________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૪
શ્રી આત્માન પ્રકાશ. પ્રણિધિ (જાસુસ) જ્ઞાનદર્પણને પિતાના શત્રુ મેહરાજાની પ્રવૃત્તિ નિહાળવા મેકલેલ તે ત્યાં પધારે છે. કુમારપાળ હેને પોતાની પ્રવૃત્તિનું ઈતિવૃત્ત કહેવાનું ફરમાવે છે. જ્યારે જ્ઞાનદર્પણ કહે છે કે “ હું અહીંથી નિકળી ગયે મેહરાજાની શિબિરમાં, ત્યાં ઘણા સમયે પણ પ્રવેશ ન પામી શકે, કારણ કે ત્યાં મોહનરેન્દ્ર નિયુક્ત કરેલ “પ્રમાદ” નામને નિપુણ રક્ષક, ત્રિદિન બહુ એકસાઈથી રક્ષા કરતા હતા. પરંતુ મુનિવેશ ધારણ કરી પ્રવેશ કરવા પામ્યા. ત્યાં પાખંડ મંડળ દ્વારા સત્કાર પામ્યું. તે પછી જ્ઞાનદર્પણ કુમારપાળ ને મેહરાજાના મહિમાનું વર્ણન કરે છે. તે વીરશિરોમણિના આગર અમરે તે કિંકર સદશ, દાન દાસ સદશ અને તપોધને દીનજન સદશ પ્રવૃત્તિ કરે છે. ” આગળ બેલતાં કહે છે કે હું ત્યાં લાંબા સમય સુધી સ્થિત રહ્યા છતાં પણ તેની ગુપ્ત અંગત હકીકત કંઈ મેળવી શકો નહીં, તે દરમ્યાન એક દિવસ ભયંકર ભેરીરવને પ્રાદુર્ભાવ થતાં, સકળ સૈનિકજન એકત્ર થયા, તેઓને સાથે લઈ મોહમહીપાળે કોઈના ઉપર આક્રમણ કરવા માટે નિર્ગમન કર્યું. હું કુતુહલેછાથી તેઓની સાથે ચાલે. ત્યાં તો મેહરાજાએ “ વિવેકચંદ્ર ' નામના નૃપતિની ' જનમનોવૃત્તિ : નામની રાજધાનીને ઘેરી લીધી. આ અણધાર્યો પરચકના ભયથી સકળ પારલેક પર્યાકુળ થયા. તે રાજધાનીને સદાચાર નામને દુર્ગ હતું. અંદર અને બહાર રહેલ સૈન્યથી દરરોજ ભયંકર લડાઈ પ્રવર્તાવા લાગી. તે નગરીથી વહેતી ધર્મચિન્તા નામની મેટી નદી હતી, તેને વૈરી-વર્ગે આવીને રોકી લીધી. આ અવરોધથી પુરી બળવાન છતાં પણ બહુ જ યાકુળ બની, પરંતુ બહુત વૃદ્ધ પુરૂદ્વારા પ્રયત્નથી પરિપાલન કરાયેલ સદાગમ નામના ગુપ્ત કુવાઓ ઉઘાડાયા. અને તે ગ–જળથી પ્રજા પુનર્જીવન પામી, પરંતુ ત્યાં મનોજનમન રાજધાનીમાં નિવાસ કરતા કામદેવાદિ જનેએ પાતાના સમાન શીળવાળા મહારાજાને આ સમાચાર પહોંચાડ્યા. આથી મેહરિપુએ તે કુવાઓને રજથી આચ્છાદિત કર્યા. અવિનયાદિ ઘડાઓ બાંધી દીધા, પ્રબોધાદિ પ્રણિધિઓના સંચાર અટકાવી દીધા, પ્રાકાર-દુગમાં ઝીણાં ઝીણું છિદ્રા પાડ્યાં. તેથી અંદર યમ, નિયમરૂપ અન્ન અને લાકડાં કમી થવા લાગ્યાં. આ પ્રસંગથી વિવેકનપતિએ પોતાના વિમર્શાદિ અમા સાથે પરામર્શ કરી નિર્ણય કર્યા બાદ, કાળ નામના દૂત દ્વારા મહારાજાને ધર્મ દ્વાર આપવાને વિજ્ઞપ્તિ કરી. મહારાજાએ તે વિજ્ઞપ્તિ મંજુર કરી. અએવ વિવેકચંદ્ર નૃપતિ પિતાની એક શાંતિ નામા દેવી અને પ્રાણવલભ પાસુંદરી નામની કન્યા સાથે તે નગરથી બહાર નિકળી ગયે. મૈહરજા પણ નગર પ્રવેશ કરી તેની રાજ ધાનીને હસ્તગત કરી. વિવેક નૃપતિને શોધી કાઢવા માટે બહુ ગષણા કર્યા છતાં, તેની કંઈ પણ પ્રવૃત્તિ જાણું ન શકાઈ.
ઉક્ત સંવાદના શ્રવણ પ્રસંગે પાસુંદરીનું નામ સાંભળનાં કઈ અત્યા આનંદસાગરમાં કુમારપાળ ડુબતે હાય તેમ તે પોતે અનુભવવા લાગે. આ સ્થિ તિમાં સ્વગત વિચારે છે, કે “ન જાણે શાથી વિવેકનૃપતિના કુલરૂપી નભસ્તળમાં
For Private And Personal Use Only
