ થઈ પડશે. એ વાતને સત્ય તરિકે ઠેકી બેસાડનાર લેખકોની દલીલે કેવા પિકળ પાયા પર ચણાયેલી હતી તેને ખ્યાલ આધુનિક પુરાતત્વ શોધકોએ આપે છે. એક સમયના ઇતિહાસકારોએ માની લીધેલા અનુમાન આજે ખોટા પડતા અને એને સ્થાને નવીન પ્રકારના જ બનાવાના ખ્યાલ આપતાં વૃતાંતો આપણે શું નથી વાંચતાં ? શેાધાળના આ યુગમાં હજુ તે કેટલુંયે પરિવર્તન થશે.
કહેવાનું એટલું જ કે ઐતિહાસિક વાતની પાછળ ધમપછાડા કરનારા વગે પણુ વગર વિચાર્યું માત્ર ઈતિહાસને ખરો માની બીજી પ્રમાણિક વાતો પ્રત્યે દુર્લક્ષ્ય કરવું એ ઠીક નથી. આથી એમ રખે માની લેવાય કે એતિહાસિક તત્વ સબંધે પરામર્શ કરવો એ અયોગ્ય છે. બુદ્ધિ અનુસાર વિચારણું જરૂર કરાય એમાં લેશ માત્ર વધે નથી, પણ અપૂર્ણ વિચારણાને અંતે પ્રચલિત માન્યતાને એકદમ ખોટી ન ઠરાવી દેવાય એ પરત્વે સંપૂર્ણ ધ્યાન આપવાનું છે. સર્વની સમજ શકિત એટલી જવલંત નજ હોઈ શકે કે જેથી દરેક વિષયમાં તે સેંસરી પાર પામી જાય. તેથીજ પુનઃ પુન: એ વાત પર ભાર મૂકવાને છે કે જ્યાં દુન્યવી બાબતમાં પણ ઉલટસુટી માનવારૂપ પ્રસંગે ઉપસ્થિત થતાં વાર નથી લાગતી ત્યાં ધર્મ વિષયિક કઠીણ વસ્તુ એકદમ કયાંથી સમજી શકાય, અને નજ સમજી શકાય તે એ સમજવા સારૂ સમયની રાહ જોતાં યતન જારી રાખ જોઇએ પણ એથી ઉલટું મને ન સમજાયું માટે એ હંબગ છે અથવા તો કલ્પિત છે એમ ક્રહેવા તપર તાજ થવું. એમ કરવામાં કેવળ હેલ્પરની રક્ષસત્તિ જ છે.

Page #12

વર
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
જે આપણને બે હજાર વર્ષને ઇતિહાસ લખનાર મનુષ્યો ઉપર વિશ્વાસ રહેતું હોય તે તેથી કેટલાય સમય પૂર્વે થયેલાં, સાધુ મહાત્માઓના લખાણ પર તેથી પણ વધુ રહે જોઈએ. લેખકે સંસારી જીવન ગાળનાર હોવાથી દાક્ષિણ્ય. તાથી કે મમત્વથી સર્વથા મુક્ત ન હોઈ શકે, જ્યારે સંસાર ત્યકત સાધુ પુરૂષોને તેવું કંઈ બંધન ન હોવાથી તેમજ સત્ય વસ્તુ પ્રરૂપવારૂપ તેમનો ધર્મ હોવાથી, તેમના લખાણમાં પૂર્ણ વિશ્વાસ રાખવો એજ ગ્ય છે.
વળી કેટલીક વાતે પ્રત્યક્ષ હોય છે, અને કેટલીક અનુમાનાદિ પ્રમાણેથી માનવાની હોય છે. ધારોકે એક મનુષ્ય પોતાના દાદાને નજરે જોયા નથી કેમકે તેના જન્મ અગાઉ તે મૃત્યુ પામી ગયા હતા, તેથી શું તે વિષયમાં શંકા ધરી શકાશે ? જવાબ નકારમાં જ આવવાનો, કારણ કે અનુમાન પ્રમાણથી એની સાબિતી કરી શકાય છે. બીજી વાત વિચારીયે. સોમલ એ ઝેર છે, તેના ભક્ષણથી મરણ નિપજે છે, એ વાત તેને ખાધા વગર પણ આપણે માની શકીએ. કોઈ કહે કે જાતે અનુભવ કર્યા વગર એ માનવા જેવું નથી અને તરતજ અનુભવ કરવા મંડી જાય તો એમાં પ્રાણહાનિ સિવાય બીજું શું સંભવે ? એટલે કહેવું જ પડશે કે એવા પ્રકારની વાતે અનુભવી પુરૂના વચન ઉપર શ્રદ્ધા રાખીને જ અવધારવા ગ્ય છે. આ સામાન્ય રીતે સંસારમાં બનતી અને અનુભવાતી બાબતેની વાત થઈ તેમાં પણ આવા પ્રકારની શ્રદ્ધા વા વિશ્વાસની જરૂર પડે છે તે પછી ધર્મના તત્વો અને તેની ગણત્રી જેવા ગહન વિષયની તો વાત જ શી કરવી એવા ગહન અને બારિક વિષયમાં આપણું ચર્મચક્ષુ કરતાં જ્ઞાન ચક્ષુ જ વધુ સારી રીતે કામ કરી શકે છે. કેવળ બુદ્ધિવાદ ત્યાં કામ આવતાજ નથી, એ વિષય પરત્વેનું દરેક કથન તેના મૂળ પ્રકાશકે પ્રથમ જ્ઞાનચક્ષુ દ્વારા યથાર્થ રીતે નિહાળી પછીજ સ્વાર કલ્યાણ અથે તેનો ઉપદેશ કરેલ હોવાથી જ્યાં લગી તેવા પ્રકા૨નું સંપૂર્ણ જ્ઞાન ન ઉદ્દભવે ત્યાં લગી વિશ્વાસ રાખી જાણવા પ્રયત્ન શીલ રહે. વાનું છે. જેમ જેમ જ્ઞાનનો ક્ષયોપશમ વધતો જાય છે તેમ તેમ ઘણું ગુઢ જણાતી બાબતો પણ સરલરૂપે સમજાતી જાય છે, એટલે એ ક્ષયોપશમ થતાં લગી ધિરજ ધરવાની અને એ સારૂ ઉદ્યમવંત રહેવાની જરૂર છે. તેટલા સારૂ પ્રારંભમાં શ્રદ્ધા રાખી આગળ વધવાની જરૂર છે. એ વાત પર ખાસ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. શ્રદ્ધા વિના કોઈપણ વસ્તુની પ્રાત યથાર્થરૂપમાં થઈ શકતી નથી. મહાત્માઓ તે વિષે શું કહે છે તે જુએ.
શ્રદ્ધા વિના જે અનુસરે, પ્રાણુ પુણ્યના કામ; છાર ઉપર તેહ લીંપણું, ઝાંખર ચિત્રામ.
ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજી દેવગુરૂ ધર્મની શુદ્ધિ કહ કિમ રહે, કિમ રહે શુદ્ધ શ્રદ્ધા ન આણે, શુદ્ધ શ્રદ્ધાન વિણ સર્વ ક્રિયા કરે, છારપર લીપણે તેમ જાણે. શ્રીમદ આનંદઘનજી.
--વાલ

Page #13

"
સન્માર્ગ દર્શકને
સન્માર્ગે દર્શકને
"
( રાગ–હિંગિત )
સન્માર્ગદર્શક વીર ! મારા, વિનતિ ખાળક કરે, ત્રણે ભુવનમાં નહિ કે। વિભૂ ! આવી શકે તારા તુલે, દુષ્ટ પરિણામી આતમા’ આ નામ જપતાં તાહરૂ, નિર્મળ બની આવી જતા વિભૂ ! ક્ષેત્ર છે જ્યા તાહરૂ. રરાકસ કલુષ ‘મધુબિન્દુ’ જેવા જગ્યના જે કારમા, ‘કિમ્પાક’ ફળ વિપાક જેવા પુદ્ગલ સુખા વળી વિશ્વના; ભૂલી જઇ સૈા તે વિભું !' ને ઢળી જઇ તુજ ચરણમાં, આનદ કરતા ગેલ કરતા હા! વિભૂ !! તુજ માળ' આ. ભૂલી જતેા સુખ વિશ્વના’ ને સ્વના સુખ દેખતા, અમૃત સમા’ એ સુખમહીં હા ! એ ઘડી તેા માલતે; પણ વિશ્વસુખસમ સ્વસુખ પણ દુખકારી જાણતાં, ક્‘કી દઇ તે વાંચ્છતા વિભૂ ! સુખ અક્ષય મેાક્ષના છે ચાગ્ય જાણી વીર પણ નિજ આળને કરથી ગ્રહી, અપ્રતિમવાટ અક્ષય સુખની દર્શાવી દેતા પ્રેમથી; ‘શ્રી વીરશાસન’વાટ’ એલઇલે અહા! કઇ કઇ Žા, જે વી ફારે કર્મ તેાડે અક્ષય પામે તે સુખા. સા વીરપુત્ર ! અંતમાં કવિ હૃદયની વિનંતિ કહુ, સુણે અને સંભાળી’ લે “ સા શ્રેય ઇચ્છે! સવનું • શિવમસ્તુ સથે ગળત: ' શ્રી વીરશાસનનીવિજ્રવિધ્વજા, કરમાં ગ્રહા, ફરકાવી દે, હા ! જગ્યના ગુરૂ ચેાકમાં,
'
૨.
3.
૪.
૫.
વાડીલાલ જીવાભાઇ ચેકશી.
ખંભાત.
૨૭૭

Page #14

૭૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
છે યોગ. છે
Bestઝકા છ8 યોગ કરવા ઈચ્છનારે સૌથી પહેલાં અવલોકન કરતાં શીખવું જોઈએ. આવલેકિન સામાન્ય રીતે કરવામાં આવે છે તેવા પ્રકારનું નહિં પરંતુ પ્રકૃતિના એકેએક કરણમાં બનતી ક્રિયા પુરૂષથી તદ્દન જુદી છે. અને જેમ સ્થલ પદાર્થ આપણે પોતાને નહિ ગણતાં જુદો જોઈએ છીએ, તે પ્રમાણે મનમાં આવતા વિચારો પ્રાણુની ક્રિયાઓ અને ચિત્ત વિગેરે સઘળું જુદું છે. એમ સ્પષ્ટપણે કરવાને અભ્યાસ કરવો જોઈએ. તે કર્યા પછી તે ક્રિયા વિગેરેની ઉત્પત્તિ આપણુમાં થાય છે તેમ નથી. પરંતુ બહારથી તે બધું આપણુમાં આવે છે અને આપણે તેમાં સાક્ષી છીએ એ ભાવ સ્થિર કરવો જોઈએ. તથા તે ક્રિયાઓના જુદા જુદા સ્થાને જાણ વા જોઈએ એટલે કે એ ક્રિયાઓ કયાં કયાં થાય છે તે જાણવું જોઈએ,
જ્યાં સુધી બધા આધારમાં પરિવર્તન થયેલું હોતું નથી ત્યાં સુધી તેનું શુદ્ધ કાર્ય દેખાતું નથી તથા પ્રકૃતિમાં રહેલી અશુદ્ધિ જોડે તે મિશ્ર થઈ જાય છે. શુદ્ધ વિજ્ઞાન જુદા પ્રકારનું છે; મનથી પર અવસ્થાઓમાં જુદિ જુદિ ભૂમિકાઓ છે તેમાંથી તે આવે છે.
મનની ઉપર સખત પડે છે તે તોડવાનું છે અને જ્યારે વિજ્ઞાનમાં માણસ પોતાની જાતને ખુલ્લી મુકે છે ત્યારે ત્રણ અનુભવો થવાના. (૧) શાન્તિ, આધારના એકે એક કરણમાં શાન્તિ સ્થાપન થઈ જવી જોઈએ, એ શાન્તિ વિજ્ઞાનની છે. તે ન હોય ત્યાં સુધી શુદ્ધિ પૂર્ણ થઈ ન ગણાય, કારણ કે શકિત વિગેરે નીચે આવતાં પ્રકૃતિનાં કરણમાં રહેલી અશાંતિને (અર્થાત અશુદ્ધિને) લીધે તે શકિત રજોગુણી કાર્યમાં–અજ્ઞાનના કાર્યમાં–ફેરવાઈ જાય છે. બીજે અનુભવ શકિતનો છે, આધારના પડામાંથી એક પછી એકમાં શકિતનો અનુભવ થતો જાય છે પરંતુ તેમાં પણ શાંતિની જરૂર ખાસ છે. તથા ત્રીજે તેજ-તેજનો અંબાર પ્રવેશ કરી કઈ કઈ મુશ્કેલીઓ છે તે બતાવે છે તથા જ્ઞાનનો (અંબાર) ધંધ પણ લાવે છે. તમારે જે કરવાનું છે તે એ કે જે અડચણે શકિત બતાવે તેને દૂર કરવાને તૈયાર રહેવું જોઈએ. મનના વિચારો, પ્રાણની પસંદગીઓ જે કંઇ તે દૂર કરવા કહે તે દૂર કરવી જોઈએ. આ પરિવર્તન આપણે આપણી શકિતથી કરી શકતા નથી. આપણે વિજ્ઞાનમાં રહેલી શકિતના ઉપર દ્રઢ શ્રદ્ધા રાખવી જોઈએ. તથા વિશ્વાસ પૂર્વક તે કાર્ય કરશે તેમ સમજી સર્વ તેને અર્પણ કરી દેવું જોઈએ. મન પ્રાણ શરીરમાં પણ તે શાંતિ જેમ સ્થાપન થવી જોઈએ તેમ આત્મ સમર્પણ સુદ્ધાં મન પ્રાણુ વિગેરેમાં બરાબર સ્થાપન કરવું જોઈએ, એની જે માગણી હોય

Page #15

પોગ.
તે સ્વીકારવી જોઈએ માટે અનુમતિ આપવા તૈયાર રહેવાની ખાસ જરૂર છે. વળી જ્યારે એગમાં પ્રગતિ થાય છે ત્યારે બીજી એક નીશાની અંતર આત્મા ખુલે થાય છે તે છે. તે જ્યારે કાર્ય શરૂ કરે છે ત્યારે જુદા જુદા સુચકે, ચિત્ર વિગેરે દ્વારા અનુભવ થવા માંડે છે.
અંતરને નાદ શી રીતે ઓળખવે? પ્રથમ વર્તમાન જીવનના બંધનેથી અસંતેષ થવો જોઈએ, માણસની પરીમીતતાઓ અને મનુષ્ય જાતિની હમણા જે દશા છે તે બરાબર નથી, એવી એક લાગણી–તેની સાથે તેમનાથી પર થવાને નિશ્ચય અને તે હેતુજ જીવનનો અંતીમ હેતુ બની રહે ત્યારે એવા માણસ માટે અંતરને નાદ થયો ગણાય.
સત્યની શોધ તે યોગ કરવાનો હેતુ છે. સત્ય જાણવાથી આપણી જાતનું જ્ઞાન થાય છે તથા તેને લીધે આત્માને સાક્ષાતકાર થાય છે.
સત્ય એટલે અનંત ચેતન્ય તથા અનંત ચતુ.
ધીમે ધીમે વેગના વિકાસમાં એક એવી ભૂમીકા આવે છે કે જ્યારે અંતર આત્મા (Psychic being) ખુલે છે અને તે વખતે તે ભૂત ભવિષ્ય જાણે છે. તથા સ્થળમાં વિચારી શકે છે, તેથી જન્મ વિગેરે જાણી શકાય. ફકત સાધકે તેના ઉપર વધારે જોર દેવું જોઈએ.
- દિવ્યશક્તિ પોતેજ આપણામાં યોગનો વિકાસ કરે છે. તેનું કાર્ય શરૂ થાય તેને માટે અંત:કરણમાં સર્વત્ર પ્રથમ શાન્તિ સ્થાપન થવાની જરૂર છે. મન, પ્રાણુ અને શરીરની અજ્ઞાનમય ક્રિયાઓમાં હમણા માણસ મગ્ન થયેલો છે તેથી દિવ્યશક્તિનું કાર્ય જાણી શકતો નથી તથા અનુભવી શકતો નથી. મનના વિચારે, પ્રાણની વાસનાઓ વિગેરે સર્વને તદ્દન શાને પાડી દેવા એ પ્રથમ જરૂરનું છે. પરંતુ આ શાન્તિ કેવળ ક્રિયાના અભાવરૂપ હોતી નથી. આ શાન્તિની જોડે જોડે શક્તિને પણ અનુભવ થાય છે. આ દિવ્યશાન્તિ બળથી પૂર્ણ હોય છે. અને ક્રિયાઓ ચાલવા છતાં આ શાનિતને ભંગ થતો નથી. જે ક્રિયાઓ થાય છે તે બધી આ શાન્તિના પાયા ઉપર ચાલે છે. વળી યોગ શરૂ થયાં પછી જ્ઞાન પણ તેજ રૂપે મસ્તક ઉપરથી નીચે ઉતરે છે. આ તેજ જ્ઞાનનું ચિન્હ છે, કમે ક્રમે જ્ઞાનનો વિકાસ આપોઆપ થાય છે. અને જૂદી જૂદી સૂમ ક્રિયાઓનું જ્ઞાન ઉપરથી આવે છે. જે અંતરાયે મનમાં, પ્રાણમાં કે શરીરમાં હોય છે તેમને શક્તિ બતાવે છે. તમારે ફક્ત તેમને દૂર કરવાની અનુમતિ આપી દૂર કરવા જોઈએ.
સર્વ ક્રિયાઓને શાન્ત કરી દેવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. એ પ્રમાણે પ્રયત્ન કરશો એટલે મનમાં, પ્રાણુમાં, ચિત્તમાં વિગેરેમાં અનેક અસત્ય અને અહંતા

Page #16

શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
પ્રધાન ક્રિયાઓ ચાલતી જણાશે. એ સર્વને બદલે દિવ્યશક્તિનું કાર્ય શરૂ થાય એવી ભાવના મનમાં ધારણ કરવી. બધું શાન્ત થયે બુદ્ધિમાં શક્તિ Will જાગૃત રાખીને દિવ્યશક્તિ શીવાય બીજું કાર્ય કરે નહિં–ચાલે નહિં એવી સતત શકિત અને હદયમાં તે શકિત ઉપરથી આવીને સર્વ કરણેનું રૂપાંતર કરી અસત્ય ક્રિયાઓને બદલે પિતાની જ્ઞાનમય સત્ય ક્રિયા ચાલુ કરે એ ભાવ ધારણ કરવો.
જ્યારે દિવ્યશકિતનું કાર્ય શરૂ થાય છે ત્યારે પ્રથમ અપૂર્વ શાન્તિ આખા આધારમાં છવાઈ રહે છે, ત્યાર પછી શકિતનું અવતરણ થાય છે અને શકિના અનુભવ પછી તેજ ઉતરવા માંડે છે. આ તેજ જ્ઞાનનું ચિન્હ છે અને તે દોરે છે. With light comes knowledge which is the sure and unfailing guide. આ દિવ્યશકિત ઉપર દ્રઢ શ્રદ્ધા રાખી, સંપૂર્ણ સમતા રાખતાં શીખવું. સમતામાંજ શકિતનું કાર્ય થાય છે. અંતરમાં–આધારમાં ગમે તેવી મન પ્રાણુ તથા ચિત્તની અવળી ક્રિયાઓ થતી હોય તે પણ તમે તે સર્વથી પર છે એમ અનુભવી તે ક્રિયાઓમાંથી માત્ર અનુમતી ખેંચી લેવી. અગામી પ્રકૃતિ યોગમાં આગળ વધવામાં અંતરાય રૂપ થાય છે તેને જોઈ જોઈને દરેક સ્તરમાંથી દૂર (reject) કરવી જોઈએ. એના કાર્યને અનુમતી આપવી બંધ કરી એને દૂર થવા કહેવું જોઈએ.
- જ્યારે પ્રાણમાં higher consciousness સ્થાપન થાય છે ત્યારે પ્રાણ શાનિત અને શકિતથી પૂર્ણ ભરાઈ જાય છે. અને ઘણેજ વિશાળ થાય છે. જ્યારે આ પ્રાપ્ત થાય છે ત્યારે પ્રાણુની નીચેનાં અજ્ઞાનના બળની શકિત એકદમ કમ થઈ જાય છે. સાધના ઘણું ઉતાવળી ચાલવા માંડે છે.
The replacing of the power of the lower conciousness by that of the higher is the object of all self-surrender-the surrender of your small, narrow, personal being and it's activities to the higher and vaster divine being and divine activities. By this surrender, one will cease to act from one's personal motives, impulses, desires etc., as one is at present doing. By the progressively increasing self-surrender, the action of the higher consciousness will gradually begin to play in the place of the personal That is how works in life and surrender are reconciled. The works in life will proceed as the result of the surrender, from the higher consciousness instead of, as now, from the narrow, lower, personal.
નાનચંદ ઓધવજી-નડીઆદ,

Page #17

સુજનતા અને સુસ્વભાવ.
સુજનતા અને સુસ્વભાવ.
લેખક-વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ.
(ગતાંક પષ્ટ ૨૫૪ થી શરૂ ) બીજાને દુઃખી જઈને તો ઘણું લોકો દુઃખી થાય છે, પરંતુ કેટલાક લોકો એવા દુષ્ટ સ્વભાવના પણ હોય છે કે જે આ બીજાને સુખી જેઈને પણ દુ:ખી થાય છે. એવા લોકો ઈબ્દોળુ કહેવાય છે. સ્વભાવના એ દુર્ગુણથી વિચારો તેમજ શરીરનો નાશ થાય છે. ઈર્ષાળુ મનુષ્ય ઘણે ભાગે બીજાને સુખી, સંપન્ન અથવા સફલ-મનોરથ જોઈને પોતાના મનમાં બન્યા કરે છે અને બની શકે ત્યાં સુધી તેનું સુખ અથવા સંપન્નતા નષ્ટ કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. એવા મનુષ્યો બીજાની સાથે નકામી શત્રુતા બાંધે છે. અને પોતાનાં શરીરમાં એક જાતનો રોગ દાખલ કરે છે. એક એવી કથા છે કે એક વખત કેટલાક લોકો એક ઘણું જ દુર્બળ અને રેગી માણસને રાજા ભેજની પાસે પકડીને લઈ ગયા. જ્યારે રાજાએ તેને પૂછયું કે તમારી આ દશા કેમ છે? ત્યારે તેણે જવાબ આપે કે “બાલ્યાવાવસ્થામાં હું આપનો સહાધ્યાયી હતો, આપની બુદ્ધિમત્તા અને ગ્યતા વિગેરે જોઈને તે સમયે હું આપની ઈર્ષ્યા કરતા હતા, તે ઉપરાંત જ્યારે આપને રાજગાદી મળી ત્યારે તો વળી મારી ઈર્ષ્યા ઘણી જ વધી ગઈ. હું આપને આટલે બધો રાજવૈભવ જોઈ રહ્યો છું ત્યારે તો મારા શરીર આખામાં અગ્નિ જ લાગી રહી છે. આપની દાનશીલતા, અને આપનું યશસ્વીપણું જોઈને તે મને અત્યંત વેદના થાય છે. મને સંસારમાં કશું પણ સારું લાગતું નથી. એ બધા કારણેને લઈને હું આ દુર્દશા ભોગવી રહ્યો છું. ” એ સાંભળીને રાજાએ એને એક સુંદર ભવ્ય મકાન રહેવા માટે આપ્યું, તેની સેવા કરવામાં નોકર ચાકર રાખી દીધા અને તે ઉપરાંત તેને પુષ્કળ ધન આપ્યું. તેને હાથી ઘોડા વિગેરે ઘણી રિયાસત આપી અને એક સુંદરીને સાથે તેનું લગ્ન પણ કરાવી આપ્યું. રાજાએ તેને એમ પણ કહી દીધું કે તમારે કદિ પણ કોઈ જાતની ચિંતા કરવી નહિ અને જે ચીજની જરૂર પડે તે મારી પાસેથી તુરત મંગાવી લેવી. કેટલાક દિવસો વીત્યા બાદ રાજાએ એને બોલાવીને જોયું તો તે સમયે પણ તેની દશા પહેલાંના જેવી જ હતી. એ વખતે રાજાએ તેને એનું કારણ પૂછ્યું ત્યારે તેણે કહ્યું કે મારી પાસે બધી જાતની સુખસામગ્રી તે છે, પરંતુ કઈ જાતને અધિકાર નથી. તુરત જ રાજાએ એને એક પ્રતિષ્ઠિત પદ ઉપર નિયુક્ત કર્યો અને તેની એ મન:કામના પુરી કરી. પરંતુ તેનાથી પણ એની દ બદલાણી નહિ. એને અમુક જાગીર સુદ્ધાં પણ આપી

Page #18

સિ%
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. પરંતુ તેની દશા તો એની એજ રહી. એ તો રોગી અને દુર્બળ જ રહ્યો. છેવટે તેણે રાજાને કહ્યું કે મારું હૃદય ત્યારે જ શાંત થશે કે જ્યારે હું ઉજજયિનીના સિંહાસન પર બેસીશ. રાજાને સમજાઈ ગયું કે આ માણસ ઈર્ષ્યાને લઈને જરૂર મરી જશે. તેને બચાવવાને હવે કઈ બીજો ઉપાય નથી જ. અને છેવટે થયું પણ તેમજ. તે મનુષ્ય ઈષ્યોને લઈને હેરાન થઈને મરી ગયો.
ઈર્ષાળુ મનુષ્ય હંમેશાં બીજાની પ્રતિષ્ઠા અથવા વૈભવ વિગેરે નષ્ટ કરવામાં પ્રયત્નશીલ રહે છે. તે બીજાની પ્રત્યેક વાતનો ખરાબ અર્થ જ કરે છે. તેમજ બીજાનાં કાર્યો વિષે તેને અભિપ્રાય પણ દુષ્ટ જ હોય છે. બની શકે ત્યાં સુધી તે બીજાને અપકાર કરવાની જ તક શેધ્યા કરે છે. એ મનુષ્ય પોતે કેટલે ખરાબ હોય છે અને કેટલું ખરાબ કરી શકે છે, તે જણાવવાની આવશ્યક્તા નથી. એવા મનુષ્યથી હમેશાં ચેતતા રહેવું જોઈએ. ઈષ્યનું એક સાત્વિક રૂપ છે જેને સ્પર્ધા કહેવામાં આવે છે અને જે શ્રેષ્ઠ તેમજ બહુ જ લાભદાયક છે. આપણું ગુણે વિગેરેને આપણાથી કોઈ વધારે ગુણવાન પુરૂષના ગુણેની સાથે સરખાવાની અને આપણી જાતને તેના જેવા ગુણવાન બનાવવાની ઇચ્છાનું નામ જ સ્પધા છે. ઈષ્યોની માફક એમાં બીજાના ગુણે અથવા વૈભવ વિગેરેના હાસ કરવાનો દુષ્ટ ભાવ મનમાં નથી થતો, પરંતુ સુંદર ઉપાય વડે તેની સમાન કેટીના બનવાની સાત્વિક અને પ્રશંસનીય કામના હોય છે. એનાથી તો મનુષ્યનો આત્મા ઉર્થ ગામી બને છે અને તેને ગુણવાન અને યશસ્વી બનવામાં ઉત્તેજન મળે છે, એવા મનુષ્યનું લક્ષ હમેશાં મહાન પુરૂષ તરફ જ રહે છે અને તેને પિતાને મહાન પુરૂષ બનવામાં વધારે વિલંબ નથી લાગતો. તેનો ઉદ્દેશ્ય સારો અને મહત્વપૂર્ણ હોય છે અને સંસારમાં તેના યશને ઘણે વિસ્તાર થાય છે.
જે રીતે મેટાની સાથે સ્પર્ધા કરવી એ ઉપયોગી અને આવશ્યક છે તેજ રીતે તેઓમાં શ્રદ્ધા અને ભક્તિ રાખવા તે પણ ઉપયોગી અને આવશ્યક છે. શ્રદ્ધા એ બીજું કાંઈ નહિ પણ બીજાના સારા ગુણેનો સ્વીકાર માત્ર છે. જે મનુષ્ય માનવ-જાતિનું કલ્યાણ થાય એવાં કાર્યો કરે છે તેના પ્રત્યે મનુષ્યનાં મનમાં શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થાય છે. જે આપણે કોઈ વિદ્વાનને સ્વાર્થ ત્યાગ પૂર્વક લોકોને કેળવણું આપવામાં દત્તચિત્ત જોઈએ અથવા કઈ ધનવાનને દીન-દુઃખી લોકોના કષ્ટ દૂર કરતાં જોઈએ તો આપણું પરમ કર્તવ્ય છે કે જે તેના તે ગુણોને મુક્તક સ્વીકાર કરીએ અને ખરેખરા અંત:કરણ પૂર્વક તેની પ્રશંસા કરીએ. એમ કરવાથી સાથી માટે લાભ તો એ થવાને કે આપણું હૃદયમાંથી મિથ્યાભિમાન ચાલ્યું જશે, નિસ્વાર્થ ભાવે કાર્ય કરવા તરફ આપણી પ્રવૃત્તિ થશે અને તે સાથે આપણામાં નમ્રતા તથા વિનયને સંચાર થશે એટલું તો સ્વત:સિદ્ધ છે કે જે મનુષ્ય સ્વાથી

Page #19

સુજનતા અને સુસ્વભાવ.
૨૭, અભિમાની અથવા ઉદૂડ હશે તેનાં મનમાં શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન જ નહિ થઈ શકે. તેથી જ પ્રકારાન્તરથી શ્રદ્ધા એ દેને નાશ કરે છે. આપણે આપણું અંત:કરણને એટલું બધું સંકુચિત તેમજ મલિન ન રાખવું જોઈએ કે આપણુમાં બીજાનાં સારાં કાર્યોનું મૂલ્ય આંકવાની શક્તિ જ ન રહે અને બીજાનાં સદ્દગુણે ગ્રહણ કરવાની યોગ્યતા પણ ન રહે.
મનમાં શ્રદ્ધા–ભાવ ઉત્પન્ન થવા માટે મનુષ્યમાં વિનય અને નમ્રતાની આવશ્યકતા રહેલ છે. એ વિનય અને નમ્રતાનો ઉપગ કેવળ ગુણ–ગ્રાહકતામાં જ થાય છે એટલું જ નહિ પરંતુ બીજા પણ અનેક સત્કામાં થાય છે. વિનય અથવા નમ્રતા એ એક એવો પોલીશ છે કે જે સઘળા ગુણે ઉપર ઘણું સારી રીતે ચઢાવી શકાય છે. જે રીતે ખુરશી, મેજ વિગેરે ફનીચર તૈયાર થયા પછી તેને પોલીશ કરવાની જરૂર છે તેવી રીતે ધન, વિદ્યા, બુદ્ધિ, બળ, અધિકાર વિગેરે પ્રાપ્ત થયા પછી નમ્ર અને વિનયશીલ થવાની પણ મહાન આવશ્યકતા છે. કોઈપણ મનુષ્યના ગુણેનું મહત્વ ત્યારેજ ઘણું વધી જાય છે કે
જ્યારે તેનામાં વિનય અથવા નમ્રતાની યથેષ્ટ માત્રા જોવામાં આવે છે. કોઈ ઉડ પંડિત પ્રત્યે એટલી શ્રદ્ધા નથી ઉત્પન્ન થતી જેટલી કોઈ નમ્ર પણ સાધારણ મનુષ્ય પ્રત્યે થાય છે. ઉદંડ મનુષ્યથી લોકો હમેશાં ભયભીત અને શંકાશીલ રહે છે અને ઘણુજ જરૂર પડે ત્યારે જ તેની સાથે વ્યવહાર અથવા સંબંધમાં પડે છે. પરંતુ નમ્ર અને વિનયશીલ મનુષ્યની સાથે સર્વ લોકો સર્વસ્થિતિમાં સંબંધમાં પડવા તૈયાર રહે છે. એ સિવાય ઉડતા હમેશાં આપણને જ્ઞાનપાજેનમાં બાધારૂપ થઈ પડે છે. ઉડતાને લઈને મનુષ્ય કઈ કોઈવાર પિતાને ઘણું નુકસાન કરી બેસે છે. ધારો કે કોઈ વિકટ પ્રસંગ આવી પડે અને કોઈ ભલા માણસે આપણને કોઈ સારી યુક્તિ દેખાડી. હવે જે આપણે ઉદ્દડ હશું તો જરૂર તેના વિચારને કે સલાહનો તિરસ્કાર કરશું જેનું હાનિકારક પરિણામ આપણે ભેગવવું પડશે. પરંતુ જે આપણામાં નમ્રતાને ગુણ હશે તે આપણે સહેલાઈથી એની સલાહ માન્ય રાખશું જેથી કરીને આપણું અનાયાસે ઘા હિત થશે. ગુણ-ગ્રહણ તેમજ કાર્યસાધન વિગેરેના સંબંધમાં પણ એજ સમજવું. નમ્ર મનુષ્ય ઘણુજ અલ્પ સમયમાં સારી સારી બાબતો શીખી લે છે અને મોટાં મેટાં કાર્યો કરી શકે છે. પરંતુ ઉદ્ડ મનુષ્ય માટે ભાગે તો વિદ્યા અને સદ્દગુણોથી રહિતજ રહી જાય છે અને તેથી કોઈ મહાન કાર્ય કરવાને પણ અસમર્થ બને છે.
પ્રત્યેક મનુષ્યને માટે એટલું પણ જરૂરનું છે કે તેણે હમેશાં સંતુષ્ટ રહેવું જોઈએ અને કદિપણુ નિરાશ ન થવું જોઈએ. ઘણુ એ લોકો એવા હોય છે કે જેઓ પોતાની ગમે તેવી સારી વર્તમાન સ્થિતિથી કદિપણ સંતુષ્ટ રહેતા નથી અને હમેશાં ઈશ્વર, ભાગ્ય, પરિસ્થિતિ વિગેરેની ફરિયાદ કર્યા કરે છે. નૈતિક

Page #20

૨૮૦.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
દ્રષ્ટિએ જોતાં એવા લોકે તદ્દન નકામા અને ઘણું કરીને સમાજને ઘણુજ હાનિકારક નીવડે છે. જેવી રીતે કોઈ કુટુંબમાં જે માણસ સાથી વધારે ખરાબ હોય છે તે સૌથી વધારે તકરાર કરે છે, તેવી રીતે સમાજમાં જે મનુષ્ય વધારે નકામે હોય છે તેજ વધારે ફરીયાદ કરે છે અને અસંતુષ્ટ રહે છે. અસંતોષ આપણને કેવળ અકર્મયજ બનાવે છે એટલું જ નહિ પણ આપણા હદયની શાંતિમાં ભારે અડચણકત બને છે. જે મનુષ્ય પોતાની વર્તમાન નિકૃષ્ટ દશામાં પણ સંપૂર્ણ પ્રસન્નતાપૂર્વક દિવસે વિતાવી શકે છે તે પોતાની સ્થિતિને ઉત્કૃષ્ટ બનાવવા શકિતવાન બને છે. વાસ્તવિક દ્રષ્ટિએ જોઈએ તો મનુષ્યની સઘળી દશાઓ બીજાની અપેક્ષાએ સંતોષજનક જ છે. આ પ્રસંગે હજરત શેખ સાદીની એક વાત યાદ આવી જાય છે. એક વખત ઘણા દિવસો સુધી તેમને પગમાં પહેરવા માટે પગરખાં ન મળ્યા, એનાથી તેમને એક દિવસ જરા અસંતોષ થયો. થોડીવાર પછી તેમને એક એવો માણસ મળે કે જેના બન્ને પગ કપાયેલા હતા. તેની દશા જોઈને શેખ સાદીએ મનમાં વિચાર કર્યો કે મારા પગમાં પગરખાં નથી તો શી ચિંતા છે? પ્રભુ કૃપાથી મારા પગ તો સહીસલામત છે ને ? તાત્પર્ય એ છે કે આપણે કદિપણ ગમે તેવી નિકૃષ્ટ સ્થિતિ મુકાઈએ તો પણ આપણે કદિ પણ અધીરા ન બનવું જોઈએ. અને જે લેકો આપણાથી પણ હલકી સ્થિતિમાં મુકાયા હોય તેઓના દાખલાથી આપણે સંતોષ ધારણ કરવો જોઈએ. આમ કરવાથી આપણે વ્યર્થ ચિંતા અને માનસિક દુઃખથી બચી શકશું.
આ પ્રકારના સંતેષને કદિ પણ આપણા કર્તવ્યપાલનમાં બાધક ન થવા દેવો જોઈએ. નહિ તો આળસુ પડે કુવામાં તે કહે અમને અહિં આ જ આરામ છે. ' એ કહેવત આપણા માટે ખરી પડશે. અમારું કહેવાનું તાત્પર્ય તો એટલું જ કે મનુષ્ય સંતેષ ધારણ કરીને વ્યર્થ ચિંતાઓ કરવામાં પિતાના અમૂલ્ય સમય ગુમાવે નહિ તેમજ જે સ્થિતિમાં હોય તે સ્થિતિમાં સંપૂર્ણ પ્રસન્નતાપૂર્વક રહેવું. કેવલ અસંતોષ રાખવાથી આપણી સ્થિતિમાં કદિપણુ ફેરફાર થઈ શકતો નથી. ઉટું તે આપણું મનને દુ:ખી અને ક્ષુબ્ધ તો જરૂર કરશે. ખરાબ સ્થિતિમાંથી સારી દશામાં તે મનુષ્ય કેવળ કમણ્યતાની સહાયતાથી જ આવી શકે છે, તો પછી સંતેષ ધારણ કરીને આપણે આપણું ચિત્તને પ્રસન્ન શા માટે ન રાખવું ? અસંતુષ્ટ બનીને તો આપણે આપણા માટે આનંદ તથા શાંતિના દ્વાર બિકુલ બંધ જ કરી દઈએ છીએ. માંદગી આવતાં રોવા કકળવાથી કદિપણું લાભ થતો નથી, પરંતુ તેને દૂર કરવાના એગ્ય ઉપાયો લેવાથી જ ફાયદો થાય છે. સંતેષ અને અસંતોષમાં એટલેજ તફાવત છે. અસંતોષથી બીજું એક મેટું નુકસાન એ થાય છે કે આપણને આપણી સ્થિતિ વધારે ખરાબ જણાય છે અને નાની મુશ્કેલીઓ પર્વત જેવી લાગે છે. એ રીતે અસંતુષ્ટ બનીને આપણે જ

Page #21

સુજનતા અને સુસ્વભાવ.
૨૮૧ આપણું દુ:ખ વધારવામાં નિમિત્ત બનીએ છીએ. બીજી બાબતોના સંબંધમાં તે આ અસંતોષ વધારે હાનિકારક નથી થતો; પરંતુ ખાસ કરીને દ્રવ્ય સંબંધી અસંતેષ બહુ ખરાબ અને નુકશાનકારક છે. દ્રવ્ય સંબંધીને અસંતોષ માણસને લોભી બનાવી મુકે છે અને લેભી મનુષ્ય ઘણે ભાગે વિવેકશૂન્ય બની જાય છે.
કેટલાક મનુષ્યને સ્વભાવ એટલે બધો ખરાબ હોય છે કે તેઓ હમેશાં નિરાશ અને મુખ્યત્વે કરીને દુઃખી જ રહે છે. એવા લોકોએ સમજવું જોઈએ કે નિરાશ રહેવું એ મોટી ભૂલ છે એટલું જ નહિ પણ તે અકર્મણ્યતા અથવા કાયરતાનું ચિહ્ન છે. જે મનુષ્ય કર્મય, સાહસિક અને પરિશ્રમી હોય છે તે કદિ પણ નિરાશ થતો નથી, તે ઉપરાંત જે મનુષ્ય નિરાશ હોય છે તે નિરૂત્સાહી પણ બની જાય છે અને નિરૂત્સાહ કાર્યસિદ્ધિ અથવા સફલતામાં બાધક બને છે. પરંતુ જે મનુષ્યનાં હદયમાં આશાનો નિવાસ હોય છે તે પોતાના ઉત્સાહ અને સાહસના બળથી આગળ વધ્યે જાય છે અને છેવટે સફલ–મનોરથ બને છે. જે બરાબર વિચાર કરીએ તો આપણને જણાશે કે આશા એજ બળ છે. નિરાશ મનુષ્યનું હૃદય તો ભગ્ન થઈ ગયેલું અને બળ વગરનું હોય છે. આશાજ મનુષ્યને વિચારશીલ બનાવે છે અને કાર્યસિદ્ધિના સારા સારા માર્ગો બતાવે છે; પરંતુ નિરાશા મનુષ્યને ભ્રમમાં નાંખી દે છે જેથી મનુષ્ય અનેક ભૂલ કરી બેસે છે. મનુષ્યને દૂરદશી" બનવામાં પણ આશાની ઘણું સહાયતા મળે છે.
આશાવાદી બનવું એ મોટા સભાગ્યની વાત છે. આશા એ એક સર્વોત્તમ ઈશ્વરી બક્ષીસ ગણાય છે. ઘણા મનુષ્યના હૃદયમાં અનેક પ્રસંગે આશાનો જ નિવાસ રહે છે જેને લઈને સંસારનાં બધા કાર્યો થાય છે. જે લોકોની પાસે કશું બળ નથી હોતું તેઓ પણ આશાના અવલંબથી જ જીવે છે. દીન, દુ:ખી અને દરિદ્ર મનુષ્યને માટે તે આશા એજ જીવન છે. સંસારના સઘળાં મહાન કાર્યો આશાને આધારે જ થાય છે. ભણવા ગણવાનું કામ, પૈસા કમાવાનું કામ, અને બીજાં અનેક કાર્યો આશાના આધારે જ થાય છે. ભવિષ્યમાં સુખ અથવા લાભ થશે એવી લોકે આશા રાખે છે અને એને આધારે જ તેઓ સઘળાં કાર્યો કરે છે. સાંસારિક કાર્યને સંચાલન કરનાર પ્રધાન શકિત આશાજ છે. જે આશાનું અવલંબન ન હોય તે તો ભવિષ્ય નરક તુટ્યજ થઈ જાય. જે આશાનું આટલું બધું મહત્વ છે તેને ત્યાગ કરીને નિરાશ બનવું એ મેટી મૂર્ખાઈ છે અને તેને પોતાના પગમાં જ કુહાડી મારવા જેવું છે.
સંપુર્ણ

Page #22

૨૮૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ભાગ લાલસાને તજવાની-જીતવાની જરૂર.
૧ ભેગલાલસાવતી આત્મા કર્મના લેપથી મલીન થવા પામે છે. અને ભેગા લાલસાને ત્યાગી આત્મા કર્મથી લપાતો નથી. ભોગ લાલસાવંત આત્મા સંસાર ચક્રમાં ભ્રમણ કરતો રહે છે અને બેગ લાલસાનો ત્યાગી મહાત્મા ભવબ્રમણથી મુકત થાય છે.
૨ એક લીલે અને બીજો સુકો એવા બે માટીના ગોળાને ભીંત સામે અફલાવ્યા છતાં જે લીલે ગોળ છે તે ભીંતને વિષે ચૂંટી જાય છે, સુક્કા ગાળા ભીંતમાં ચુંટતો જ નથી.
૩ એ રીતે જે કંઈ કામ ભેગની લાલસાવાળા દુબુદ્ધિ મેહમૂદ્ધ જને છે તેઓ સંસારમાં ચૂંટી રહે છે, અને સુક્કા ગેળાની જેવા જે કોઈ ભેગલાલસાથી વિરકત થયેલા છે તે સંસારમાં ચાંટતા નથી પરંતુ શીઘ મુકત થાય છે. ભેગ લાલસા ભવામણુકારી જાણી સુજ્ઞ જનેને તજવા ગ્ય છે.
ઈતિશમ. નિગ્રંથ નિરૂકત–વાચ્યાર્થ. ગ્રંથ કહીએ અષ્ટવિધ કર્મ અને તે કર્મ બંધના હેતુ રૂ૫ મિથ્યાત્વ, કષાય, અવિરતિ અને દુષ્ટ મન વચન ને કાયાના દેગ (વ્યાપાર) તે સઘળાં કર્મો અને તે કર્મના બંધ હેતુ રૂપ મિથ્યાત્વ, કષાયાદિકને ટાળવા (જીતવા નિગ્રહ કરવા જે સરલ ભાવે ત્રિકરણ મેંગે સાવધાનપણે પ્રયત્ન કરે છે તે ખરા નિગ્રંથ લખાય છે.
ઈતિશમ સત્ર શ્રી કરવિજયજી મહારાજ.
અમે આવા ગુણવાળાને બ્રાહ્મણ કહીએ છીએ. (શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ) અનુવાદક સન્મિત્ર કપૂરવિજયજી મહારાજ. ૧ ઘી સિંચેલા અગ્નિની પેરે પૂજિત અને કેવળજ્ઞાનીએ જેને વખાણેલ છે એવા સગુણવંતને અમે બ્રાહ્મણ કહીએ છીએ (તે પાંચ મહાવ્રતધારી સાધુ જજ છે).

Page #23

બ્રાહ્મણોને કહેવાય?
૨૮૩
૨ જે સ્વજન-કુટુંબવાળા સ્થાને આવી હખતા નથી અને બીજા સ્થાનકે જતાં ખેદ ધરતો નથી તથા તીર્થંકર પ્રભુનાં પ્રકાશેલાં વચનોમાં રમણ કરે છે તેને અમે બ્રા
૩ નિર્મળ કરેલા ને ઓપેલા સુવર્ણ જેવા યથાકત તપ વડે વિશુદ્ધ થયેલા ને રાગ દ્વેષ તથા ભય રહિતને અમે બ્રા.
૪ ત૫ વડે કૃશકાયાવાળા, ઈન્દ્રિયોને દમનારા, માંસ લોહી જેના સૂકાણા છે એવા, અહિંસાદિક વ્રત પાળવામાં સાવધાન અને જેણે ક્રોધાદિક કષાય ટાન્યા છે. તેને અમે બ્રાહ્મણ
૫ કઈ જીવને કોઈ રીતે હણતા નથી તેને અમે બ્રાહ્મણ
૬ ક્રોધથી, લેમથી, હાસ્યથી કે ભયથી જે કદાપિ જૂઠ બોલતા નથી તેને અમે બ્રાહ્મણ લેખીએ છીએ.
૭ સજીવ અજીવ કે મિશ્ર ડી કે ઘણી કઈ ચીજને જે કદાપિ ગ્રહણ કરતાજ નથી તેને અમે બ્રાહ્મણ લેખીએ છીએ.
૮ દેવ, મનુષ્યને તિર્યંચ સંબંધી વિષય ભેગ મન વચન ને કાયાથી જે કદાપિ કરતાજ નથી તેને અમે બ્રાહ્મણ
૯ જેમ જળમાં ઉત્પન્ન થયેલ કમળ જળથી લેવાતું નથી તેમ જે કામ ભેગથી જરાએ લેપાતાજ નથી તેને અમે બ્રાહ્મણ
૧૦ લોલુપતા રહિત, કેવળ સંયમની રક્ષા માટેજ પિંડને પિષનાર, ગૃહ રહિત, પરિગ્રહ રહિત અને ગ્રહોના પરિચય રહિત નિલે પપણે સંયમ સાધનારને અમે બ્રાહ્મણ કહીએ છીએ.
૧૧ જે માત પિતા બાંધવે તથા જ્ઞાતિ સંબંધ છેડીને ભેગ તૃણું તજી સાવધાનપણે સંયમનું પાલન કરતા રહે છે તેને અમે બ્રાહ્મણ ઈતિશમ.

Page #24

૮૪
X
શ્રી આત્માનતૢ પ્રકાશ.
“ “ શિખરપરથી ષ્ટિપાત ”
હમણાં શીખરજીમાં દિગંબરાના એક મોટા સત્ર ભેગા થયા હતા તે વખતે અનેક સભાએ પશુ રાખવામાં આવી હતી. હવે બધાના ખબરો આવી રહ્યા છે કે બધામાં મુખ્ય કામ દિગંબર તી રક્ષક કમિટીએ કર્યું છે અને તે એજ કે શ્વેતાંબરા સામે ઝુબેશચલાવી દરેક શ્વેતાંબર તિર્થામાં દિગંબરના અર્ધાં હિસ્સા માગવા-મેળવવા-અને તેને માટે સારૂ જેવુ કુંડ કર્યું, દરેક દિગંબરે દર વર્ષે એક રૂપિયા આ કમીટીમાં આપવા તેવે ઠરાવ કરીથી પશુ કર્યો છે. સાથે સાથે દરેક વકતાઓએ ક્રેસરીયાજીના ઝગડાના દુઃખદ પ્રસંગને સંભળાવી લેાકાને શ્વેતાંબર સંધ સામે ઉશ્કેરવાના ન્ય પ્રયાસ કરવામાં ગૌરવ માન્યુ છે. શુ એકજ પિતાના પુત્રા હૈાવાના દાવા રાખનાર અને સમાજો સદાને માટે આમ લઢયા જ કરશે ? આજે જ્યારે હિન્દુ પ્રગતીના પંથે પળે છે આજે હિંદમાં જ્યારે ઐકય ભાવનાની જ્યેાતિ પ્રગટ થતી જાય છે એ સમયમાં લઢવા માટે પૈસા ભેગા કરવામાં શું લાભ પ્રાપ્ત થવાના છે એ તા દિગ ંબરી નેતાએજ જાણે. પશુ તે એટલુ યાદ રાખે કે સમાજ અધઃપાતના ગમાં ઊંડી ઉતરતી જાય છે અને એનું પાતક—ક્લક એમને શિરે ચાંટ છે.
X
X
આ વખતે ગુજરાતને એક અણુમૂલ લ્હાવા મળ્યા છે. જૈન સમાજના એ સમર્થ સ્થા સમા એ આચાર્યાં ગુજરાતમાં પધાર્યાં છે. આચાર્ય શ્રી સાગરાન સૂરિજી અને આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજી. અન્નેની શાસન સેવા પ્રસિદ્ધ છે. આચાર્ય શ્રી આણુસાગરજી માળવા મેવાડ અને બંગાળમાં વિચરી અનેક શુભ કાર્યો કરી પધાર્યા છે. તેમજ આયા શ્રી વલ્લભવિજયજી પણ પંજાબમાં વિચરી પજાબમાં જીનશાસનની ધ્વજા ફરકાવી પાછા પધારે છે. અન્નેને અમારાં અંતરના અભિનંદન છે તેએ અહીં રહી સમાજને પેાતાની શક્તિનેા લાભ આપે એમ ઇચ્છીએ છીએ. ખૂન્ને પાતપેાતાની કક્ષામાં રહી મડન પદ્ધતિએ કામ કરે અને સમાજમાં જાગૃતી લાવી નવચેતનની જ્યેાતિ પ્રગટાવે; તેમજ ગુજરાત પણ એમની કાર્યશક્તિને લાભ મેળવી કાંઇક જીવંત પગલું ભરે અને મીઠા સંગમના ડકાર સભળાવે. આપણામાં સાહિત્ય પ્રચારની હુજી જોઇએ તેટલી કિમ્મત અંકાઇ નથી. આજે જૈનજગતને કાંઇક નૂતન જોઇએ છીએ. વૈદિક સાહિત્ય તા ચર્માંતચણુ જેવુ થઇ ગયુ છે. તેમજ બીજું પણ જીનુ સાહિત્ય જોવાઈ ગયુ છે. હવે ઘણાની નજર જૈન સાહિત્ય ઉપર ઠરે છે. જૈન સાહિત્ય ઘણાજ વિપુલ પ્રમાણમાં છે. જે સાહિત્ય બહાર પડયું છે તે તેા અશ રૂપે છે; હુજી તે ઘણું સાહિત્ય ભંડારામાં ભ`" પડયુ છે કે જેને વર્ષમાં એક દિવસ પણ ના પ્રકારા નથી સ્પ`તા. આજે સસ્તિ કિંમતે મૌલિક જૈન સાહિત્ય બહાર મુકવામાં આવે અને છૂટે હાથે જૈન સાહિત્ય પહોંચાડવામાં આવે તે જૈન ધર્માં ફરીવાર વિશ્વમ` અને તે તેમાં કાંઇ આશ્ચ પામવા જેવું નથી. આજે ઇસાઇએ છૂટે હાથે પેાતાના સાહિત્યના પ્રચાર કરે છે. તા તેમના સાહિત્યભક્તોની સંખ્યા કેટલા વિપુલ પ્રમાણમાં છે તે કૈાથી અજાણ્યું નથી. જૈન ધર્માંનાં
*

Page #25

x
શિખરપરથી દૃષ્ટિપાત.
૧૮૫
સાહિત્યમાં એવા પ્રેરકતા ભર્યાં છે કે આજના યુગને તે જરૂર સતે।ષ આપી શકે. આજના યુગ બળને તે શાંતિનાં અમૃત પારો. આજના જડવાદને ચેતનનું ભાન કરાવશે. આપણું સાહિત્ય જગત્માં અપૂર્વ બળ અને ઉન્નત ભાવના પ્રગટાવશે અને સત્યના સૂર્યનું તેજ જગતભરમાં ફેલાશે. તેમજ એ સર્વજ્ઞ પ્રરૂપિત હાવાથી અત્યારના નવયુગને સત્ય મા ચાસ બતાવશે.
*
X
*
અચલ કરે.
જૈન સાહિત્યપ્રચાર કેવી રીતે થાય તે જોઇએ. એક ગુજરાતી સસ્તા સાહિત્ય જેવી સસ્થા ઉભી થવી જોઇએ. જૈન બામતા તેમાં દાનને વર્ષાદ વરસાવી તેને તેમજ તેમાં સારા વિદ્વાન આચાર્યો, સાધુએ અને પડિતાને ખાસ આત્મભાગથી રોકવામાં આવે, એક પાશ્ચાત્ય વિદ્વાન તેમાં હોય અને આપણુ પ્રાચિન મૌલિક સાહિત્ય પાશ્ચાત્ય પદ્મતિએ છપાઇ બહાર પડે. બહાર પડતાં પહેલાં સંસ્થામાં રહેલ વિદ્વાન સાધુએ તેને તપાસે શુદ્ધ કરે અને પછી જ તે બહાર પડે. શુદ્ધિને માટે તે બહુજ ચેાક્કસાઇ રાખે: દરેક ગ્રંથ ઉપર સંસ્કૃત અને ઈંગ્લીશ પ્રસ્તાવના ગ્રંથકારની પીછાણુ, તેમનેા ગ્રંથ બનાવવાના સવત્ તે વખતની પરિસ્થિતિ, તે વખતના અન્ય જૈન જૈનેતર વિદ્વાના અને તેમની યોગ્ય મળે તેટલી માહેતી તાસિક પ્રમાણાથી રજી કરવામાં આવે. તેમજ દરેકમાં જ્યાં જરૂર જણાય ત્યાં યોગ્ય નાટસ-ટીપ્પણી આયવામાં આવે અને છેલ્લે પરિશિષ્ટો આપી અન્ય પ્રતા અને બીજી કેટલીએક ઉપયોગી બાબતે ચર્ચવામાં આવે. બને તો સંસ્કૃત અને ઇંગ્લીશમાં તદ્દન ટુક સાર આપવામાં આવેતો તે ઘણુંજ શ્રેષ્ટ લેખાય. આ સિવાય કોઇ દાનીક વિષય હાય કે ન્યાયનેાજ ગ્રંથ હાય તા જ્યાં જે દર્શનનું ખંડન મંડન કરવામાં આવ્યુ હાય તા તે દર્શનના મૂત્ર ગ્રંથાનાં તેને મળતાં સૂત્રેા કે ટીકાએ પણ મુકવામાં આવે જેથી વાંચકને બન્ને દૃષ્ટિનુ જ્ઞાન થવા સાથે એ નિઃશંક બની સત્ય સમજાય. જો કે આ કાર્યમાં મુશ્કેલી ઘણી છે. પણ મુશ્કેલી ભાગવ્યા સિવાય મુક્તિ મળવી મુશ્કેલ છે તેમ સમજી જૈન સાહિત્યની સેવા અર્થે જ્ઞાનની ઉપાસનાને અર્થે આટલું જરૂરી છે. તે સાહિત્ય જે કિસ્મતે તૈયાર થયું હોય તેથી પણુ અર્ધી કિમ્મતે વેચાય અને જેને જોઈએ તેને છૂટથી આપવામાં આવે. આપણામાં જેમ સધ, ઉજમાં, ઉપધાન, સ્વામીવાત્સલ્ય, આદિ આવશ્યક મનાય છે, તેમજ આ સાહિત્ય પ્રચાર આવશ્યક સમજાય અને સાત ક્ષેત્ર પૈકી આ પશુ એક ક્ષેત્ર છે તેમ સુપાત્ર દાનનું મહાત્મ્ય-કુળ સમજી આપણા શ્રીમતે આ તરફ પણુ લક્ષ્ય આપે તે સારૂં. આમાં પણ જીનશાસની પ્રભાવના અને જીનશાસનનું અપૂર્વ ગારવ સમાયુ છે. મહારાજા કુમારપાલે અને વસ્તુપાલ તેજપાલે પેાતાના ખર્ચે અનેક જ્ઞાનભંડારા કરાવ્યા હતા. તે આ સાહિત્ય પ્રચાર એ પણ તેનુ એક આવશ્યકીય અંગ છે એમ સમજી અમારા નેતાએ આ સબંધી ચેાગ્ય ચળવળ ઉઠાવી સમાજને જાગૃત કરી વીરધને પુનરપિ વિશ્વ ધર્મ બનાવવાનું પુણ્ય હાંસલ કરે એ ઇચ્છીએ છીએ.
-
તુલનાત્મક ષ્ટિ.
×

Page #26

૨૮૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વર્તમાન સમાચાર. આ સભાને ૩૨ મો વાર્ષિક મહોત્સવ–સભાની વર્ષગાંઠને મંગળમય દિવસ અને પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી વિજયાનંદ સુરીશ્વરજી (આત્મારામજી ) મહારાજની આ સભાએ ઉજવેલી જયંતી. આજના મંગળમય દિવસે પવિત્ર શ્રી શત્રુંજ્ય તીર્થનું થયેલ સમાધાન,
આવેલ સંતોષકારક નિવડે. આજના મંગળમય દિવસે નીચે પ્રમાણે માંગલિક મહોત્સવ અને ગુરૂ ભકિત કરવામાં આવ્યા હતા. સાથે આજેજ શ્રી શત્રુંજયના સંતોષકારક સમાધાનના તાર સમાચાર સીમલાથી ફરી વળવાથી, તા. ૧ જુન ૧૯૨૮ થી યાત્રા ખુલવાની હોવાથી આખી જૈન સમાજને અપૂર્વ આનંદનો દિવસ હોવાથી, આ સભાને પણ તેટલાજ આનંદ સાથે અતિ ગૌરવ લેવા જેવું અને સભાના ઇતિહાસમાં સુવર્ણ અક્ષરે વિશેષ લખાવા જેવો આ આનંદમય પ્રસંગ દેવગુરૂ કૃપાથી સભાના વાર્ષિક મહોત્સવના દિવસે બનેલ હોવાથી આટલો હર્ષ આ સભા વિશેષ બતાવે છે. દર વર્ષે મુજબ નીચે પ્રમાણે માંગલિક પ્રસંગો ઉજવવામાં આવ્યા હતા.
આ સભાને બત્રીસમું વર્ષ પુરૂં થઈ જેઠ સુદ ૭ ના રોજ તેત્રીસમું વર્ષ બેસતું હેવાથી દર વર્ષ મુજબના કાર્યક્રમ અને ધોરણ અનુસાર નીચે મુજબ ધાર્મિક કાર્યો થયા હતા.
૧. જેઠ સુદ ૭ શનિવારના રોજ આ સભાના મકાન (આત્માનંદ ભવન) ને ધ્વજ તાણુ વીગેરેથી શણગારી સવારના આઠ વાગે પ્રથમ પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી વિજયાનંદસૂરિ (આત્મારામજી) મહારાજની બી પધરાવી ર ભાસદોએ પૂજન કર્યું હતું.
૨ સવારના નવ વાગે સભાના મકાનમાં પ્રભુ પધરાવી આચાર્ય શ્રીમદ્દ વિજયવલભસૂરિ મહારાજત રૂષિ મંડળની પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. ચતુર્વિધ સંઘે તેમાં ભાગ લીધો હતો.
- 8 સાંજના પાંચ વાગે આ સભાના સ્વર્ગવાસી પિન વોરા હઠીસંગભાઈ ઝવેરચંદ તરફથી સ્વામીવાત્સલ્ય કરવામાં આવ્યું હતું.
૪ જેઠ સુદ ૮ રવીવાર સવારના નવ વાગે દર વર્ષ મુજબ પ્રાતઃસ્મરણીય આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજયાનંદસૂરિશ્વર ( આત્મારામજી) મહારાજની જયંતી આજ રોજ ઉજવવાની હોઈ ( શ્રી સિદ્ધાચલજીની યાત્રા બંધ હોવાથી ) શ્રી તાલધ્વજગિરિ ( તળાજા તીર્થે ) જયંતી ઉજવવા માટે રેલવેમાં શુમારે એંશી સભાસદ બંધુઓ ગયા હતા.
૫ તેજ દિવસે ડુંગર ઉપર નવીન શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુના મંદિરમાં આચાર્ય શ્રી વિજયવલભસૂરિકૃત શ્રી પંચ તીર્થની પૂજા બહુજ આનંદ અને ઉત્સાહપૂર્વક ભણાવવામાં આવી હતી, તથા સુંદર રોશની સાથે આંગી રચના કરવામાં આવી હતી અને સાંજના પાંચ વાગે ધર્મશાળામાં સ્વામીવાત્સલ્ય કરવામાં આવ્યું હતું. તથા જેઠ સુદ સોમવારના સાંજની ટ્રેનમાં ભાવનગર આનંદ સહિત પધાર્યા હતા.

Page #27

શ્રી શત્રુંજય
સિદ્ધાચલગિરી ભેટયાં રે ધન્ય ભાગ્ય અમારી.
વિજય-યાત્રા.
તા. ૧ લી જુન ૧૯૨૮.
જેઠે શુદ ૧૩ શુક્રવાર, સંવત્ ૧૯૮૪
ના. પાલીતાણા નરેશ બહાદુરસિહજી ના હાથથી આજે થયેલા
બ્લાક પ્રાપ્ત જૈન પત્રની ઓફીસ-ભાવનગર.
=====
ક્રિયા મઢુત્સવ. શ્રી શત્રુંજય વિજયયાત્રા,
香曾曾曾曾曾曾曾曾曾曾。

Page #28

૨૮૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
શ્રી શત્રુંજયની યાત્રાના વધામણું
કરારનામાની
નકલ.
જૈનો અને પાલીતાણા | દરબાર વચ્ચે થયેલી
સમજુતીને સાર.
શ્રી આદિનાથ જીનાલય. એક તરફ પાલીતાણા દરબારના પ્રતિનિધિ તરીકે પાલીતાણાના ઠાકર સાહેબ અને બીજી તરફ હિદની જૈન વેતામ્બર મૂ. કોમના પ્રતિનિધિ તરીકે શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી વચ્ચે સમાધાનની સરતે નીચે પ્રમાણે થઈ છે.
(૧) શત્રુંજયને ડુંગર પાલીતાણા રાજ્યની સરહદમાં અને ઈ. સ. ૧૮૭૭ ના માની ૧૬ મી સરકારી ઠરાવ નં. ૧૬૪૧ માં જણાવેલ જેનેના હકકો અને મર્યાદાઓથી નિયંત્રિત હકુમત નીચે આવેલ છે.
(૨) ગઢમાં આવેલ સઘળી જમીન, ઝાડા, મકાન અને બાંધકામને ધાર્મિક તેમજ તેને લગતા હેતુઓ માટે ઉપયોગ કરવાને જેને કુલ મુખત્યાર છે અને ફોજદારી કારણ બાદ કરતાં દરબાર તરફથી કેઈપણ જાતની દરમિયાનગિરી કે દખલગીરી સિવાય ઉક્ત ધાર્મિક મીલકતને વહીવટ કરવાને જેને હકકદાર છે.
(૩) ગઢનું હાલનું કદ કે સ્થાન ન ફેરવાય તે લક્ષમાં રાખીને જ્યારે જરૂર હોય ત્યારે પરવાનગી વિના ગઢને ફરી બાંધવાને, સુધારવાને કે સારો રાખ. વાને જેનેની સત્તા છે. જે ગઢની કઈપણ દિવાલ મંદિર સાથે જોડાએલ હોય તે આવા મંદિરની ઉંચાઈ વધારવામાં આવે ત્યારે મંદિર સાથે સંબંધ ધરાવતા ગઢના તે ભાગને, મંદિરની દિવાલ બનાવવાને જરૂર પુરતો ઉંચો લેવાને જેને છુટ છે. તે સિવાય ગઢની બાકીની ભીંતે ૨૫ ફીટની ઉંચાઈ સુધી લઈ જવાની છૂટ રહેશે.

Page #29

શ્રી શત્રુંજયના ઠરાવા.
૧૮૯
( ૪ ) ડુંગર ઉપર ગઢની બહારના અને અંદરના દેવસ્થાનાના વહીવટ જૈના દરખારની જરાપણુ દખલગીરી સિવાય કરશે,
(૫) ડુંગર ઉપર અને અઢની બહાર આવેલાં પગલાંઆ, દહેરીઆ, છત્રીએ, કુંડા અને વિશ્રામસ્થાના જેનેાની માલેકીના છે. અને તેનુ સમારકામ દરબારની રજાની અપેક્ષા સિવાય જેના કરી શકશે. કુંડ અને વિશ્રામસ્થાનાના ઉપયોગ જૈન-જૈનેતર સર્વને માટે ખુલ્લા રહેશે.
( ૬ ) ઉપર કહેલા કુંડામાં આવતાં કુદરતી ઝરણાંઆને દરબાર સારા શખશે અને સુધરાવશે.
(૭) ડુંગરની તળાટીથી ગઢમાં જતાં મોટા રસ્તાના નામથી એાળખાતા રસ્તા તેમાં આવેલી હૈયારખી ( Parapet ) સાથે દરબારની કોઈપણુ જાતની પરવાનગી સિવાય પેાતાના ખર્ચે સમરાવવા અને સારા રાખવાની જૈતાને સત્તા છે. અને જાહેરના ઉપયેાગ માટે તે ખુલ્લા રહેશે.
( ૪ ) રાહીશાળાની કેડી, (૬) છ ગાઉના રસ્તે.
(૮) નીચેના રસ્તાએ દરબાર તેમના ખર્ચે સમરાવશે અને સારા રાખશે અને રૈનાને તેના મત ઉપયાગ કરવાની સત્તા રહેશે.
( ) શ્રીપૂજની ટુંક તરફ જતા રસ્તા.
(૫) ઘેટીની પાગના રસ્તે,
( ૬ ) શત્રુંજય નદીના રસ્તે.
( ૪ ) દેઢ ગાઉને રસ્તે.
(૪) છ ગાઉના રસ્તાને મળતા નાના નાના રસ્તા અને રાહીશાળાના રસ્તાથી નીકળીને છ ગાઉના રસ્તામાં ભળી જતા રસ્તે.
(૯) મી. કેન્ડીના રીપોર્ટ માં જણાવેલા અંગારશા પીરની દરગાહ વગેરે જૈનેતર પવિત્ર સ્થાનેાનું સ્વામીત્વ અને વહીવટ જૈનેાના હાથમાં રહેશે. પરંતુ મહાદેવનુ દહેરૂ આમાં ગણાશે નહિં. ઉપરીક્ત મહાદેવના દેશની આસપાસ, ગઢની દિવાલાથી તેને જુદી પાડનારી દિવાલ કરી લેવામાં આવશે અને ત્યાં જવા માવવા માટે ગઢ બહાર ઇલાયદા રસ્તા કાઢવામાં આવશે. કે જેમ કરતાં ભીમકુંડ અને સુરજકું ડ મહાદેવની હદથી બહાર છેડી દેવાશે. ( ગઢમાં રહેશે. )
( ૧૦ ) ગઢના જીનાલયા અને ટુંકે। તથા ડુંગર ઉપરના બીજા ધર્મ સ્થાના જોવા આવનાર મહારના માણસાએ કેમ વર્તવુ તે વિષે ચૈાગ્ય નિયમા કરવાને

Page #30

૨૯૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જેનેને હકક રહેશે. પરંતુ જેનેતર ધર્મસ્થાનને અંગેના નિયમો તેમની યોગ્ય ભક્તિમાં દખલ કરે તેવા ન હોવા માટે સંભાળ રાખવામાં આવશે.
(૧૧) મેટા રતાની લાઈન અને ડુંગર ઉપરના અને ગઢની બહારના ઉપરોકત જીનાલયો, પગલાંઓ, દહેરીએ, છત્રીઓ, વિશ્રામસ્થાને અને કુડો એક નકશા ઉપર દોરવામાં આવશે. જે નકશે આ કરારનામાને એક ભાગ ગણાશે. અને તે નકશે ચોક્કસ રીતે મેળવી લેવામાં આવશે.
(૧૨) જૈન મંદિરમાં મૂર્તિઓના શણગાર માટે જે કાંઈ ઘરેણાંઓ અને ઝવેરાત આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી લાવશે તે ઉપર દરબાર તરફથી કંઈપણ જગાત લેવાશે નહિ. જે વસ્તુઓ ઉકત ઉપયોગ માટે છે એમ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના મુનીમ જણાવશે તે ઉપર જગાત માફ કરવામાં આવશે.
(૧૩) આ કરારનામામાં જણાવેલ જેનેના હકકોના સંબંધમાં અને આ કરાર નામાની શરતોનો અમલ કરતાં કંઈ પણ મતભેદ થાય છે તે વિષે જેનેની અરજી આવ્યેથી પાલીતાણાના ઠાકોર સાહેબ કારોબારી સત્તાવાહક (Executive) તરીકે તે બાબતનો નિવેડો લાવશે. અને આવા કોઈ પણ ચુકાદાથી જેને નાખુશ થાય તે એજન્ટ ટુ ધી ગવર્નર પાસે પહોંચવાને તેઓને હક રહેશે. અને પક્ષેને સાંભળીને એજન્ટ ટુ ધી ગવર્નર જનરલ પિતાને ચુકાદો આપશે અને ત્યાંથી ગ્ય ક્રમે વડા સત્તાધિકારીઓ પાસે અપીલ કરવાનો ગમે તે પક્ષને હક રહેશે.
(૧૪) પાંત્રીસ વર્ષ માટે ઠરાવેલી ૬૦ હજાર રૂપિયાની વાર્ષિક રકમ પાલીતાણું દરબાર લેવાને અને જેને આપવાને કબુલ થાય છે. આ કરાર સને ૧૯૨૮ ના જુનની ૧ લી તારીખથી ચાલુ થશે. જેનું પહેલું ભરણું સને ૧૯૨૯ ના જુનની ૧લી તારીખે ભરવામાં આવશે. અને ઉપરોક્ત મુદત સુધી તે તારીખે પછીના વર્ષોમાં ભરણું ભરવામાં આવશે. ઉપરના ભરણાના અને ત્યાર પછીના વાષક ભરણના બદલામાં યાત્રાવેરાને અંગે જેને પાસેથી કઈ પણ જાતને કર નહિ લેવાને દરબાર કબુલ થાય છે. આ ભરણમાં મલક્યું અને રક્ષણ વિગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
(૧૫) ઉપરોક્ત પાંત્રીસ વર્ષની મુદતને છેડે ઉપરોક્ત ઠરાવેલ વાર્ષિક રકમમાં ફેરફારની માગણી કરવાને બન્ને પક્ષને છૂટ રહેશે અને બંને પક્ષોને સાંભળીને આવા ફેરફારની રજા આપવી કે ન આપવી તે બાબતનો નિર્ણય કરવાનું બ્રીટીશ ગવર્નમેન્ટના હાથમાં રહેશે. આવી દરેક મુદતને અંતે ઠરાવેલી વાર્ષિક રકમ અને તેની મુદત ઠરાવવાનું બીટીશ ગવર્નમેન્ટના હાથમાં રહેશે.

Page #31

શ્રી શત્રુંજ્યના ઠરાવે.
૨૧ * (૧૬) ઉપર દર્શાવેલ વાર્ષિક ભરણને અંગે, આખર તારીખથી એક માસ સુધીમાં તેને નિકાલ ન થાય તે પાલીતાણ દરબારે કયે રીતે કામ લેવું તે એજન્ટ ટુ ધી ગવર્નર જનરલ નકકી કરી આપશે.
(૧૭) નીચેના હકમ કે તેનો કોઈ પણ ભાગ જે આ કરારનામા સાથે બંધબેસતો ન હોય કે વિરૂદ્ધ હોય તે રદ કરવામાં આવે છે.
મુંબઈ સરકારના પોલીટીકલ ખાતાના તા. ૫મી જુલાઈ ૧૯૨૨ને ઠરાવ, નં. ૧૮૩. ટી. તથા તા. ૨૫ મી મે ૧૯૨૩ને પોલીટીકલ ડીપાર્ટમેન્ટને નં. ૪૪–૧-૬ અને ઉપરોક્ત સરકારના ૯ મી ઓકટોબર ૧૯૨૪ ના
નં. ૧૨૮૧. બી. ના પત્રમાં જણાવેલ સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટના હુકમો. (૧૮) કરારનામાની બાબતને લગતી અત્યાર સુધીની દરેક પક્ષની અપીલે, અરજીઓ અને મેમરીયલેને આ કરારથી નિવેડો લાવવામાં આખ્ય ગણાશે.
(૧૯) “દરબાર” શબદથી પાલીતાણું રાજ્ય” અને “જેને” શબ્દથી શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી અને તેના વારરૂપી પ્રતિનિધિઓવાળી હિન્દની વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન કોમ” એ અર્થ થાય છે.
તા. ૨૬ મી માહે મે સને ઓગણીશે અઠયાવીશ-મુક સીમલા. કીકાભાઇ પ્રેમચંદ રાયચંદ.
બહાદુ૨સીંગ. કસ્તુરભાઇ એમ. નગરશેઠ. માણેકલાલ મનસુખભાઈ.
ઠાકોર સાહેબ પાલીતાણા. સારાભાઇ ડાહ્યાભાઇ શેઠ
અમારી-રૂબરૂ. અમૃતલાલ કાળીદાસ. પ્રતાપસીંહ મેહેલાલભાઈ
સી. એચ. સેતલવડ. અખીલ હીંદના
ભુલાભાઈ જે. દેશાઈ. જૈન સંઘના પ્રતિનીધીઓ. સીમલા--તા. ૨૬ મી માહે મે સને ૧૯૨૮ ના રોજ ગવર્નમેન્ટ ઓફ ઈન્ડીયાએ સીમલામાં મંજુર કર્યું.
ઇરવીન ૨૬-૫-૨૮,
વૈઈસરોય અને ગવર્નર જનરલ. ટાઈમ્સ ઓફ ઇન્ડીયા વિગેરે વર્તમાન પત્રોમાં આ કલમમાંથી “In the event of the said” પછી નીચે દર્શાવેલ શબ્દો રહી ગયા જણાય છે. મૂળ કરારનામામાં તે શબ્દો નીચે પ્રમાણે છે.
“annual payment not being made within a "..

Page #32

કર
શ્રી આત્માના પ્રકાશ.
અંગત ઉદારતા. આ પ્રસંગે ના પાલીતાણા ઠાકોર સાહેબે જેન કોમ તરફના પિતાના મૈત્રીભાવની ખાત્રી આપવાને અને જેને તથા રાજ્યસત્તા વચ્ચે લાંબા વખતથી ચાલતા મતભેદનો અંત આવવાની ખુશાલીમાં યાત્રાળુઓના અંગત માલની જગાત ન લેવાને ના ઠાકોર સાહેબે વેચ્છાથી જણાવ્યું હતું તેમજ પિતાના રાજ્યમાં વધારે ધર્મશાળાએ બાંધવાની છુટ આપવાને પણ ઉત્સાહ બતાવ્યા હતા.
યાત્રા કરવા પધારશો. શ્રી શત્રુંજયની બાબતમાં સંતોષકારક સમાધાની થવાથી યાત્રા તા. ૧ જુન સને ૧૯૨૮ ના દીવસે ખોલવાની છે. આપણી વિનંતિથી પાલીતાણાના નામદાર ઠાકોર સાહેબ એ શુભ ક્રિયા તે દીવસે કરશે તેથી હવે સર્વ ભાઈઓ પાલીતાણે યાત્રા કરવા સારૂ પધારશે.
શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી-અમદાવાદ
ઉદ્દઘાટન ક્રિયા.
શેઠ સાહેબ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી તરફથી અગાઉથી તાર અને ટપાલ દ્વારા સર્વે શહેર તથા ગામમાં યાત્રા ખુલ્લી થયાના સમાચાર આપવામાં આવ્યાથી તા. ૩૧-૪-૨૮ ના રોજ અમદાવાદથી શેઠ શ્રી આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના મુખ્ય કાર્યવાહક-પ્રતિનિધિ સાહેબ તેમજ મુંબઈ ભાવનગર વગેરે સ્થળેથી મુખ્ય મુખ્ય આગેવાનો વગેરે શ્રી પાલીતાણે આવવા પધાર્યા હતા. પ્રથમ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના પ્રતિનિધિ સાહેબેને સીહાર શ્રી સંઘ તરફથી ઉપકાર માનવા સાથે ફૂલહાર, દુધપાન વગેરે આપવામાં આવ્યું હતું, પછી ટ્રેઈને પાલીતાણે પહોંચતાં સ્ટેશન ઉપર પેઢી તરફથી તેમજ પાલીતાણાના નગરશેઠ વગેરે તરફથી સત્કાર કરવામાં આવ્યું હતું. રાજ્ય તરફથી મોટરઘોડાગાડી ઉતારા વગેરેની સારી સગવડ કરવામાં આવી હતી. પાલીતાણ શહેરમાં પ્રેસેશન સહિત દરેક જૈન ભાઈઓ સત્કાર કરતાં મુખ્ય જિનાલયમાં દર્શન કરી પ્રાસેશન દરબારી ઉતારે ગયું હતું. બીજે દિવસે તા. ૧-૫–૧૯૨૮ જેઠ સુદ ૧૩ ના રોજ તળાટી ઉપર વજા પતાકા વગેરેથી મંડપ બાંધવામાં આવ્યો હતે.

Page #33

યથાવલાન
૨૯૩
સવારના છ વાગે ત્યાં શ્રી સંઘને મેળાવડા થયા હતા જ્યાં નામદાર ઠાકાર સાહેમ શ્રી બહાદુરસિ હજી સાહેબ પધારતાં સવે એ ઉમળકાથી વધાવી લીધા હતા. દિવાન સાહેબ તથા અધિકારી વર્ગ અને યાત્રાળુઓની બેશુમાર સંખ્યા એકઠી થઇ હતી. શેઠ શ્રી આણુદજી કલ્યાણજીના પ્રતિનિધિ સાહેબે નામદાર ઢાકાર સાહેબને યાત્રા ખુલ્લી થયેલી જાહેર કરવા વિનંતિ કરી હતી. વળી મે॰ નામદાર ઠાકાર સાહેબે હ પૂર્વક જવાબ આપવા સાથે યાત્રા કરવા જૈન કામને આમ ંત્રણ કરવા સાથે પરસ્પર સહાનુભૂતિ રાખવા સુચના કરી હતી. પછી ઠાકાર સાહેબ દિવાન સાહેબ અને પ્રતિનિધિ સાહેબે સાથે ડુંગર ઉપર પધારતાં મુખ્ય ટુકના જિનાલયના દ્વાર ડાકાર સાહેબના મુખારક હસ્તે ખુલાવ્યા હતા. સર્વ યાત્રાળુઓ યાત્રા કરવા ઉપર આવેલ હતા. આજના સુવર્ણમય દિવસ જૈન ઇતિહાસમાં સુવર્ણાક્ષરે કાતરાઇ રહેશે. પ્રતિનિધિ સાહબામાં શેઠ માણેકલાલભાઇ મનસુખભાઇ, શેઠ પ્રતાપસિંહ મેાહેાલાલ, શેઠ સારાભાઇ ડાહ્યાભાઇ, શેઠ અમૃતલાલ કાળીદાસ તથા શેઠ ભગુભાઇ ચુનીલાલ વકીલ કેશવલાલ પ્રેમચ ંદવગેરે આવ્યા હતા. વિશેષ હકીકત અન્ય પેપરામાં આવી ગયેલ છે જેથી અત્રે ટુકામાં જણાવેલ છે.
ગ્રંથાવલાકન.
નીચેના પુસ્તકા ભેટ મલ્યા છે તે આભાર સાથે સ્વીકારીએ છીએ.
૧ ધર્મવીર શેઠ વેણીચંદભાઇ ( વેણીચંદ સુરચંદ શાહનું જીવન ચરિત્ર ) શ્રી જૈન શ્રેયસ્કર મડળ મ્હેસાણા.
૨ અસત્ય આરાપ યાને ખેાા જ્ઞાતિનું ગૌરવ. શેઠ મગનલાલ મેાહનાલ તલસાણાવાળા મુંબઈ.
૩ મેલેરીયા તાવા. વૈદ્ય કલ્પતરૂની તેત્રીશમી ભેટ.
૪ આદર્શ જૈન. લેખક બ’સી.
૫ હું સાધુ કેમ થયા. યંગમેન જૈન સેાસાયટી, અમદાવાદ.
૬ શ્રી જૈન તત્ત્વ પ્રશ્નોત્તર. ઘેલાભાઇ પ્રાણલાલ શાહ કલેલ
।. ૧-૮-૦
રૂ. ૦-૧૨-૦
।. ૭-૮-૦
A. ૦-૩-૬
ૉ. ૦-૨-૦ 31. 0-9-0
23
""
,,
૭ માર્ગાનુસારીનું સ્વરૂપ. ભાગ ૧ ૮ કર્મ નિ`રા શ્રેણી. ભાવસાર ભાથુજી ગીલા વરતેજ,
વાંચન અને મનન
૯ પંચાંગ ૧૯૮૫ (હિદ્ધિ સચિત્ર) ડે. એસ. કે. અન ૪ તારાચંદ સ્ટ્રીટ કલકત્તા ૧૦ શ્રી આત્માન’દ જૈન પંચાંગ હિદિ શ્રી આત્માનંદ જૈન ટ્રેટ સાસાયટી. અંબાલા (પંજાબ).
( પન્યાસજી શ્રી લલિતવિજયજી મહારાજના ફોટા સહિત, )

Page #34

શ્રી રામાનંદ પ્રકારા. જ પ્રગજિયાનંદસરિકી સ્તુતિ (હિંદિ) શ્રી આત્મદ જેને સભા અંબાલા (પંજાબ)........ ૧૨ જેવીન સ્નેહિંદિ) શ્રી આત્માનંદ જૈન ટ્રેક્ટ સોસાયટી અંબાલા (પંજાબ) રા.૦-૧૬
વિરવિજયજી મહારાજના ઉપાશ્રય તરફથી નીચેના ગ્રંથ ભેટ મલ્યા છે. શ્રી ગુણવર્મા ચરિત્રમ (શ્લોકબદ્ધ) શ્રી માણિજ્યસુંદરસૂરિકૃત.
સાધુ સાધ્વીને ભેટ. » , ભાષાંતર
રૂા. ૦–૮–૦ છદ્ર સ્તવનાવલી તથા ગર્લ્ડલી સંગ્રહ. મુનિ ઉદયવિજયજી. ગહેલી સંગ્રહ,
અમુલ્ય. સજઝાયમાળા ભા. ૧-૨ શ્રી શત્રુંજય ઉદ્ધાર ત્યા સ્તવનો. શ્રી સ્યુલીભદ્રજીની શિયળવેલી.
ભેટ
ભેટ
શ્રી વિજછ જૈન ગુરૂકુલ-પાલીતાણા સં. ૧૯૮૧-૮૨ બે વર્ષના હિસાબ તથા રીપોર્ટ. દિવાસાનું દિવસ ઉન્નતિ પામતી અને આ રિપોર્ટના દરમ્યાન સુમારે એકસો આઠ વિદ્યાર્થી ધરાવતી આ સંસ્થાને આ રીપોર્ટ અને તેમાં જણાવેલ કાર્ય વાહી જોઈ જેને સમાજ તેને માટે મગરૂર થાય તે સ્વાભાવિક છે. બેડીંગ સાથે વિદ્યાલય ધરાવતી અને તેમાં સ્કુલ શિક્ષણ સાથે ધાર્મિક શિક્ષણ અને શારીરિક કેળવણીનો લાભ વિદ્યાર્થીઓને આપતી આ એકજ સંસ્થા છે કે જેને જલદી આદર્શ બનવા માટે તેની આર્થિક સ્થિતિ જોઈએ તેવી ન હોવાના સબબે ઢીલ થાય તે માટે આપણે જેને સમાજે ખાસ વિચારવા–તેમજ શરમાવા જેવું છે. અપૂર્ણતા તો દરેક સ્થળે હોય અને અહીં પણ હશે, તો પણ તેતાં વ્યવસ્થા પૂર્વક કરકસરથી હદયના ઉમળકા અને લાગણી સહિત સેવા અને કાર્યવાહી તેની કમીટી કેવી રીતે કરી રહી છે, તે માટે આ સંસ્થા આ છેલ્લે રીપેટ વાંચવાની અમે ખાસ નમ્ર સુચના કરીએ છીએ. આવી સંસ્થાના મનોરથે, અભિલાષાઓ યોજનાઓ, નવીનતાઓ અને ઉદ્દેશે પાર પાડવા માટે તેના કાર્યવાહકે અને કમીટીને આર્થિક સહાય જેવે તે માટે તે ખાતાની વ્યવસ્થા જાતે જોઈ અથવા રીપોર્ટ વાંચી જેમ બને તેમ વિશેષ આપી તેને સગવડતા અને ઉન્નતિમાં વૃદ્ધિ કરવા જરૂર છે. રીપોર્ટમાં જણાવેલ કાર્યવાહી જેઈ જેમ આનંદ થાય છે, તેમજ હિસાબ વગેરે ચોખવટવાળા અને વ્યવસ્થા પૂર્વક વિશ્વાસ કરવા લાયક છે તેથી વિશેષ આનંદ થાય છે. અમો તેની ઉન્નતિ ઇચ્છીએ છીએ.
નવા દાખલ થયેલા માનવંતા સભાસદો. શેઠ સુખલાલ રાજપાળ.
મુંબઈ.
પહેલા વર્ગના લાઇફ મેમ્બર. શેર મુળચંદ ચત્રભૂજ ઝવેરી. ભાવનગર.
બીજા વર્ગના લાઈક્સ મેમ્બર.

Page #35

એક જાહેર નમ્ર સુચના. ગયા વર્ષની જેમ આ વર્ષે પણ ચૈત્ર માસના શુકલ પક્ષમાં એ તેરસ હતી. પરમ પ્રભુ શ્રી મહાવીરદેવની જયંતી ઘણે સ્થળે બીજી તરશે આ વર્ષે પણ ઉજવાઈ હતી. ( જુઓ જૈન પેપર ) ગયા વર્ષે પ્રથમ તેરશે ઉજવવી કે બીજી તેરશે ઉજવવી તેના ચર્ચાપત્ર તરીકેના લેખા જૈનમાં આવતા હતા. મુનિશ્રી ચારિત્રવિજયજીએ તેના સ્પષ્ટીકરણમાં લંબાણું ખુલાસો કર્યો હતા; છતાં આ વર્ષે અને ભાવનગરમાં પ્રથમ તેરશે અને બીજે તમામ શહેરમાં ( જ્યાં જયંતી ઉજવાઈ ત્યાં ) બીજી તેરશે મંગળવારે ઉજવાઈ હતી. તો આ સંબંધ જયોતિષ શાસ્ત્રના જાણુ શનિ મહારાજે અથવા જેન બંધુઓએ તે વાતનું સ્પષ્ટીકરણ કરવાની જરૂર છે.
સુધારો. ગતાંકના ( ગૌતમ પ્રભુનું ખરૂં આત્મસમર્પણના લેખમાં પા. ૨૪૭ લીંટી ૧૫ માં “ વિદ્યાના પાશમાં ” તેને બદલે “ અવિદ્યાના પાશમાં ” જાણવું. )
અમારૂં જ્ઞાનોદ્વાર ખાતું
નીચેની ગ્રંથ છપાય છે.
૧ શ્રી પ્રભાવક ચરિત્ર (ભાષાંતર ) ૪ શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ચરિત્ર (ભાષાંતર ) ૨ શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર છે | ૫ શ્રી મહાવીર ચરિત્ર 59 उपेन्द्र स्तुति (संस्कृत)
श्री बसुदेव हींदी प्राकृत ७ विलासबाईकहा अपभ्रंश छाया साथे
ઉપરના 2 થી ધણાજ પ્રાચીન પૂર્વાચાર્ય કૃત હોઈ, કથાઓ ઘણીજ સુંદર રસીક, ભાવવાહી અને અંતર્ગત વિવિધ ઉપદેશક કથાઓ સહિત છે. નબર ૧-૪-૫ ના ગ્રંથોમાં સહાયની આવશ્યકતા છે. મહાન પુરૂષોના આવા સુંદર, સત્ય ચરિત્રા વાંચી વિચારી આત્મકલ્યાણ સાધવાની આ સુંદર તક કે જે સભાના લાઈફ મેમ્બર થઇ તેવા ગ્રંથ ભેટ મેળવી લેવા ચૂકવાનું નથી.

Page #36
છે . SSSSSSSSSSSSSSS જૈન સમાજના સાથે ધર્મ, જૈનાના અંતર્ગત વર્ગોની એક્તા સિદ્ધ કરવાની જેટલી જરૂર છે એટલી જરૂર જ છે! આખી હિંદુ જનતા સાથે આપણું તાદામ્ય કેળવવાની છે. જાતિ પરત્વે આપણે હિંદુ જ છીએ એમાં બે મત છે જ નહિ. ધર્મ પરત્વે પણ આપણા ધર્મ હિંદુ ધર્મની એક છે શાખા છે. હિંદુ ધર્મ એટલે વેદ ધર્મ કે અમુક સંપ્રદાય એ સમજણુ ખાટી અને ઇતિ- ( હાસ વિરુદ્ધ છે. વેદના મંતવ્યથી વિરૂદ્ધ એવા અનેક સંપ્રદાયના હિંદુ ધર્મ માં સમાવેશ થાય છે. ઐતિહાસિક દષ્ટિએ હિંદુ ધર્મનું એકજ લક્ષશુ સંભવે છે કે હિંદુસ્તાનમાં જે જે ધમની સ્થાપના થઈ તે સર્વની હિંદુ ધર્મમાં ગણતરી કરવી જોઈએ. આજ રીતે ૌદ્ધ ધર્મ પણ હિંદુધર્મની જ શાખા છે. હિંદુ મહાસભાએ પણુ આજ લક્ષણ સ્વીકાર્યું છે. અને હિંદુ ગણાતી સર્વ જાતિઓને તેમાં જોડાવા નિમંત્રણું આપ્યું છે. આ બાબત ઉપર હુ ખાસ ભાર દેવા માગું છું, કારણ કે આપણામાં કોઈ કોઈ વાર કે ઈ કોઈ ઠેકાણેથી ' અમે તે જૈન છીએ-હિંદુ નથી ' એ સૂર સંભળાય છે, અને એમ કહેવામાં જ અદ્ધિમાન લેવામાં અાવે છે. અત્યારના કોમી ઝગડાએામાં આપણે કોના છીએ અને કોણ આપણુ નજીકનું સગું છે, એ બરાબર સમજી લેવાની જરૂર છે. જૈન પ ધુઓને- (0) સાધુઓને તેમજ શ્રાવકોને-હુ’ ચેતવણી આપું છું કે અમે હિંદુથી જુદા છી છે એમ કહેવું છે { તે સત્ય નથી એટલુ જ નહિ પણ આપષા સ્વાર્થ અને અસ્તિત્વનું ઘાતક છે. કારણે આપણામાં હિંદુ મહાસભા વિષે સક્રિય રસ જાગ્રત થવાની મને પરમ છે. આવસ્યકતા લાગે છે. - અ વી રીતે સંગઠિત થતા જવું અને દેશમાં જે સ્વાતં ય પ્રાપ્તિનો યજ્ઞ મંડાય છે કે તેમાં પાતાથી બને તેટલું બલિદાન અર્પતા રહેવું' એવા જૈન સ ાજ માટે સમયધમ ઉ૫- V) સ્થિત થયો છે. અત્યારનાં રાજકીય રણાંગણમ ગણ્યા ગાંધા જૈનેનાં નામ સંભળાય છે. (2 અનલાલ શેઠ, અમૃતલાલ શેઠ. મણિલાલ કોઠારી, ખુશાલ તલકશી શાહ, આવા કેટલા છે છે ! જૈનપ્રજા કંગાલ નથી. સાધનસંપન્ન છે. ઉદારતા જૈનાને જ વરી છે. એ હિંસા ઉપર પેાતાની માલીકી જ સમજે છે. એમ છતાં આજના દેશૈદ્ધારના ક ય માં રેને ) કયાં છે ? આજ કેટલા વર્ષોથી રાષ્ટ્રીય મહાસભા દેશના રાજકીય ઇતિહાસ ઘડી રહી છે. ઇતિહાસ વિધાયક્રામાં એક પણ રેનનું નામ કેમ જોવામાં આવતું નથી ? જેવી રીતે ધર્મના કારણુમાં હિંદુ મહાસભાનું સર્વોપરિણું સ્વીકા વાની આવશ્યકતા છે તેવીજ રીતે રાજકારણમાં દરેક જેને 2 ષ્ટ્રીય મહાસભાનું શાસન સરકારવાની પુરી અપેક્ષા છે આજે જેને રાજકારણુમાં હિંદુ સ્ત્રીની માફક પાછળ પાછળ ધસડાય છે. આવતી કાલે છે! જૈન હિંદુ રાજકારણુના અગ્રણી કેમ ન બને ? આજના અર્થ પરાયણ જેને ફરીથી (1) સમજવાની જરૂર છે. આજે જે પ્રવૃત્તિનાં મંડાણ મંડાયા છે તે સિદ્ધ થયેજ છૂટકો 2 છે, માટે મારી તા એજ પ્રાર્થના છે કે આજ દેતા પોતાના પ્રત્યેક સંતાન પાસેથી જે 28 એ પ્રકારનું સ્વાર્પણ માગી રહેલ છે તે પુરેપુરૂં આપવામાં કોઈ પશુ જૈન પાછા ન પડે છે અને સ્વાતંત્ર્ય પ્ર પ્તિના સમગ્ર ઇતિહાસનું પ્રત્યેક પ્રકરશુ જેનાનાં સ્વાર્પણ કૃત્યાથી અકિત અને ? શ્રી પરમાનંદ કાપડીયા. 1ZEKSKSKSSKEYSSEXYSKXXH LEKKESEKKELSE YOLUTZEXXXXXE For Private And Personal Use Only