________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. લોકપ્રિય થવાની કળા.
(૨) ( ગતાંક પૃષ્ટ ૧૯૦ થી ચાલુ. ) લેક શાહ વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ બી. એ. ભાવનગર જેઓ આપણાં દુર્ગણે અને દૂષણો જેવાને બદલે આપણાં સદ્ગો અને આપણામાં જે સારું હોય તે જુએ છે તેવા લોકોની સાથે સમાગમાં આવી સંબં ધમાં જોડાવાની તક દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવાની તક કરતાં ઘણે દરજ્જે કિંમતી છે. ઉમદા અને ઉત્તમ ગુણેને ખીલવવાની આપણી શક્તિ તેનાથી દિનપ્રતિદિન વૃદ્ધિગત થાય છે. જે લેકે હમેશાં બીજાની અવગણના કરતા હેય છે, જેઓ બીજાના વર્તનમાં દેશે જોયા કરતા હોય છે અથવા જેઓ ધુતાથી એમ સૂચન કરતા જણાય છે કે તેઓએ જેવા બનવું જોઈએ તેવા તે બન્યા નથી એવા લેકેથી નિરંતર સાવધ રહો. આવા લેકેને સહવાસ ભયંકર છે. આવા લોક અવિશ્વસનીય છે. અન્ય માણસોની અવગણના કરનારૂં મન હમેશાં સંકુચિત અને અસ્વસ્થ હોય છે. આવું મન બીજામાં કશું સારું જોઈ શકતું નથી તેમજ સારાની ગણના કરી શકતું નથી તેથી આવા પ્રકારનું મન દ્વેષી અને ઈર્ષ્યાળું ગણાય છે. કોઈપણ સગુણને માટે અથવા કેઈ શુભ કાર્ય માટે બીજાનું સારૂં બોલાતું હોય અથવા બીજાની પ્રસંશા થતી હોય તો તે આ પ્રકારના મનને અસહ્ય અને દુ:ખદ થઈ પડે છે. બીજા માણસમાં કંઈક સારું છે એ વાતની તેનાથી ના પાડી શકાય એવું ન હોય ત્યારે પણ
જે” અથવા “પણ” શબ્દોથી તે તેની અવગણના કર્યા વગર રહેશે નહિ. અને પ્રશંસાપાત્ર બનેલા મનુષ્યના વર્તન પર શંકાશીલ દ્રષ્ટિથી જેવા બીજી રીતે યત્ન કરશે.
વિશાલ અને સ્વસ્થ ચિત્ત બીજાના દોષે અને દૂષણે કરતાં ગુણે વધારે ત્વરાથી નિહાળી શકે છે; પરંતુ સંકુચિત અને નિરંતર અવગણના કરનારૂં ચિત્ત તે હમેશાં અન્યના જ જોઈ શકે છે. જે કંઈ સ્વચ્છ છે, સુંદર છે, સત્ય છે, સુઘડ છે, ઉદાર છે તે તેના દ્રષ્ટિબિંદુની બહાર રહે છે. તેને નષ્ટ કરવામાં અથવા તેડી પાડવામાંજ એવા ચિત્તને આનંદ અને મઝા આવે છે. પણ તે બંધારણ કરવાની શક્તિ લેશમાત્ર પણ ધરાવતું નથી. જ્યારે જ્યારે તમે કે માણસને બીજાની અવગણના અને નિંદા કરતા સાંભળે ત્યારે ત્યારે જે તમે તેને ઉક્ત દેષ સુધારી શકે એમ ન હો તો તમારા મિત્રમંડળમાંથી તેને દૂર કરે. તમે એમ ન ધારતા કે જેઓ તમારા સમક્ષ બીજાના દોષ ગણાવે છે અને જેમાં તમારા સમક્ષ અન્યની ટીકા કરી તેને હાંસીપાત્ર બનાવે છે તેઓ અનુકુળ પ્રસંગ આવશે ત્યારે તમારા વિષયકવાતમાં પણ એજ રીતે વર્તશે નહિ. આવા લેકે સાચા મિત્રો -
For Private And Personal Use Only
