________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ, જીમાં કઈ પણ પ્રકારને દુર્ગુણ, દુર્વિચાર અથવા દુવ્યસન પ્રવેશી શકયાં નહિ. દાદાજી કેડદેવ સાધારણ રીતે સારો રાજનીતિજ્ઞ પણ હતો જેને લઈને શીવાજીને રાજકીય બાબતેનું પણ ઘણું સારું જ્ઞાન થયું. પરંતુ દાદાજી જૂની ઢબને માણસ હતો. તેની ઉચ્ચાકાંક્ષા સરદારીથી આગળ જઈ શકતી નહોતી. શિવાજીનાં હૃદયમાં સ્વતંત્રતા અને સ્વરાજ્ય સ્થાપનને વિચાર તેની માતાએજ ઉપન્ન અને દૃઢ કર્યો હતો. શાહજી પણ સ્વતંત્રતા અને સ્વરાજ્યને પક્ષપાતી હતો, પરંતુ અનેક કારણોને લઈને તે પ્રકટપણે તેને માટે પ્રયત્ન કરી શકતો નહોતે. શિવાજી એ બાલ્યાવસ્થાથી અનેક પ્રકારની મુશ્કેલી ભેગવી હતી. અને તે સમયે જીજાબાઈએ અતિ ઉચ્ચ કોટિના પૈર્ય તેમજ મનોનિગ્રહને પરિચય કરાવ્યો હતે. તે ઉપરાંત જ્યારે જીજાબાઈએ જોયું કે દશ વર્ષ સુધી અનેક પ્રકારના પરિશ્રમ કરવા છતાં અને મુશ્કેલીઓ સહન કરવા છતાં પણ શાહજીને વીજાપુર દરબારની નોકરી કરવી પડે છે ત્યારે તેને બરાબર સમજાયું કે સ્વતંત્રતા વગર સઘળું પરાક્રમ ફેકટ છે. શિવાજી ઉપર એ સર્વ વાતે અને વિચારોને ઘણેજ વિલક્ષણ પ્રભાવ પડ્યો અને તેણે સ્વરાજ્ય તથા સ્વતંત્રતા સ્થાપવા માટે ઉદ્યોગ આરંભી દીધો. પરિસ્થિતિ, સંજોગ વિગેરે જેઈને શાહજીએ અનેક વખત જીજાબાઇ તથા શિવાજીને સમજાવ્યા કર્યું, પરંતુ તેઓએ સ્વરાજ્ય માટે પ્રયત્ન તળે નહિ. ૧૬૪૪ થી ૧૯૭૪ સુધી શિવાજીએ સ્વરાજ્ય સ્થાપનને અર્થે જે જે કષ્ટસાધ્ય કાર્યો કર્યા છે તેના સવિસ્તર વર્ણનથી ઈતિહાસના પાનાં ભર્યા છે. એ સર્વ કાર્યોમાં તેને હમેશાં પિતાની માતા તરફથી જ સંમતિ અને સહાયતા મળતી રહેતી હતી. જીજાબાઈજ તેને ઉત્સાહિત કરતી અને કર્તવ્ય દિશા સૂચવતી એ વિચારશીલ અને સમજુ માતાએ પોતાના પુત્રની કર્તવ્યનિષ્ટા જોઈને તેના નશ્વર શરીરને સ્વાભાવિક મોહ તજી દીધો અને કેવળ તેની કીર્તિ તથા દેશના કલ્યાણ ઉપર જ ધ્યાન રાખ્યું. વીજાપુર વાળાએ શિવાજીને પ્રયત્ન રોકવા માટે શાહજી પાસે તેના ઉપર એક પત્ર લખાવ્યો હતો. તે પત્રના જવાબમાં શિવાજીએ લખ્યું હતું કે “જે માર્ગ લીધે છે તે હવે છેડી શકાય તેમ નથી. આગળ ઉપર તે પ્રભુ જે કરે તે ખરૂં.” જે જીજાબાઈ દેશના કલ્યાણ અથે પોતાના અનેક સ્વાર્થને ત્યાગ કરવા તૈયાર ન હોત તે એ વાત સ્પષ્ટ છે કે શિવાજી કદિપણ આ ઉત્તર લખી શકે ન હેત. એવી અવસ્થામાં જ્યારે તે માતા પુત્રના કાર્યોને લઈને શાહજીને બીજાપુરમાં અનેક જાતનાં કષ્ટ ભેગવવાં પડતાં હતા, ઉકત જવાબ બતાવી આપે છે કે તે લેકે દેશસેવાને જ પોતાને મુખ્યધર્મ સમજતા હતા. જીજાબાઇની પતિનિષ્ઠામાં પણ કશા સંદેહને અવકાશ નથી, કેમકે તે પિતાના પતિની પાછળ પડનાર પિતાને ઘરે કદિ પણ નથી ગઈ. શિવાજીની પિતૃભકિતમાં પણ સંદેહને અવકાશ નથી, કેમકે અનેક ઉપાયે યેજીને અને ભારે
For Private And Personal Use Only
