________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાશ,
સાત ફુટ હોવા છતાં તે દૂરથી દેખતાં એક ફૂટ જ પહોળા લાગશે. આ પ્રમાણે વસ્તુઓ નાની દેખાય છે તેમાં આપણે કઈ ઉપાય ન રહેવાથી દષ્ટિને દોષ કાઢવો પડે છે. હવે ઉંચી રહેલ વસ્તુને દષ્ટિના દોષે નાની દેખીયે ને પૃથ્વીના વાંકને લ. ઈને તે ભાગ દેખી શકાતું નથી એમ કહીએ એ ઉચીત કેમ કહેવાય ? વળી એક માણસ રણમાં આવતો હોય કે ઉંટ આવતું હોય ત્યારે દ્રષ્ટિ નાખીશું તો આપણને ઉપરનો ભાગ દેખાય છે એમ માનીશું, પણ દુખનથી જોતાં માણસને કે ઉંટને ઘણો ભાગ દેખાશે ને તુરત જ કહીશું કે આ માણસ કે આ ઉંટ આવે છે. હવે વિ ચાર કરીએ કે પૃથ્વી ગોળ હોય ને તે કારણે માણસનો નીચેનો ભાગ ન દેખાતો હોય તો પછી દુબિન વતી જેવાથી તેને નીચેનો ભાગ કયાંથી દેખી શકાય? માટે વસ્તુને સ કેચ આપણે જોઈ શકીયે છીએ ને તે વસ્તુ ઘણે દૂર રહેતાં તેને આપણે જોઇ શકતાં નથી, વળી કચછના ધાબે ડુંગર જતાં તા પૃથ્વીની દડા જેવી સ્થિતિ સંભવતી જ નથી. દૃષ્ટિદેવને લઈને નીચેના ફેરફારે દેખાય છે ને આપણે સમજી શકીયે છીયે.
૧ એક સરખી ઉંચાઈનું મકાન ઈશુ તો આગળનો ભાગ ઉંચા ને પાછ જળનો ભાગ નીચા દેખાય છે ને જેમ જેમ આગળ જઈશું તેમ સામેને ભાગ પણ ઉંચે દેખાશે.?
૨ રેલના સમાન અંતરવાળા પાટા પર સીધી દષ્ટિ નાખીએ તો આગળ પહોળે ને પાછળનો ભાગ વાંકાશને લઈને સાંકડા બનતો દેખાય છે. ઘણે દૂર દ્રષ્ટિ નાંખતા તે એકદમ મળેલો –ભેગે થયેલે દેખાય છે ને અતિ દૂર તપાસ કરતાં અદશ્ય લાગે છે એટલે તે પૃથ્વીના ઢેલમાં નમી ગયેલ હોય એમ આપણને લાગે છે. (જુઓ ચિત્ર ૭ મું)
૩ શહેરોમાં સીધી બજારની બને લાઈન જોશે તો આગળને ભાગ પહોળો ને પાછળ ભાગ બહુજ સાંકડા એટલે બને બજારે ભેગી થઈ ગઈ હોય તેવો દેખાય છે–પણ તે સ્થાને પહોંચતા તે તે ભાગ પહોળો દેખાશે. જ્યારે પ્રથમ જે સ્થાનને આપણે વિસ્તારવાળું જે શકયા હતા તે હવે સાંકડું દેખાશે.
૪ સમાન અંતરે રહેલી બંને વૃક્ષની લાઈનવાળે બગીચાનો માર્ગ તપા સીશું તે આપણી પાસેના ભાગમાં આપણે મહાન વિસ્તાર જોઈ શકીશું ને તેટલું અંતર સામેના છેડાના વૃક્ષેમાં પરસ્પર હોવા છતાં આપણે તે વૃક્ષોના જુથને થડને ભેગા થયેલા દેખીશું—
૫ સરખી ઉંચાઈવાળા ચોખંડા વિશાળ ઘરમાં એક છેડે ઉભા રહી સામે દષ્ટિ નાખીશું અથવા મધ્યમાં ઉભા રહી ચારે બાજુ જઈશું તો ઉપરને ને T ૩૧ જે સ્થાને આપણે છીએ તેની પાસેનો ભાગ કાંઈક વધારે પહોળે ને પછી સાંકડ દેખાશે.
For Private And Personal Use Only
