________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨પર
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જ્યારે પિતાને પ્રવાસ પૂરો થાય છે, ત્યારે આ જગતના વ્યવહારમાંથી ચાલ્યા જાય છે, પણ તેઓ પોતાના કર્મને વશ થઈ પાછા એજ વ્યવહારમાં પડે છે. જેનોના મહાત્માઓ તે વિષે ઘણું સારું ખ્યાન આપે છે કે જે બોધ બીજે કોઈ સ્થળે પણ મળ અશકય છે. તેમણે છેદો બંધમાં ગોઠવેલા શબ્દ દરેક પદે પ્રાસાદિક રમક ઝમક અને ગંભીર આશય ફેલાવો કરી વિદ્વાનોને મોહિત કરવાનો જે પ્રયત્ન કર્યો છે, તે અદભુત છે. પ્રભુના સ્તવનમાં જે મનમૂર્તિભાવ પ્રદર્શિત કર્યો છે તે આનંદ ઉત્પન્ન કરી હદય સ્થાનમાં જાય છે કે નહીં, એ વિષયનો તે પહેલા વિચાર કરે છે. જૈન પ્રાચીન અને અર્વાચીન લેખકેના ઘણું ગ્રંથ હજુ અપ્રકાશિત છે, અને જે પ્રકાશિત થયેલા છે તે ઈતર રસજ્ઞોના વાંચવામાં આવતા નથી, પણ જે તે ધાર્મિક લેખ વાંચવામાં આવે તે ખાત્રી થાય છે, જેનોની લેખક તરીકેની અક્ષય કીર્તિ ભારતવર્ષ ઉપર હજુ પ્રકાશતી રહી છે.
જ્યારે નામદાર ગાયકવાડ સરકારના હુકમથી પાટણના ભંડારાની ગ્રંથ સમૃદ્ધિ તપાસવામાં આવી, તે વખતે તે કાર્યમાં નિયુક્ત થયેલા સાક્ષરેએ આનંદ સાથે જણાય છે કે, ૮૮ આ જ્ઞાનના મહાનિધિમાં એવા એવા ગ્રંથરતને છે કે, જે ભારતીય સર્વ પ્રજાને મહાપકારી થઈ પડે.” આ પ્રસંગે કેટલાક સુબોધક અને રસિક ગ્રંથનું અવલોકન કરી એક સાક્ષરમણિએ એવો અભિપ્રાય આપે હતો. કે “ જેનેની ગ્રંથ સમૃદ્ધિ અતિશય પ્રશંસનીય છે. તેની અંદર દર્શાવેલા તાવિક વિચારો હદયને હલાવે છે અને આત્મિક ભાવને જાગૃત કરે છે. સાહિત્યને શિભાવનારા કેટલાએક કાવ્ય ગ્રંથોનું અવલોકન કરતાં જણાય છે, કે જે વાંચવાથી અંતરનો કોઈ છુપો રસ ઉછળે છે. સંદર્યની કાંઈ નવીન મૂર્તિ મનરૂપી ચક્ષની સામે ખડી થાય છે, હૃદયને તંત્ર નવા તાનથી વળગે છે અને વિચારના સાંદર્યથી આત્મા મોહિત થાય છે. આ જેની અક્ષય કીર્તિ કેવી ઉત્તમ છે ?
પિતાના અંતરની જે ઉર્મિઓ નવા નવા રસમાં પ્રગટ કરી છે અને ઉત્તમ વિષયોની દેજના પ્રરૂપેલી છે, તે બીજે કયે સ્થલે મળે તેમ છે? જેનોના લેખકોએ કોઈપણ તત્વને અંતરમાં પ્રવેશ કરાવવું, એ બુદ્ધિસાધ્ય ગણેલું છે અને તે અસંભવિત નથી. તે મહાત્માઓ માને છે કે, જ્ઞાનનું અલૈકિક ધન ભેગવવામાં આવે તે એનાં કરતાં બીજું શું સૌભાગ્ય હાય ? ભાગ્યની પરિસીમા એમાં જ રહેલી છે. એક ઠેકાણે એક અંગ્રેજ કવિએ કહ્યું છે કે “કુદરત પોતાના પ્રિય મહેલને દરવાજો ઉઘાડશે, પરંતુ કવિત્વને આવી રીતને આવેશ ખરી રીતે માણસની ઈચ્છાને આધીન છે કે નહી અને તે સઘળાના ભાગ્યમાં બને છે કે નહિ એ ઘણે વિચાર કરવા જેવો વિષય છે. ઈચ્છા ર્યાથી કંઈ લખી નાખવું એ પોતાની શક્તિ છે, ઈરછા કર્યાથી કાંઈક બોલીને માણસના
For Private And Personal Use Only
