________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાશ. શોધી શકતા હતા. તે દર્શન-ઉપગના બળથી તેમના હૃદયમાં સમભાવ–મૈત્રી ભાવ અને પ્રેમભાવના પ્રવાહ જેશબંધ વહેતા હતા. તેથી ભ્રાંતિ કે અજ્ઞાનથી ઉત્પન્ન થનારા મિથ્યાદર્શનને એક અંશ પણ તેમના હૃદયમાં આવી શકતે નહતે સર્વત્ર એકરસ-અભેદતાને જેનારા તેઓ સંસારને ઉત્તમ પ્રકારે સુખરૂપ બને નાવી શકતા હતા.
અર્વાચીન જેને તે દર્શન-ઉપગનું રહસ્ય સમજી શકતા નથી અને તેને સ્થૂલ અર્થ સમજી સંસારના પ્રવર્તાનામાં પણ રહેલી તેની સૂક્ષમતાના તદન અજ્ઞાત રહે છે. આથી તેમની મનોવૃત્તિમાં કેટલાએક મલિન ભાવે સ્થાપિત થઈ ગયેલા દેખાય છે. તેની અંદર સ્વાર્થ વૃત્તિની વિશેષ પ્રધાનતા થઈ પડી છે, જેને લઈને પોતાને સુખ તેજ સત્ય, એજ નીતિધરણ પ્રવર્લ્સ અને પિોતપોતાની સં. ભાળ રાખવી, બીજાને ગમે તે થાઓ, એવી મલિન ભાવના જાગ્રત થઈ આવે છે. આ મલિન ભાવના એટલી બધી વધતી જાય છે કે, તેથી જૈનત્વના તેજસ્વી સ્વરૂપ ઉપર મટે ફારફેર થતું જાય છે. તેથી તે તરફ જેનોએ સંપૂર્ણ લક્ષ આપવાનું છે. નહીં તે તે પ્રમાદનું વિપરીત કટુફલ સર્વ જૈન પ્રજાને ચાખવું પડશે.
પ્રાચીન જૈન ભાવનામાં સમભાવની પ્રધાનતાને લઈને પ્રેમનું શુદ્ધ સ્વરૂપ ઝળકી રહેતું હતું. પ્રેમનું પવિત્ર આલંબન રૂપ માત્ર જૈન હૃદય છે, એમ આખા ભૂમંડલ ઉપર કહેવાતું હતું. પ્રાચીન જેને જેટલે સમભાવ અથવા પ્રેમ તેટલું સુખ સમજતા હતા, તે સમભાવ અથવા પ્રેમના પ્રકાશથી પ્રકાશિત થયેલ પ્રેમી જૈન પિતાના આખા કુટુંબને, પિતાની આખી જ્ઞાતિને, પિતાની કમ-સમાજ કે સંઘને અને પિતાના દેશને અને તેની પ્રજાને પોતે સમજતા હતા અને ખરા આત્મપ્રેમી જન બની સર્વ જીવ માત્રની સાથે પોતે અભેદભાવે–પ્રેમભાવે–ઐયભાવે કે સમભાવે દેખાતા હતા. જેમ ઈદ્રિય એજ પિતાને એક અંશ છે, તેમ કુટુંબને પિોતે પણ એક અંશ છે. પ્રજાને માનવ જાતને વગેરેને પિતે પણ એક અવયવ છે, માટે તેની સાથે પ્રેમભાવ પૂર્વક સમભાવ રાખી તેઓ વર્તતા અને તેજ ભાવનાથી પિતાનું, કુટુંબનું, કેમનું, સમાજનું, દેશનું, પ્રજાનું, મનુષ્યનું અને અખિલ જીવોનું સુખ સમભાવે સાધવાને પ્રવર્તાતા હતા.
આ ભાવનાના બળથી તેઓ સ્વ અને પરના કલ્યાણ માટે અનેક ઉપાય જતા હતા. તેઓ ધામિક ઉન્નતિ મેળવવાને માટે જે પ્રયત્ન કરતા તે પ્ર. યત્ન આર્થિક ઉન્નતિ મેળવવાને પણ કરતા હતા. ભારતવર્ષની વ્યાપાર કળા તેમના જ આશ્રય નીચે પોષાતી હતી. તેઓ વિજ્ઞાનશાસ્ત્રને પોતાનું કલ્પવૃક્ષ ગણુતા અને વ્યાપાર કળાને પિતાની કલ્પલતા માનતા હતા. તે સમયના વિદ્વાને એતિહાસિક લેખમાં લખે છે કે, “આહંત ધર્મના સફરી વ્યાપારીઓ પોતાની વિજ્ઞાનકળા વડે પૃથ્વીના પડમાંથી, આકાશના ગર્ભમાંથી, સમુદ્રના તળીઆમાંથી અને વાતા. વરણના મિશ્રણમાંથી પણ લક્ષમીને ખેંચી લાવે છે.”
For Private And Personal Use Only
