________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવના ત્રણ કુટુંબે.
૨૦ તપ અને સંતેષ એ પુત્રોને સ્થાને છે. આવા અંતરંગ શુભ કુટુંબમાં વસનારો જીવ પોતાના સાંસારિક જીવનને ઉચ્ચ કોટીમાં મુકી શકે છે. તેવા કુટુંબના સહવાસથી જીવ પરિપૂર્ણ રીતે ઉચ્ચ દશાનો અધિકારી થઈ શકે છે. જે તેની પ્રબલ ઈચ્છા હોય તો એ સંસારી જીવનમાંજ તે પરિપૂર્ણતાને પામી શકે છે. તેની દષ્ટિ શુદ્ધ અને નિર્મળ બને છે. તે અસત્ય વસ્તુને જોઈ શકતી જ નથી. તેનું મન અસત્ય વિચાર કરવાની શક્તિને ધારણ કરતું જ નથી. સર્વત્ર તેને તે સત્ય અને સારૂ–ઉત્તમ જ જોવામાં આવે છે. તેમ વળી એ અંતરંગ શુભ કુટુંબમાં રહી સદાચાર માર્ગે ચાલનારા જીવને પિતાના હદયમાં જણાઈ આવે છે કે, “ આ જગતમાં સાંસારિક ભાવમાં મેહિત થયેલા મનુષ્ય ઘણી જ મોટી ભૂલ કરે છે, તેઓ આત્મિક ભાવને ઓળખતા નથી. વિષયમાં સુખનું અસ્તિત્વ માને છે અને તેને માટે મહાન પ્રયત્ન કર્યા કરે છે, એજ આ જગતમાં સર્વ દુઃખનું મૂળ છે. ભવી મનુષ્ય માત્ર સત્વર જ જાણી શકે છે કે, આપણે જે દિશામાં વિચારીએ છીએ, ત્યાં સુખ નથી કિંતુ સુખ તો જ્ઞાનમાં જ રહેલું છે, તે છતાં તેઓ પ્રમાદરૂપ મહા શત્રુને વશ થઈ ઉન્માર્ગે ચડી જાય છે. સંસારી મનુષ્ય પણ જાણવું જોઈએ કે, સુખ અને દુઃખ એ ઉભય આપણું માર્ગદર્શકે છે. જેવી રીતે સારી વસ્તુમાંથી સત્ય જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે, તેવી રીતે ખરાબ વસ્તુમાંથી પણ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે. એક ગ્રંથકાર લખે છે કે “ મનુષ્યના આત્મામાંથી જયારે સુખ અને દુ:ખા પ્રસાર થવા માંડે છે, ત્યારે તે તેનામાં અનુભવ રૂપી ભિન્ન ભિન્ન છાપો મુકતા જાય છે અને તે છાપ-ચિન્હોનું જે મિશ્રણ થાય છે, તેને જ પાછળથી સ્વભાવ અથવા શીલના નામથી ઓળખવામાં આવે છે.” તે ગ્રંથકારની આ અનુભવવાણું સર્વ રીતે યથાર્થ લાગે છે, કારણ કે, જે આપણે કઈ પણ મનુષ્યનો સ્વભાવ તપાસીએ એટલે આપણને તેમાં પ્રવૃત્તિનું ખરેખરૂં એકીકરણ અને મનોવિકારનો સરવાળે સ્પષ્ટ દેખાઈ આવશે. સુખ દુઃખના મિશ્રણથી જ સ્વભાવની રચના થયેલી હોય છે. અર્થાત તેને સુટુતાથી જેવી સહાયતા મળે છે, તેવી સહાયતા દુષ્ટતાથી પણ મળે છે. જૈન આગમમાં કેટલાંક એવાં પણ ઉદાહરણે છે કે, તેમાં મનુષ્યને સુખે કરતાં દુ:ખોથી જ વધારે ઉપદેશ મળે પ્રગટ જોવામાં આવે છે. આ જગતના મહાન મહાન પુરૂષોને વિષે વિચાર કરીએ છીએ, ત્યારે એમજ દેખાય છે કે, તેમનામાં કેટલાક મહાપુરૂષો સુખ કરતાં દુ:ખોથી જ વધારે પ્રમાણમાં વિરક્ત અને જ્ઞાની થયા હતા. સંપત્તિ કરતાં વિપત્તિથી જ તેઓ સન્માર્ગને શોધી શક્યા હતા અને કેવળ સ્તુતિથી નહીં, કિંતુ નિંદાવડે જ તેમને પ્રભાવ વિશેષ વિસ્તારને પામ્યો હતે.
આ ઉપરથી એટલું સમજવાનું કે, જીવને તેનું અંતરંગ શુભ કુટુંબ
For Private And Personal Use Only
