________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
હિત સાધી શકાય છે. અન્યથા ભર્તુહરીના વચન મુજબ “માનુષ રાક્ષસ ” બની જાય છે; આત્માનું જેમાં શ્રેય થાય તે વાસ્તવિક “સ્વાર્થ ” છે.
જીવન એ વાસ્તવિકપણે “આત્માને સદ્દગુણેમાં નિવાસ” રૂપે છે. મૃત્યુ એ વાસ્તવિક રીતે બાહ્ય જીવનને નવા લેબાસમાં શરૂ કરવા અર્થે છે, આવી ચિ મરણ પલેપલે શ્વાસોચ્છવાસ દ્વારા આયુષ્ય ઓછું થાય છે તેને કહેવામાં આવ્યું છે. મૃત્યુ એક દષ્ટિએ દરેક મનુષ્ય પલે પલે અનુભવે છે. હું અમુક મનુષ્ય તરીકે જીવું છું એવી જન્મથી મૃત્યુ પર્વતની ભાવના જીવનનું વર્તમાન સ્વરૂપ દર્શાવે છે. મૃત્યુ એટલે નવજીવનનું દ્વાર એટલું જ સમજાય તે મૃત્યુથી દુ:ખ ન ઉપજે, વિવેકાનંદ કહે છે કે “ હમેશાં મૃત્યુને વિચાર કરતાં શીખો. એટલે મૃત્યુ ભય હજાર ગાઉ તમારાથી દૂર નાસશે” મૃત્યરૂપી કાળાં વાદળ પાછળ પ્રચંડ તેજને અગાધ સાગર પ્રવર્તે છે, મૃત્યુ તે અનાદિ જીવનમાં અગાધ તેજના ઉદધિમાં એક પરપોટા સમાન છે તે હજારવાર જન્મે છે ને ફૂટી જાય છે. પરંતુ આ બને જીવન મૃત્યુની ભાવનાએ જે પલેપલે વિચારવામાં આવે તે જીવનનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ સમજાતાં ઝrtત તૈstધ જનમના ગત એવા પ્રશંસાપાત્ર વચનોથી જીવનની ધન્યતા સાર્થક થાય છે.
(ફતેહચંદ.)
સુરાણુ.
ભારતવર્ષની સભ્યતાને પાયે, મનુષ્યની આવશ્યકતાઓ બને તેટલી ઓછી કરી તેનું જીવન આવરણ રહિત કરવાની ભાવના ઉપર રચાયેલું છે. પશ્ચિમાત્ય સભ્યતાના મૂળમાં, મનુષ્યની આવશ્યકતાઓ બને તેટલી વધારી, તેને પુરી પાડવા માટે અવિશ્રાંત પ્રયત્ન કરવાની ભાવના રહેલી છે. એકની સુખ–ભાવના નિરૂપાધિકતા અને આત્મ સાક્ષાત્કારમાં છે, અન્યની સુખ–ભાવના ઉપાધિઓ અને આવરણાની બહુલતા અને આત્મ-વિસ્મરણમાં છે. એકને લક્ષ્ય અતિપ્રિય સુખની સિદ્ધિ ઉપર, અને અન્યનો લક્ષ્ય ઇન્દ્રિયજન્ય સુખની અભિવૃદ્ધિ ઉપર છે.
-+
+ જ્યારથી ભારતવર્ષની અગતિ શરૂ થઈ ત્યારથી આર્ય સભ્યતાની એ વિશદ્ધ ભાવનામાં વિકાર થવો શરૂ થયો છે. તેમાં વિશેષ કરીને છેલ્લા ૨૦૦ વર્ષમાં તે એ મૂળ આદર્શ ભારતવાસી ઓની માનસ-દષ્ટિમાંથી છેકજ લેપ પામી ગયે છે. માત્ર કઈ કઈ સ્થળે વિરલ મહાપુરૂષેના જીવનમાંજ એ આદિ ભાવ બીજ રૂપે રહેલો છે. પશ્ચિમાત્ય સભ્યતાને જ્યારથી આ દેશમાં પ્રવેશ થયે, ત્યારથી ભાર
For Private And Personal Use Only
