________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શું એ પ્રભાવ પંચમ આરાને નહીં ?
૧૧૯ સુધારાને વેગ થવે. દરેક વખતે દરેકના ભાગ્યમાં નથી હતું. એટલે આધ્યાત્મિકતા સિવાય તે વખતના હિંદુસ્થાનના મનુષ્ય જેવાંજ બીજા દેશોના મનુષ્યો હતા. આધ્યાત્મિકતાના ભેદને લીધે આચાર, વ્યહવાર, ખાનપાન વિગેરે બાબતમાં ભેદ હતા, (ને છે.)
જેમ પંચમઆરાની અસર આપણું ઉપર થઈ, તેમ તેઓ ઉપર પણ થઈ છે. તેને પરિણામે શરીર બળ ઉપર, અને તેને પરિણામે બુદ્ધિ, વિગેરે ઉપર પણ અસર થઈ. ક્રમે ક્રમે સિા ઘટવા લાગ્યાં. આપણે અહીં આધ્યાત્મિકતા ઘટતી ગઈ, તેમ નૈતિક બંધારણ ઢીલું પડતું ગયું. નૈતિક બંધારણ ઢીલું થવાને પરિણામે ભિન્ન ભિન્ન દેશમાં દૂર દૂર વસવાને લીધે એકદેશીયતા ભૂલી જવાને પરિણામે પરદેશીઓના હુમલા પ્રસંગે, ઘણું પાછા વળ્યા; કંઈક પરદેશીઓને અંદર જ સમાવી દીધા, છતાં પરિણમે પરદેશીઓના હાથમાં સપડાઈ જવા વારે આવ્યા. તેથી જેકે આધ્યાત્મિક-બળ ઘટયું હતું, છતાં સમાજવ્યવસ્થાઓ મોટે ભાગે અક્ષત હતી. હિંદુસ્થાનની મધ્યકાલીન સ્થિતિ આ હતી.
આ તરફ યુરોપ કેટલાયે આંતર કલહ કરતું કરતું આર્થિક ઉન્નતિ કરવા તરફ લલચાયું. એટલે પૂર્વે યુરોપની આર્થિક તેમજ આધ્યાત્મિક એ બને શક્તિઓ નહીં જેવી જ હતી. હિંદુસ્થાનને હિસાબે કંઇજ નહીં.
પોતાની આંતર શક્તિની મગરૂબીમાં અને આર્થિક સંપત્તિ મેળવવાના પરદેશીઓના તાત્કાલીક ઉપાયની ઝમકમાં અંજાઈ ગયેલ હિંદ જરા સુસ્ત બન્યું. તેવી જ રીતે બીજા દેશોની પણ એજ દશા કરી યુપે આર્થિક ઉન્નતિ પ્રાપ્ત કરી. આ માત્ર તાત્કાલીક દાવની જીત છે. આખી સંસ્કૃતિ દરમ્યાન છેવટે કેની જીત થાય છે, તેજ રેવાનું છે.
હવે કલ્પના કરીએ કે કોઈની પરતંત્રતા વિના, તેમજ કોઈને દબાવ્યા વિના જે દેશ આર્થિક ઉન્નતિ કરી શકે, તે દેશ ખરે આર્થિક ઉન્નત કહેવાય. બીજાને દબાવીને ઉશત થયેલને આપણે ઉન્નતિને શિખરે પહોંચેલ કહીએ છીએ, તે દેખાદેખીથી, જમણાથી, ઉન્નતિને ખરે અર્થ સમજ્યા વિના, આજ સુધી યુરેપ ઉન્નતિને શિખરે છે, ઉન્નતિને શિખરે છે; એમ ગાયા કર્યું.
અર્થાત યુરોપ આર્થિક ઉન્નતિમાં હાલ સર્વોપરિ જણાય છે એ ખરું, અને આપણને પણ છેડે વખત થયા તે ભાવનાનો ચેપ લાગ્યો હતો. તે ચેપને પરિણામે આપણે પણ ઘણાજ ધમ પછાડા કર્યા, અને કરીએ છીએ. પરંતુ એ બાબતમાં ગમે તેટલા દેડવા છતાં આપણે યુરાપને પહોંચી વળીએ એ આશા વ્યર્થ જણાય છે. –ચાલુ.
પ્ર. એપારેખ મુ–પાટણ.
For Private And Personal Use Only
