________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રદ્ધા. ઓળંગી જ્યારે આપણે અતિન્દ્રિય પ્રદેશમાં પ્રવેશ કરીએ છીએ ત્યારે આપણને સત્ય જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. બુદ્ધિનું કાર્ય જ્યાં સમાપ્ત થાય છે, ત્યાં શ્રદ્ધાના કાર્યને આરંભ થાય છે. બુદ્ધિ જે પ્રદેશને સ્પશી શકતી નથી તે પ્રદેશમાં શ્રદ્ધાના પ્રભાવથી આપણે અલ્પ સમયમાં પ્રવેશ કરીએ છીએ. શ્રદ્ધા અને પ્રેમની દિવ્ય પાંખેથી માનવી જ્ઞાનના અનન્ત આકાશમાં વિહાર કરી શકે છે. અતિન્દ્રિય પ્રદેશમાં પ્રવેશ કરી જે મહાતમા એ આત્માનું અણમેલું જ્ઞાન જગતને ચરણે ધર્યું છે તે મહાત્માઓના વચનપર અનન્ય શ્રદ્ધા રાખી તે પ્રમાણે વર્તન કરવાથી આપણે આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકીશું. જ્ઞાની પુરુષના વચનપર પૂર્ણ શ્રદ્ધા રાખી તેમણે દર્શાવેલા માર્ગે વૈર્ય, ઉત્સાહ અને આનંદથી વિચારવાથી આપણે સિદ્ધિ મેળવી શકીશું. શ્રદ્ધા વિના સત્ય જ્ઞાન અસંભવિત છે. અય વસ્તુ પર અંતઃકરણમાં સત્ય બુદ્ધિ ઉત્પન્ન થવી તેનું નામ શ્રદ્ધા, Faith is the intuitive cognition of things unseen.
બુદ્ધિ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાનું સાધન છે, શ્રદ્ધા જ્ઞાન સિદ્ધ કરવાનું સાધન છે. બુદ્ધિથી વિચાર સ્ફરે છે; શ્રદ્ધાથી કાર્ય સિદ્ધ થાય છે. બુદ્ધિના પ્રભાવથી આપણે નીતિના સનાતન નિયમોનો બોધ મેળવી શકીએ છીએ; શાસ્ત્રનું સૂક્ષ્મ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકીએ છીએ અને તત્વજ્ઞાનના ઉંડા રહસ્ય ઉકેલી શકીએ છીએ. પણ જ્યાં સુધી અંત:કરણમાં એ સર્વે પ્રત્યે તીવ્ર શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થતી નથી ત્યાં સુધી એ જ્ઞાન વંધ્ય રહે છે. કેસુડાના ફુલની માફકતે લોકોની દષ્ટિ આંજે છે, પણ તેથી વ્યકિત કે સમાજનું જીવન સુવાસિત બનતું નથી. શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થતાં હદયનો વેગ શ્રદ્ધાના વિષય પ્રત્યે લાગે છે. શ્રદ્ધાનો ઉદય થતાં અંત:કરણમાં શ્રદ્ધાના વિષય આકાર રૂપે વૃત્તિ ઉપ્તન્ન થાય છે, અને વૃત્તિનો પ્રવાહ તીવ્ર અને પ્રબળ થતાં માનવીને શ્રદ્ધાના વિષયનું જ કેવળ ધ્યાન રહે છે. તેના અંત:કરણમાં કઈ પણ અન્ય પ્રકારની વૃત્તિ વિક્ષેપ ઉપજાવતી નથી. વૃત્તિના સંવેગના પ્રમાણમાં મનુષ્ય સાક્ષાત્કાર અનુભવે છે. શ્રદ્ધા જ્ઞાનમાં ચૈતન્ય રેડી મનુષ્યને તેના જીવનને આદર્શ સિદ્ધ કરવા પ્રેરે છે. શ્રદ્ધાના પ્રભાવથી મનુષ્યમાં અનંત વીર્ય ફુરે છે; તેના સં૫માં અપૂર્વ સંવેગ જમે છે, તેની પ્રવૃત્તિમાં અવશ્ય ઉ૯લાસ અને આનંદ પ્રગટે છે, શ્રદ્ધા સંકલપને પ્રાણ છે, જ્ઞાનને આત્મા છે અને સિદ્ધિની શકિત છે.
કેવળ શાસ્ત્રપરની શ્રદ્ધા ફળતી નથી. શાસ્ત્રના વચન અનુસાર વર્તન કરવાનું આપણુમાં સામર્થ્ય હોય તો જ તે વચન ફળે છે. કેવળ શાસ્ત્ર પરની શ્રદ્ધા વંધ્ય છે કર્મના અનેક પ્રકારે જાણ્યા છતાં અને તત્વાર્થ સૂવનું સૂક્ષમજ્ઞાન મેળવ્યાં છતાં જે રાજહંસની માફક આત્મા અનાત્માને વિવેક ન થાય તે તે જ્ઞાનરાશિ આપ. ણને તારવાને બદલે ડુબાવશે. ચંદનવાહી ગર્દભની માફક તે જ્ઞાનજીવનને સુવા સિત નથી કરતું. બુદ્ધિના વૈભવથી આત્મવૈભવ નથી મળતો, શાસ્ત્રની શ્રદ્ધા કરતાં આપણું પોતાના સામર્થ્ય પર અનન્ત શ્રદ્ધા હોવી જોઈએ. આપણુ માં રહેલા અનંત
For Private And Personal Use Only
