________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમભાવ.
૫૫
અણું અને હાઇડ્રોજન વાયુના એ અણુ મળી એક જળ અણુ બંધાય છે તે જ્ઞાન થયા પછી તેમાં કાંઈજ ફેરફાર થવા પામતા નથી. તમે માંદા હા કે સાજા, જાગતા હા કે અર્ધ નિદ્રામાં હા તા પણુ જળના બંધારણમાં કયા તત્વ છે એમ પુછવામાં આવે તા તમે સર્વદા એકજ જવામ આપશે. દેશ કે કાળ પરત્વે જ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં ફેરફાર થતા નથી. તેમાં સંક્રામકતા પણ હાતી નથી. અલખત, ગુરૂ તરફથી શિષ્યને જ્ઞાન મળે છે પણ તે સક્રામકતા જન્ય નહી પણ શિક્ષાજન્ય છે. શિષ્ય પોતાની જ્ઞાનાપાઈની વૃત્તિને ગતિમાં મુકી તે દ્વારા જ્ઞાનના સંચય કરે છે. ગુરૂના હૃદયના ભાવેાના સ્પર્શથી જ્ઞાનાપલબ્ધિ થતી નથી, એ વાત ખરાખર સમજવી જોઇએ.
ભાવાના સ્પર્શથી આત્માને રજીત ન થવા દેવા, ભાવાના તરગથી આત્માને ક્ષુબ્ધ ન થવા દેવા, અને ભાવેાના ઉછાળાથી આત્માને અભિભૂત ન થવા દેવા. એ જ્ઞાન-જન્ય સમભાવ છે. તપ, સયમ અને સાધના દ્વારા આ સમભાવ પ્રાપ્ત કરવા એજ પરમ જ્ઞાનાપલબ્ધ છે. ભાવાની ચંચલતા વિરમ્યા પછી આત્માના શાંત મહાસ!ગરમાં રહેલુ અનંત જ્ઞાન, અનંત સત્ય-દર્શન, અને'ત સ્વરૂપાનંદ સ્વત: પ્રગટ થવા માંડશે. મનુષ્યે અત્યારે જેને જ્ઞાન સનાથી ઓળખે છે તે વસ્તુત: સત્ય જ્ઞાન નથી. તે માત્ર બુદ્ધિ આશ્રયી ક્ષયેપમિક આંશિક વિકાસ છે. આ આંશિક જ્ઞાનની પરિચાલનાથી મનુષ્ય પોતાના અભ્ય તર પ્રદેશમાં ગુપ્તપણે રહેલ મહદ્ સ ંભાવ્યતાનું દર્શન કરી, સાધનાના ખળથી તે છુપી શક્તિના પ્રવાહ જાગૃત કરે છે. અને તેમ થવામાં જે અંતરાયા, આવરણા, પ્રતિમ ધકે, વ્યવધાના અને વિઘ્ના રહેલા છે તેના નિર્ધાર કરી તેને એક પછી એક દૂર કરે છે. આ સાધના એ મુખ્યપણે ભાવ ગત ચાંચયથી આત્માને વિમુખ અને વિમુક્ત કરવામાંજ રહેલી છે. અર્થાત્ તેના રંગથી ન રંગાવુ, તેના ચાંચલ્યથી ક્ષુબ્ધ ન થવું, તેના અતિક્રમણથી અપરાજીત રહેવુ એ પ્રકારની એક સવિશેષ સામર્થ્ય યુક્ત, સમ ભાવવાળી, આત્મ-સ્થિતિ ઉપજાવવામાં છે.
સમભાવયુક્ત આત્મ-અવસ્થા એ દિવ્ય શક્તિ સ ંપન્ન અવસ્થા છે. તે લેાકેા મહુધા માને છે તેવી, ખળહીન, પ્રવૃત્તિહીન, નિશ્ચેષ્ટ અવસ્થા નથી, પરંતુ આત્માની સ્વરૂપગત શક્તિવાળી, શાંત સાત્વિક ગુણસંપન્ન પ્રમળ પ્રતાપયુક્ત અવસ્થા છે. તેના મૂળમાં રહેલા પ્રભાવ સ્થૂલ નથી તેટલા કારણથી તે ન્યૂન શકિતસંપન્ન નથી. પર ંતુ તેનુ મૂળ દિવ્યતામાં રહેલુ હાવાથી, તેના પ્રભાવથી તે વિશેષ તેજ યુક્ત છે. તે અવસ્થામાંથી ઉદ્ભવતા કાર્યો પણ તેટલાજ શક્તિપૂર્ણ અને વિશ્વવ્યાપી પ્રભાવવાળા હેાય છે. કેમકે તે કાર્ય તેના નાનકડા અહુ ભાવ પ્રસૂત હાતા નથી, પરંતુ તે અહુ ભાવની પછવાડે રહેલ પરમાત્મસત્તાના કુરણુ અને શક્તિથી પ્રેરાયલા હેાય છે, જે આત્માની ભાવ વિમુકત અવસ્થા અગર સમભાવ
For Private And Personal Use Only
