________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૬
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
સમ્યગુ, શ્રદ્ધા. આ માસિકના ચાલુ વર્ષના પહેલા અંકમાં મી. અધ્યાયીને “ શ્રદ્ધા” નામને લેખ, વાંચતાં આનંદ થાય છે. મી. અધ્યાયી જૈન તત્વજ્ઞાનના ઉંડા અભ્યાસી છે, એમના જેવા વિદ્વાને પિતાની જાતિ બંધુઓમાં જ્ઞાનને વધારે થાય એ માટે જે પ્રયાસ કરે એ પ્રશંસાપાત્ર છે. શ્રદ્ધાને લેખ એક મરાઠી નિબંધના આધારે આલેખવામાં આવ્યું છે તે નિબંધકાર એમ. એ. ની પદ્વિધારક છે. એ ઉપરથી આપણુ પદ્વિધરેએ ધડે લેવા જેવું છે, અને તે મેળવેલા જ્ઞાન વડે જૈન તત્વજ્ઞાનને અભ્યાસ કરી તેના મૂળ તને ફેલાવો કરવાનો પ્રયત્ન કરવા તેમને જે આપણે વિનંતી કરીએ તે તે અસ્થાને ગણાશે નહીં.
મી. અધ્યાયીના જણાવ્યા મુજબ અંધશ્રદ્ધા એ હૃદયની અત્યંત પામરતાને સૂચવનારી છે, એ વાત ખરી છે. જૈન શાસ્ત્રકારોએ જે શ્રદ્ધાને મહત્વ આપવા સૂચવ્યું છે, તે અંધશ્રદ્ધાને નહીં પણ સભ્ય શ્રદ્ધા માટે. | શ્રદ્ધાનું પહેલું પગથીયું સમ્યમ્ જ્ઞાન છે. સમ્યગ્ર જ્ઞાન સિવાય સમ્યગ્ર શ્રદ્ધા થવી અશક્ય છે. અને સભ્ય શ્રદ્ધા થયા શિવાય નિર્મળ ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થઈ શકે નહીં, તેટલા માટે સમ્યગૂ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રને મોક્ષનું કારણ માન્યું છે. એનું શુદ્ધ રીતે આરાધન એ મોક્ષ પ્રાપ્તિને ઉપાય માન્ય છે. અને તેજ આત્માની સર્વોત્કૃષ્ટ ઉન્નતિ સાધી શકે છે.
સમ્યગ જ્ઞાનથી જગતમાં રહેલા પદાર્થના સ્વરૂપને યથાર્થ બંધ થાય છે. તે થયા સિવાય કદી પણ સમ્યગ શ્રદ્ધા થઈ શકે નહીં. જે તે થયા શિવાય કેઈપણુ પદાર્થ ઉપર શ્રદ્ધા થાય છે તેમાં દુષણ આવવાનો સંભવ છે. સમ્યગૂ જ્ઞાન શિવાય પદાર્થના ઉપર શ્રદ્ધા કયારે થાય કે તેના વિકતા ઉપર શુદ્ધ શ્રદ્ધા હોય ત્યારે. તેટલું થવાને માટે વક્તા કેણ છે? તેનું તથા તેના સ્વરૂપનું પહેલું ખરેખર એ. ળખાણ થવું જોઈએ. વસ્તુ યા પદાર્થનું સ્વરૂપ કહેનાર શુદ્ધ અને રાગદ્વેષ રહીત છે, એવી ખાત્રી થયા પછી તેના કહેવાનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજ્યા સિવાય તે જે કહે છે તે સત્ય છે, એ વિશ્વાસ ઉત્પન્ન થવે એ પણ એક જાતની શ્રદ્ધા છે. તે શ્રદ્ધા એ સમ્યમ્ શ્રદ્ધાની કેટીમાં આવી શકે છે, પણ વસ્તુના સ્વરૂપને યથાર્થ બંધ થયા પછી જે શ્રદ્ધા થાય તેના જેવી તે નિર્મળ હોઈ શકે નહીં. એટલા માટે પદાર્થ યા વસ્તુના સ્વરૂપને શાસ્ત્રરિયા યથાર્થ બંધ કરે એ દરેક જણની પહેલી ફરજ છે. વસ્તુ સ્વરૂપના યથાર્થ ધ સીવાય ઉત્પન્ન થએલી શ્રદ્ધા દઢ રહી શકતી નથી, તેને પાયે કાચે રહે છે. વસ્તુ સ્વરૂપના યથાર્થ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયા પછી જે શ્રદ્ધા થવી તેજ શ્રદ્ધા એ વાસ્તવિક શ્રદ્ધા છે. અને તેજ શ્રદ્ધા આત્મિક ઉન્નતિને
For Private And Personal Use Only
