________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. થી વીરતાની વિસ્મય જનક કહાણુઓ શ્રુતિ-ગોચર થવા માંડે છે, અને આશ્ચર્ય પમાડે તેવી ઘટનાઓ ઉપજી આવે છે. પચીશ સૈકા પહેલાં, યજ્ઞ યાગના ઘાતકી હત્યાકાન્ડની સામે પ્રભુ મહાવીરે જ્યારે પ્રબળ પ્રતિવાદ ઉઠાવે, ત્યારે સમસ્ત ભારત વર્ષ “અહિંસા પરમધર્મ” ના કર્ણભેદી નિનાદથી ગાજી ઉઠયો હતો, અને અમુક સમય પર્યત લાખ મનુષ્યની છઠ્ઠા ઉપર એ ઉક્તિ રમી રહી હતી. કાળે કરી એ ઉચ્ચ ભાવના લેક હદયમાંથી ઉઠતી ગઈ અને આજે તે સ્વગય વસ્તુ માત્ર મુઠીભર વણકે (જેને) નાં જ હૃદય ઉપર પિતાને પ્રભાવ રાખી રહી છે. એક મહાન પુરૂષના હૃદયના વેગથી આ યુગ હચમચી રહ્યો હતો. એ પ્રભાવપૂર્ણ પુરૂષ ચાલ્યા જતાં તે ભાવનાની શકિત મંદ પડી, અને માત્ર લેક જીવન ઉપર પિતાના પ્રભાવની નિર્બળ રેખા મુકતી ગઈ.
બે વર્ષ પૂર્વે મહાત્મા ગાંધીજીના ઉપદેશે પણ આવોજ ઉછાળે લોકભાવનામાં ઉપજાવ્યું હતું. સેંકડો વિદ્યાર્થીઓએ સરકારી શાળાઓનો ત્યાગ કર્યો હતે. અગણિત મનુષ્ય જેલના કણો ભેગવવા માટે હસતું વદને તત્પર હતા. દેશના ચારે ખુણે અસહકાર, ધારા સભાનો બહિષ્કાર, કેને ત્યાગવિગેરે ભાવનાઓ પૂર જેસથી ચાલતી હતી. પરંતુ મહાત્માજીનું પ્રભાવપૂર્ણ વ્યકિતત્વ લોક–ચક્ષુથી જરા વેગળું થતાં, આજે તે ભાવના શકિત હીન બની ગઈ છે. એ પૂર્વ ઉભરો શમી ગયો છે.
આટલા વિવેચનના ફળ રૂપે અમારે જે કાંઈ કહેવાનું છે તે એટલું જ કે જે ઉત્સાહ કે જે ભાવના અમુક પ્રકારની ઘટનાઓ કે અવસ્થાના ગુણેથી ઉત્પન્ન થયેલી છે તે ક્ષણિક છે અને તે આપણા જીવનને સ્થાયી વિભાગ નથી. કેમકે તે નિમિત્તા ધીન છે, સંયોગજન્ય છે અને તેથી ક્ષણસ્થાયી છે, આપણે આપણું હૃદયની પરીક્ષા કરી પ્રથમથી જ નક્કી કરવું જોઈએ કે અમુક ઉત્સાહ કે ભાવના આ પ્રકારનો આંશિક, સામયિક, કે ઘટના-જન્ય છે? અથવા તે તે સ્થાયી, સ્વભાવગત, અને અમર છે?
માનવ-હૃદયમાં જે બીજા પ્રકારનું પરિવર્તન થાય છે તે સ્થાયી અને મૂળગતા હોય છે. તે પરિવર્તનનું સ્વરૂપ સ્વતંત્ર અને કઈ પ્રકારના આંતરબાહ્ય સંગેની અપેક્ષા વગરનું હોય છે. કેઈ મહાભાગી પુરૂષોને ઈમાર કૃપાથી કે સાધુ સંગથી કે જ્ઞાન પ્રાપ્તિથી આ પ્રકારનું પરિવર્તન થયેલું જોવામાં આવે છે. આ પરિવર્તનનું મુખ્ય લક્ષણ શું? એમ પુછવામાં આવે તે તેને ઉત્તર અટલેજ છે કે
જીવનના ઉદ્દેશનું પરિવર્તન. દષ્ટાંત તરીકે, એક મનુષ્ય થડા સમય પહેલાં વિષયમાં રૂચિવાળો હતો. નિરંતર વિષયનુંજ અન્વેષણ કરતે, જ્યાં તેની પ્રાપ્તિની સંભાવના હોય તે પ્રદેશમાંજ તે વિહરતો; પદાર્થોમાં તેને પ્રબળ આસક્તિ હતી. તેના દીલમાં ગમે તે કારણુથી એવું ફુરી આવ્યું કે આ વસ્તુઓ મારા જીવનનું
For Private And Personal Use Only
