________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિક્રમરાજાની પરોપકાર વૃત્તિ.
૧૬૯
स्थानभ्रंश खराधिरोपणशिर श्चिक्खिल्लसंधारणशुप्य त्पांशु निवेश पाद हनन क्लेश भ्रमाद्याः क्रियाः । धात्रा यद्यपि चक्रिरे मृदि तथाप्युर्वी भवत्वादिपं
पात्रीभूय परोपकार कतिभूर्युक्तं कुलीने ह्यदः ॥ १ ॥ “મૃત્તિકાને પ્રથમ તેના સ્થાનમાંથી બ્રણ કરે છે. પછી તેને ખર (ગધેડા) ઉપર ચડાવે છે, પછી માથે કચરે કરી ચીકણી બનાવે છે, પછી સૂકવી ધુળની સાથે મેળવી પગના ઘાથી તેને હણે છે અને પછી ચાકડે ચડાવી ભમાવે છે, ઈત્યાદિ ક્રિયાઓ પ્રજાપતિ (કુંભાર ) તરફથી કરવામાં આવે છે, તે પણ તે ઉવમેટી પૃથ્વીમાંથી પેદા થયેલ છે, તેથી પાત્ર રૂપ બની પોપકારની કૃતિ બને છે, તેથી કુલીન (કુલવાન અને કુ-પૃથ્વીમાં લીન ) એવી મૃત્તિકાને એ વાત ઘટે છે. ? ”
મંત્રિઓ. એ અચેતન એવી મૃત્તિકાને કેટલો ધન્યવાદ ઘટે છે? તેણે પરોપકાર કરવાને માટે કેવાં દુ:ખ સહન કર્યા છે તેવી જ રીતે એક કપાસનો દાખલો છે. એક વિદ્વાન કવિએ મને તે વિષેનો નીચેનો લક કહેલો છે.
" धूलिक्षेपनखक्षतातुलतुलारोहावरोहस्फुरलोहोघट्टनपिंजनादिविविधक्लेशान् सहित्वान्वहम् जज्ञे यः परगुह्य गुप्ति कृदिह श्रित्वा गुणोल्लासितां
कासः स परोपकार रसिकेप्वाद्यः कथं नो भवेत् " ॥२॥
કપાસને પ્રથમ ધુળમાં નાંખી ઉગાડી તે તૈયાર થયા પછી તેની પર નખક્ષત થાય છે. પછી તેને મેટા તેલ ઉપર ચડાવી અને ઉતારી લોહ સાથે તેનું ઉદ્ઘટન કરવામાં આવે છે. પછી પીજણ વગેરેથી જાત જાતના કલેશે કરી તેનું વસ્ત્ર બનાવવામાં આવે છે, એવાં એવાં દુખો તે સહન કરે છે, છતાં તે ગુણને વિલાસ ધારણ કરી વસ્ત્ર બની બીજાના ગુહ્ય ભાગને ગોપન કરનારે થાય છે. આથી તે કપાસ પરોપકારમાં રસિક એવાં પુરૂમાં પ્રથમ દરજજે ગણવા ચોગ્ય કેમ ન થાય ? ૨
- સચિવો વિચાર કરે, કપાસ જે અચેતન પદાર્થ પણ આ પરોપકાર કરે છે, તો પછી આપણુ સચેતન મનુષ્યોએ પાપકાર કેમ ન કરવો જોઈએ ? એક વિદ્વાન ગુરૂએ મને એક ગાથા સંભળાવી છે. જે હું સદાકાળ હૃદયમાં ધારણ કરી પરોપકાર વૃત્તિના મહાવ્રતને ધારણ કરું છું. તે ગાથા નીચે પ્રમાણે છે.
___“ सव्वधम्माण परमो परोवयारो जिणेहिं पन्नसो। सयल सुरासुर लच्छी सिवसुहदाणि क कप्पतरू ॥२॥
For Private And Personal Use Only
