________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેનો વ્યવહારમાં કેમ વર્તવું ?
૨૪૩ એવી જ રીતે માતા પિતાને પુત્ર છે એમ સમજીને જ જે સુખ માને છે, તે પશુ માતા અથવા અધમ માણસની માતા જાણવી. તેમજ પુત્ર કમાતા હોય ત્યાં સુધી તેનાથી સુખ માને તે મધ્યમ માણસની માતા જાણવી, પણ પિતાને પુત્ર ધીર, વીર, ધર્માચરણ, સદાચારી વગેરે ઉત્તમ ગુણવાળો હોય તેજ સંતોષ પામે છે, તે ઉત્તમ પુરૂષની માતા જાણવી.
भाई भांडमां केम वर्त्तवं ते विषे. હવે ભાઈ ભાંડુ સાથે વર્તવામાં નાનાભાઈએ મોટાભાઈને પિતા સમાન ગણ. એટલે હરકોઈ કામમાં પિતાની સમાન મોટાભાઈનું માન રાખવું, તેની સલાહ પ્રમાણે કામ કરવું, કદાપિ ગુસ્સ કરીને મેટેભાઈ કોઈ કામમાં ઠપકો આપે તો પણ તેને સામે ઉત્તર આપ નહિ, તેનું અપમાન કરવું નહિ, તેમજ મોટાભાઈએ નાના ભાઈભાંડું સાથે સનેહભાવથી વર્તાવું, એરમાઈ ભાઈભાંડું સાથે પણ ઓરમાનપણું એટલે કોઈપણ જાતની જુદાઈ રાખવી નહિ. તથા નાના ભાઈનાં સ્ત્રી, પુત્ર, પરિવાર સાથે સલુકાઈથી વર્તવું. પોતાનો ભાર–તેલ ઘટે એવું અઘટિત આચરણ કરવું નહિ. પરસ્પર પ્રતિભાવ વધતો જાય એવી રીતે વર્તવું. વેપાર રોજગારમાં પણ નાનાભાઈને પૂછવા એગ્ય વાત હોય તે પૂછવી. મનમાં અંતર રાખી કઈ વાત છાની ન રાખવી. તેમજ ભાઈથી ધન પણ ગુપ્ત ન રાખવું. તેમજ કઈ પણ કામકાજમાં કે વેપારમાં ભાઈને કોઈ માણસ છેતરી ન જાય, તેને માટે મીઠાં વચને હિત-શિક્ષા આપવી. ભાઈને જે કંઈ ખોટી સંગત લાગી હોય અથવા કોઈ જાતની ખરાબ ટેવ પડી હોય તો મધુર વચને શીખામણ આપવી, અથવા તેના મિત્ર પાસે કે સગા સંબંધીઓની મારફત અપાવવી. ઈ. ત્યાદિ જુકિતએ કરીને સમજાવ, પણ તિરસ્કાર કરે નહિ. કેમકે અપમાન કરવાથી વખતે તે નિર્લજજ, અમર્યાદ અને બેધડક બનીને ગમે તેમ વર્તશે, અથવા સામે બોલી ઉઠશે. માટે ભાઈઓ સાથે હૃદયમાં સ્નેહ સહિત વર્તવું, તેમ છતાં ભાઈએ અવિનય ન મૂકે, ત્યારે સમજુ માણસે મનમાં વિચારવું કે, તેની પ્રકૃતિ એવી છે, એમ ધારીને ઉદાસીનપણે વર્તવું. એવી જ રીતે ભેજાઈ સાથે, તેમના પુત્રો સાથે, પુત્રની વહુ સાથે ખાવાપીવામાં, માન સન્માનમાં સમદૃષ્ટિ રાખવી. કોઈ પણ રીતનો મનમાં કે આચરણમાં અંતર રાખવો નહિ, તેમજ ન્યૂનાધિકતા રાખ વી નહિ. મિત્રાદિકને પણ ભાઈ સમાન ગણીને ધર્મકાર્યમાં અવશ્ય પ્રેરણા કરવી, પણ બરું કામ કરવામાં સહાયકારી થવું નહિ. એ રીતે ભાઇની સાથે વર્તવાનાં આચરણે કહ્યાં છે.
पोतानी स्त्री साथे केम वर्तवं ते विषे. પોતાની સ્ત્રીની સાથે હમેશાં સ્નેહથી વચન બેલવા તેમજ સ્ત્રી પાસે સ્નાન,
For Private And Personal Use Only
