________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
યત્ન કરવામાં આવેલ છે. જેને જ્હોટે ભાગ વણિક વર્ગને છે. તેમાં જાતે પણ અનેક છે. તે સમગ્ર જાતિના હાથમાં મોટે ભાગે અન્ય કોમોની અપેક્ષાએ આદ્યવધિ સારા પ્રમાણમાં ટકી રહેલે જણાય છે. છતાં વ્યાપારપરાયણ જેન કેમે એટલું તો અવશ્ય લક્ષમાં રાખવું ઉચિત છે કે પોતાના જાતિબંધુઓને જેમ બને તેમ પોતાના ચાલું વ્યાપારમાં ઘટિત સ્થાન પર ગોઠવવા પ્રયત્ન કર જોઈએ. મનુષ્ય ગમે તે સ્વાશ્રયી હોય પરંતુ કોઈ પ્રસંગે અમુક પ્રકારની સહાય વિના અટકી પડે છે પણ ખરો; તેથી ચોગ્ય માર્ગ પર નહિ ચડવા પામેલ પોતાના જ્ઞાતિબંધુને ઘટતી સહાયની અપેક્ષા હોય તો તે આપીને ચાલતો બનાવવા, અને આગળ પર તેની યેગ્યતા મુજબ પોતાના વ્યાપારમાં અમુક હિસ્સો આપવો. આ વિષયમાં વ્યાપારી વર્ગને વિશેષ કહેવુંજ ઉચિત સમજાતું નથી, છતાં એટલી પ્રસંગાનુસાર સૂચના તો અવશ્ય કરવી જ પડશે કે જેમ વોરા અને મુસલમાન કામમાં તેમજ પારસી અને દક્ષિણ કોમમાં એવો એક પ્રકારનો સંબંધ જળવાઈ રહ્યો જોવામાં આવે છે. એક ખાતામાં ઉપરોક્ત કેમનો બંધુ વ્યાપાર કિંવા નોકરી કરતો હોય અને તેના જાતિભાઈને તેમાં જોડાવા ઈછા હોય તે કિંવા તેને જતિભાઈ ધંધારહિત દૃષ્ટિએ પડતો હોય તો તે તેને સાથે તુરતજ જેડે છે, અને માતાને જે બનાવવા યત્ન કરે છે. આ બંધુઓનું અનુકરણ જૈન શ્રીમંત વ્યાપારી જનોને કરવું ઉચિત જણાતું નથી ? શા માટે હોટે ભાગે તેઓ આ પ્રમાણે કરતા નહિ હોય? ખરેખર, અવનતિનાં કારણે આપણને ડગલે ડગલે નજરે પડે છે.
પરદેશગમનના પ્રશ્નના સંબંધમાં જૈન સમાજમાં સુભાગ્યે એવું હવે રહેવા પામ્યું નથી કે “અન્ય સમાજમાં આજે જેવું છે અર્થાત પરદેશ ગમન કરી આવ્યા બાદ પ્રાયશ્ચિત લેવાં પડે, જ્ઞાતિબહાર મૂકવામાં આવે વગેરે વગેરે અનેક વિટંબના જૈનેતર સમાજમાં દષ્ટિગત થાય છે તેવું જૈન સમાજમાં હાલ કશું જોવામાં આવતું નથી. એ હર્ષ પામવાની બીના છે. વસ્તુત: પરદેશગમન કર્યા વિના-દેશ વિદેશમાં વ્યાપાર ખેડવાની પદ્ધતિઓનો પદ્ધતિસર અભ્યાસ કરી આવ્યા વિના દેશના વ્યાપારની પ્રગતિ કદિ થઈ શકવાની નથી, અને વ્યાપારવિષયક પ્રગતિ જ્યાં જોવામાં આવતી નથી ત્યાં પ્રજા પ્રાય: ભૂખમરે જ સહન કરતી હોય છે.
આપણા આર્યાવર્તના પૂર્વના ઈતિહાસ તરફ લક્ષ આપશો તો જણાશે કે પરદેશગમનનાં દ્વાર બંધ નહોતાં, વ્યાપાર, હુન્નર, કળા, કૌશલ્યાદિ પ્રાપ્ત કરવા માટે કરવામાં આવતું પરદેશગમન કોઈ પ્રકારે તિરસ્કરણય ગણાય જ નહિં, પરંતુ કેટલાક સંપ્રદાય અમુક વ્યક્તિને પરદેશગમન કરી આવ્યા બાદ પોતાના સંપ્રદાયુમાં લેવાની-લેજનાદિક વ્યવહારમાં સાથે રાખવામાં પોતાના સંધાયને વિરોધ
For Private And Personal Use Only
