________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૦
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
દિવ્ય જીવન.
કુદરતના મહા રાજ્યમાં જ્યાં જ્યાં ઉન્નતિ, અસ્પૃદય, વિકાસ કે સંવર્ધન જેવામાં આવે છે, ત્યાં ત્યાં તે ઘણું જ ધીરે ધીરે કમપૂર્વક થયેલું જોવામાં આવે છે. કઈ સ્થળે એકાએક આકરિમક પરિવર્તન જોવામાં આવતું નથી. ક્ષુદ્ર વનસ્પતિથી માંડી એક પ્રકાન્ડ પર્વત પર્વત, ક્ષુદ્ર કિટથી લઈને સૃષ્ટિના રાજા ગણાતા માનવ પત, સર્વ સ્થાને જે કાંઈ વિકાસ થયેલું હોય છે તે ધીરે ધીરે અને નિયમિત કમપૂર્વક થયેલું હોય છે. આ વિશ્વનું પરિચાલક તત્વ ભલે કઈ સત્તા વિશેષ હોય કે સ્વભાવ વિશેષ હોય, પરંતુ તે જે કાંઇ હોય તેના સંબંધે એટલા ઉદ્દગાર કાઢયા વિના તે ચાલતું જ નથી કે તેની સહિષ્ણુતા, તેની ધીરજ, તેની ધીરી ગતિએ ચોકકસપણે કાર્ય કરવાની શક્તિ તે અસીમ છે. પ્રકૃતિના પ્રત્યેક રાજ્યમાં જ્યારે બારીકીથી નિહાળીએ છીએ, ત્યારે માલુમ પડે છે કે કુદરત કદર્યતામાંથી સોન્દર્યને વિકાસ કરવામાં સેંકડે યુગોને વખત ગાળે છે, અનિયમમાંથી નિયમ ઉપજાવવામાં, વિશૃંખલામાંથી શંખલા પેદા કરવામાં, તે ધીરજપૂર્વક કાળની કાંઈ પણ ગણના કર્યા વગર ધીરી ગતિએ પિતાનું કાર્ય કર્યેજ જાય છે. કુદરતના કોઈ વિભાગમાં ઉતાવળ, તાબડતોબ પણું કે અધેય નથી. આપણી અધીરાઈના કારણથી એ વિલંબ આપણે સહી શક્તા નથી. આપણે દરેક વાતનું પરિણામ તુર્તજ મેળવવાને તલપાપડ રહીએ છીએ. ચોમાસાના વખતમાં નાના બાળકો ભેગા થઈ એક ઠેકાણે આંબાની ગેટલી વાવે છે અને બીજે દિવસે સવારમાં ભેગા થઈ તે ગોટલીમાંથી આંબાનું મોટું વૃક્ષ થયેલું નિહાળવાની આશાથી ત્યાં આવે છે. આ બાળકોની ગમે તેટલી અધીરાઈ છતાં કુદરત જરાપણ ઉતાવળે પોતાનું કામ લેતી નથી. બાળકના ઉદ્વેગની તેને કશીજ અસર થતી નથી. કુદરતને જે કાંઈ કરવાનું છે તે ધીરે ધીરે, રહી રહીને ઉપજાવે છે. નિરૂપગી તનું અપે અપે વર્જન અને ઉપયોગી તનું અપે અપે ગ્રહણ કરે છે. આ પ્રક્રિયાને બુદ્ધિમાન પુરૂષે “વિવર્તન પ્રકિયા” ના નામથી સંબોધે છે.
આ પ્રક્રિયા, પ્રકૃતિ રાજ્યના પ્રત્યેક વિભાગમાં અવિરતપણે, અશાંતપણે, અચુકપણે કાર્ય કરી રહી છે. તે કાર્ય એકલા ભૈતિક પ્રદેશમાંજ ચાલી રહ્યું છે એમ નથી, પરંતુ માનવ સમાજની સભ્યતા, સંસ્કૃતિ, ઉન્નતિ અને અસ્પૃદયના પ્રદેશમાં પણ એ પ્રક્રિયા દષ્ટિગોચર થાય છે. મનુષ્ય તેની મૂળ અવસ્થામાં નગ્નદેહ જડ હતું. કાળે કરી તેની ઉન્નતિ થતા થતા અત્યારે તે ઉન્નત, જ્ઞાન-સંપન્ન, સભ્ય મનુષ્યની હદે આવી પહોંચે છે, પરંતુ તે પ્રાથમિક અવસ્થામાંથી હાલની સભ્ય સ્થિતિમાં આવતા તેને કેટલા પ્રયત્નની જરૂર પડી છે, કેટલે વિકટ રસ્તો ક્રમ–વિ
For Private And Personal Use Only
