________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રકીર્ણ વિચારો.
૧૭ ૬
નથી તે અવશ્ય બીજરૂપે જન્માંતરમાં સાથે આવે છે. અને ફરારૂપે પ્રકટવા માંડે છે. ત્યાં જે પગે અને વાતાવરણ તે સંસ્કારને ફેડવામાં પ્રબળ નીવડે તે અવશ્ય બીજરૂપે સરકારે વિનાશ પામતાં નિર્મૂળ થાય છે, નહિ તે અનેક ભો સુધી બાજપ સાથે આવ્યે જાય છે અને કુદરતી વલણ મુજબ અંકુરારૂપે વધતા જતાં ફળ સારાં યા નરસાં આગે જાય છે. આ સુખ દુઃખનાં મૂળ હેાય છે.
સમાજની ટાંણેએ બુદ્ધ પ્રતિપાદન કરેલે મધ્યમ પ્રતિપદામાર્ગ હમેશાં લાભકારક નીવડે છે. એમ ભૂતકાલીન ઈતિહાસ સાક્ષી પુરે છે. ભૂતકાળના ઈતિહાસ ઉપર ભવિષ્યને આશાવાદ મંડાય છે. મહાત્મા ગાંધીજીએ વ્યક્તિ તરીકે વિશાળ આત્મભોગનું જીવન જીવવા છતાં તેમણે અસહકારના મુખ્ય અંગ રૂપ “મન વચન કાયાથી અહિંસા” નું સૂત્ર સમાજને માટે પસંદ કરી તે સૂત્ર દ્વારા સ્વરાજ્યની પ્રાપ્તિ જાહેર કરેલી છે, પરંતુ સામાજિક જીવનમાં રસાયણરૂપ આ સૂત્રને જીરવી શકવાની તાકાત હતી જ નથી તેથી તે પદ્ધતિનું ફળ મળી શકતું નથી સમાજ આદર્શરૂપે આ પદ્ધતિ જીલી શકે પણ અમલ કરી શકે નહિ અને અમલ થયા વગર “સ્વરાજ્ય ધ્યેય ' પ્રાપ્ત ન થઈ શકે. વ્યક્તિગત અહિંસાનું ઉપરોક્ત સૂત્ર પાલન થઈ શકે.
સમ્યગદર્શન એ સર્વાત્મક ગુણ છે અને તે શ્રદ્ધા રૂપ છે. સમ્યગજ્ઞાન એ આત્માની વિવેક દષ્ટિ છે; સમ્યક ચાગ્નિ એ ચારિત્ર અને આત્માનું શુદ્ધ વર્તન છે. વણે ઉત્તરોત્તર એક બીજાના ઉત્પાદક છે. દર્શનમોહનીયના ક્ષપશમ પછી સમ્યગદર્શન પ્રકટે છે. આ આત્મિક ગુણ હોવાથી આ અશ્રદ્ધાના અંધકારથી પ્રકાશમાં આવે છે. “આત્મા છે.” કર્તા છે. કર્મફળ ભકતા છે વિગેરે વિશ્વાસ પ્રકટે છે. પોતાની અને સુખ દુઃખની ભિન્નતા સમજાય છે; સમ્યગ જ્ઞાન એ વિધાસને મજબુત કરવા સાથે સારા નરસાનું, હેય, ય, ઉપાદેયનું જ્ઞાન આપે છે અને તે સમજણ આવ્યા પછી શુભવ્યવહારનું પાલન કરવા આત્માને અંદરથી પ્રેરણ થયાં કરે છે; જેમ જેમ આત્મા વર્તનમાં મુકતો જાય છે તેમ તેમ તે સમ્યક્યારિત્રવાન ગણાય છે. વસ્તુસ્થિતિ આમ હોઈ શુદ્ધ દેવ ગુરૂ ધર્મની પિછાણને, ભણ્યાભય, પેથાપેયના વિવેકની સમજણને, અને દેશવિરતિ-સર્વ વિરતિ રૂપ સંયમને અનુક્રમે સમ્યગદર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રના બહિરંગ લક્ષણે પ્રબોધેલાં છે.
સ્વાર્થ એ આત્માને અનાદિ સંસ્કારથી પ્રઢ થયેલો વ્યાપક ગુણ છે. બે વરસનું બાળક સહુથી પ્રથમ પોતાના શરીરની રક્ષા તપાસે છે અને આહારની ગવેષણ કર્યા કરે છે. મોટી ઉમ્મરે પણ મુખ્ય ભાવના એ જ હોય છે; આ સ્વાર્થને જ્ઞાનપૂર્વક સ્વ અર્થ–આત્મિક અર્થમાં જે ફેરવી શકાય તે સ્વપરનું અનેક ગુણ
For Private And Personal Use Only
