________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સમભાવ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૧
કરવા પ્રયત્નવાન થાય છે, ક્ષણિક–ભાવાના રંગ આત્માને સ્પર્શ ન કરે તે માટે પ્રથમ આપણે ભાવેાનું સ્વરૂપ સમજવુ ઘટે છે. ભાવેાની ઉત્પત્તિ-વિલય, ચય-ઉપ ચય, વૃદ્ધિ–હાસ, ખરેાબર સમજવામાં આવે તેા, તેમની ગતિના બરાબર લક્ષ્ય કરી, આપણે તેને નિગ્રહમાં રાખી શકીએ અગર આત્મા સધી તેની દ્રભાવયુકત અસરથી મુકત રહી શકીએ.
આપણા હૃદયમાં હર્ષ શાકના જ તરગા ઉત્પન્ન થાય છે તેના સ્વરૂપ વિષે વિચાર કરતાં એમ જણાય છે કે આ ભાવ-તર ંગે। નિર ંતર પરિવર્તનશીલ રહ્યા કરે છે. આપણે આપણા પોતાના જીવનની પરીક્ષા કરીશુ તે માલુમ પડશે કે આ પણા અંતરમાં અમુક અમુક કાળે કયા ભાવા પ્રધાનપણે વર્તતા અને કાળક્રમે તેમાં કેવા ફેરફાર થયા છે. કેટલી મૈત્રીએ પ્રેમ-ભાવેશ બંધુતા ઉત્પન્ન થઇ અમુક કાળ માટે આપણા અંતરનું રાજત્વ ભાગવી પાછી કયાં વિલય થઇ ગઇ તેને પતા નથી. જેમના વિષે આપણને એકવાર ઘનીષ્ટ બંધુતાના ભાવ હતા, જેના વિના આપણે એક કાળે આપણા સુખને સુખરૂપે અનુભવી શકતા નહીં તેઓ કદાચ આપણને આજે સામા મળે તેા સલામના વ્હેવાર પણ નહી હૈાય એ મૈત્રી–ભાવનુ કેવું અદ્ભુત પિરવર્તન ? કેટલી આકાંક્ષાએ હૃદયમાં ઉત્પન્ન થઇ થોડા કાળ આપણા જીવન ઉપર અધિકાર ભાગવી વખત જતાં પાછી કયાં હવામાં ઉડી ગઇ તેના પત્તો પણ નથી. એક કાળે તમે ધર્માનુરાગના પ્રબળ તરંગની કલગી ઉપર વિરાજમાન થઈ કાંઇ કાંઇ મહુભાવાના સ્વપ્ના રચ્યા હશે. ધર્મ માટે જીવન સર્વસ્વનું અર્પણુ કરી દઇ, વ્યકિત, કુટુમ્બ, સમાજ અને દેશના કલ્યાણના મનારથામાં મસ્તિ માણી હશે પણ કાળના વહેવા સાથે એ ભાવા હવામાં અલેાપ થઈ ખીજા અસંખ્ય નરનારીઓની પેઠે આજે તમે તમારા સ્વાથની અને સસાર ભાગની સેવામાં લાગી ગયા છે. ભાવનુ કેવુ આશ્ચય પરિવર્તન ! ભાવાની રિવન શીલતાના જ્યારે વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે વિસ્મય–સાગરમાં ડુબ્યા ૧ગર રહી શકાતુ નથી. પ્રભાતમાં ઉડયા પછી ઇશ્વરસ્મરણ કરતી વખતે જે ભાવા અને આકાંક્ષાએ અનુભવીએ છીએ તેને અનુસરાય તેા આપણુ તે રાજનુ જીવન કેવળ ઉચ્ચ અને પ્રભુ આજ્ઞા પ્રમાણે નિયમાવુ જોઇએ; તે સમયના વેગ અને ભાવ-સામર્થ્ય કાંઈ અલૈાકિકજ હાય છે પરંતુ બીજીજ ક્ષણે સંસારના કાલા હુલમાં પડયા કે તુર્ત જ તે ભાવા વિલય પામી જાય છે અને આપણા રાગ દ્વેષા હર્ષ શાકા અને સુખ દુખના દ્વંદ્વાનુ સામ્રાજય આપણા અ ંતરમાં જામી જાય છે. પ્રભાત કાળની બધી મધુર વૃતિએ સુકાઇ જાય છે, દયા, પ્રેમ, પરોપકાર, સત્યનિષ્ઠા આત્મ સમર્પણના ભાવાનુ ચિન્હ પણ રહેતુ નથી, ભાવાની પરવર્તન શીલતાનુ આથી ઉજવળ દ્રષ્ટાંત કયાં શેાધવુ ? આજે તમે તમારા સ ંબંધમાં આવનાર કેઇ વ્યકિત પ્રત્યે અનુચિત વર્તન કરી તેના હૃદયને આઘાત કર્યા છે, રાત્રિએ શયન
For Private And Personal Use Only
