________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વરચના પ્રબંધ.
૨૪૧
નીચનો ભાગ ભેગે થયો હોય એવો દેખાય છે ને બંને પડખેને ભાગ પણ સંકેચાથેલે દેખાય છે પણ તે તરફ ચાલતાં તેની મૂળ સ્થિતિનું આપણને ભાન થાય છે.
૬ એક સપાટ ભૂમિપર ઉભા રહી ઉત્તરમાં દષ્ટિ નાંખીશું તે પૃથ્વીને ને ધવને બહુ પાસે રહેલા દેખીયે છીયે, પણ જેમ જેમ ઉત્તરમાં જઈશું તેમ તેમ પૃથ્વીના ને ધ્રુવના વિશાળ અંતરનું દિગ્દર્શન થશે. એટલે જેમ જેમ ઉત્તરમાં આગળ વધીયે તેમ તેમ ધ ઉચે ઉંચા દેખાય છે (ખ. વિ. )
૭ સૂર્ય પાસે જઈ તપાસીયે તો તે સૂર્ય દર કલાકે ૧૩૧૨૮ જન જાય છે, વળી અહીંથી ઉદયાસ્તવાળા પાસેના પ્રદેશમાં કલાકે વાર, મધ્યાકાળે દુર પ્રદેશમાં વંત કે કુટ જતી દેખાય છે.
૮ એક દીવાને પ્રકાશ પુંજ દૂરથી અ૫ક્ષેત્ર રોકનાર ને પાસેથી વિશાળ ભાગ રોકનારે નીરખીયે છીયે.
૯ એક રણમાં ઉભા રહી ચારે તરફ દષ્ટિ નાખીયે તો પૃથ્વી ને આકાશ ભેગા થયેલા દેખાય છે, ને દષ્ટિ તો એમજ કહેવા માંડશે કે હૈ બસે માઈલ ઉપર જરૂર બંને મળેલા હશે, પણ બસે માઈલ તે શું બબ્બે લાખો માઈલપર જઈ તપાસ કરે તે પૃથ્વીને આકાશનું જેટલું આતરૂં છે તેટલું ત્યાં પણ દેખાશે. दूरस्थदूरेतो नूनं नरर्विज्ञानपारंगैः, दृश्यतेच शुभाकारं धरायां संगतं नभः ॥१॥
ઉપર પ્રમાણે નેત્રની નિર્બળતાને લઈને સંકેચ દેખાય છે (વાતારણથી) પણ તેને સહાયક કાચ કે દુબીન મળતાં તે પોતાનું કાર્ય વધારે સ્પષ્ટ કરે છે, હાલ દુબીનોથી ઘણા ગ્રહો દેખાય છે, આ રીતે દુબીનથી દેખવામાં પણ અપૂર્ણતા રહેલી છે, કેમકે જેમ જેમ સારૂં બીન હશે તેમ તેમ સામી વસ્તુનું સુંદર સ્પષ્ટીકરણ થશે જેથી જેમ જેમ નવા દુબન શોધાય છે તેમ તેમ તેમાંથી વધારે જાણવાનું મળી આવે છે. વર્તમાનકાલીન દુબીને કરતાં પણ વધારે સારાં સૂક્ષ્મ દર્શક યંત્રો જેમ જેમ મળશે તેમ તેમ વધારે સ્પષ્ટતા થશે પણ સામે રહેલી સમસ્ત વસ્તુનું સત્યજ્ઞાન કરાવનાર અદ્વિતીય દુબન જે મળે તેજ દરેક વસ્તુનું સત્ય આપણે જાણી શકીયે ત્યાંસુધીની બુદ્ધિવાદથી કે માત્ર પ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી કહેલી વાત સાચી માની શકાય નહીં. યુનાઈટેડ સ્ટેટની મ્યુલામીલર નામની દશ વર્ષની કન્યાની નેત્રશકિત દુબીનને પણ ઓળંગી ગઈ છે તે પિતાની નરી આંખે નક્કર પદાર્થોની આરપાર જોઈ શકે છે. બસ આખરે ખરૂં અંતિમ દુબીન તે મહા પ્રભાવશાલી સર્વજ્ઞ મહાત્માઓના હૃદય સાથે જ ગોઠવાયેલું છે. આ મહાત્માઓના વચન કદી પણ નિષ્ફળ જતા નથી. તેઓ સ્વશકિતથી જોઈને જ કહે છે કે સૂર્ય ગ્રહ વગેરે પૃથ્વીથી નાના હોઈ પિતાની મર્યાદામાં ફરે છે ને પૃથ્વી એ એક સ્થિર પુદ્ગલોને સમુદાય છે ને તે પણ ચપટી છે.
( ચાલુ ) નિવેદન આઠ સમાપ્ત.
For Private And Personal Use Only
