________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુજનતા અને સુસ્વભાવ.
૧૯૯
ઘણી જ ઘેાડી વાતા સાચી હેાય છે. એવા લેાકે વાતા ઘણી મેટી કહે છે અને બધા વિષયામાં પેાતાનુ મત એટલી બધી દૃઢતાથી પ્રતિપાદન કરે છે કે લોકો તેને સંપૂર્ણ જ્ઞાતા માનવા લાગે છે; પરંતુ તેનેા મત અથવા નિર્ણય વસ્તુત: ઘણાજ દોષપૂર્ણ અને ભ્રમાત્મક હાય છે. તેએ કોઇપણુ મામતના વિચાર ધૈર્ય - પૂર્ણાંક કરતા નથી તેમજ સાંભળતા પણ નથી. તેનું મિથ્યા ભાષણ કાઈ વિશિષ્ટ ઉદ્દેશથી નથી હાતુ, પર ંતુ ફક્ત એજ કારણ હાય છે કે તેએ વિચાર કરવામાં તથા સમજવામાં ઘણી જ ઉતાવળ કરે છે.
કેટલાક લેાકેા માગ ખીજાને પ્રસન્ન કરવા માટે જ જીઠું એાલ્યા કરે છે. બીજા ના દાષા બતાવીને તેઓ તેમને દુ:ખી નથી કરી શકતા, પરંતુ તેમના નાના નાના ગુણાનુ પણ એટલુ બધુ વધારીને વર્ણન કરે છે અને એ રીતે તેઓ મીનને પ્રસન્ન કરે છે. આવા પ્રકારના જુઠુ ખેલનાર માણસા કાઇ કાઇ વખત ઘણી જ હાનિ પહોંચાડે છે. કેટલાક લેાકેા કેવળ શિષ્ટાચારને લઇને જ જુઠ્ઠું ખેલે છે. એવા લેાકેા કેઇ કોઇ વખત અપ્રિય સત્ય નથી ખેાલી શકતા, જેથી બીજાને ભારે નુકશાન પહોંચાડે છે. ધારો કે આપણે ત્યાં કાઈ એવા માણસ નેાકર તરીકે રહ્યો છે કે જે આળસુ ચાર તથા નાલાયક છે; એના કેાઇ દ ણુ અથવા અપરાધને લઈને જ આપણે એને નાકરીથી ખરતરફ કરીએ છીએ. પરંતુ જો તે આપણી પાસેથી જતી વખતે પ્રમાણ પત્ર માગે છે તે અપ્રિય સત્ય નહિ કહેવાને કારણે આપણે એને એક સુંદર પ્રશ ંસાપત્ર લખી આપીએ છીએ, તે વખતે આપણને એટલે બધા ખ્યાલ નથી રહેતા કે આપણાં એ પ્રશંસાપત્ર ઉપર વિશ્વાસ રાખવાથી આગળ ઉપર ખીજાને કેટલુ નુકશાન થશે.
જુઠ્ઠું' ખેલવાના ઘણા પ્રકાર છે. જો આપણે કોઇ વાત જાણતા હેઇએ અને સમય આવે સ્વાથ' વશાત્ તે ન કહીયે અને ચપ રહીએ તે તે પણ એક પ્રકારનું જીઠ છે. જે સ્થળે અને જે સમયે સત્ય બેલવું એ આપણું કર્તવ્ય હોય તે સ્થળે અને તે સમયે ખીલકુલ ચૂપ રહીએ તે તે પણ જીટું જ છે. જો આપણે કાઇ વાતના અમુક ભાગ કહીએ અને અમુક ભાગ છુપાવી રાખીએ તે તે પણ જુડ જ છે. જૂઠ માગ મુખમાંથી જ નીકળે છે એમ નથી, તે તેા આચાર, વ્યવહાર, સંકેત અને જરા આંખ મીંચામણી કરવાથી કે ખંભેા હલાવવાથી પણુ જણાવી શકાય છે, પરંતુ સૌથી વધારે નિકૃષ્ટ અને નુકશાનકારક જીઠા મનુષ્ય એ છે કે જે કેવળ પેાતાની નખળાઇને લઇને નુ ું બેલે છે અને જેનામાં વખત આવે અપ્રિય સત્ય ખેલવાનુ સાહસ નથી હેતુ. એવા મનુષ્ય એટલી બધી હઠે પહોંચ્યા હાય છે કે તેઓ કદિપણું કાઈ એવી વાત નથી કરતા કે જેમાં તેને પેાતાના પક્ષનું સમર્થન કરવુ પડે. એટલાજ માટે એક વિદ્વાને કહ્યું છે કે-દુળ અથવા કાયર દુરાચારી હાય
For Private And Personal Use Only
