________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. પન્યાસજી શ્રીમદ્ દાનવિજયજી મહારાજે શ્રી વડેદરા નરેશ
પાસે આપેલ વ્યાખ્યાન,
( ગતાંક પૃષ્ટ ૧૮૩ થી ચાલુ. ) પરસ્પર વિરેાધ ન આવે તેમ ધર્મ અર્થ કામ એ ત્રણ વર્ગનું
સાધન કરવારૂપ અઢારમા ગુણનું સ્વરૂપ. - ત્રણ વર્ગ ધર્મ અર્થ ને કામ. જેનાથી અભિષ્ટ કાર્યને ઉદય અને મોક્ષની સિદ્ધિ થાય, તેનું નામ ધર્મ કહેવાય છે, અને જેનાથી લૈકિક કાર્ય પ્રજનની સિદ્ધિ થાય. તેનું નામ અર્થ કહેવાય છે. અને જેનાથી અભિમાનના રસથી પ્રેરાએલી ઇન્દ્રિયોને પ્રીતિ થાય, તેનું નામ કામ કહેવાય છે. આ ધર્મ અર્થ અને કામ રૂપ ત્રણે વ પરસ્પર ગુંથાએલ છે. તેમાં એક બીજાને ઉપઘાત ન થાય, તેવી રીતે ગૃહસ્થોએ સેવન કરવા. પરંતુ કોઈને ઉપઘાત થાય તેમ ન કરવું. જે ધર્મ અને અર્થને ઉપઘાત કરી કેવળ કામનેજ સેવન કરે તે અરણ્યમાં રહેલા હાથી જેમ વિષય સુખમાં મગ્ન થઈને આપત્તિનું સ્થાન થાય છે, તેમ તે માણસ પણ દુ:ખના
સ્થાનરૂપ થાય છે. તેમજ જે પુરૂષ ધર્મ અને કામને ઉલ્લંઘન કરી કેવળ અર્થ જ ઉપાર્જન કરવામાં તસર રહે છે, તેના ધનને બીજા માણસે ઉપભેગ કરે છે. અને પિતે તે હાથીને મારનાર સિંહની જેમ કેવળ અર્થ ઉપાર્જન કરવાની ખાતર કરેલ અનીતિ આદિ દુષ્કર્મનો જ ભાગીદાર થાય છે. તેમજ જે પ્રાણુ ધર્મની આવગણના કરી કેવળ અર્થ ઉપાર્જન કરવામાં અને કામ (ઈચ્છિત પંચેંદ્રિાના વિષય) નું સેવન કરવામાં આસકત બને, તે વાવવાને આપેલા બીજનું ભક્ષણ કરનાર કણબીની જેમ દુ:ખી અવસ્થાને પ્રાપ્ત થાય છે. અને જે માણસ અર્થ તથા કામ એ બેની ઉપર કે દકારી કરીને કેવળ ધર્મનું સેવન કરવા ઈચ્છે છે તે પુરૂષ તે ગૃહસ્થાવાસને ત્યાગ કરીને સાધુપણું અંગીકાર કરવું એજ ઘણું સારું છે. અર્થાત્ ગૃહસ્થાએ એકલો ધર્મજ અંગીકાર કરવો, એ પણ ઉચીત નથી. પરંતુ પરસ્પર બાધારહિત ત્રણે વર્ગોનું સેવન કરવું. તેમાં પણ વિશેષ કરીને ધર્મનું સેવન કરવું. કારણ ધર્મ વિના અર્થ અને કામની પ્રાપ્તિ થતી નથી. કહ્યું છે કે –
त्रिवर्गसंसाधनमन्तरेण, पशोरिवायुर्तिफलं नरस्य । तत्रापि धर्म प्रवरं वदन्ति, न तं विना यद्भवतोऽर्थकामौ ॥१॥
ભાવાર્થ—ધર્મ, અર્થ અને કામ આ ત્રણ વર્ગના સાધન વિના મનુષ્યનું આયુષ્ય નિષ્ફળ છે. તે ત્રણ વર્ગમાં પણ ધર્મ છે તે શ્રેષ્ઠ છે. કારણ તેના વિના
For Private And Personal Use Only
