Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

આત્માનન્દ પ્રકાશ
भृशं क्रोधमानोब्बसद्दम्नलोभैरसौ ताप्यते ऽध्यात्मिक रेव जन्तुः । ततो नूरिकर्माणि बध्नाति दुःखी क्रियास्थानमित्यष्टमं उष्टमुक्तम् ॥ १४ ॥
એ પ્રકારના વિચારો આત્મામાં કેધ, માન, માયા, અને લેભરૂપ ચાર કષાને ઉદય થવાથી ઉત્પન્ન થાય છે, અને એ ચાર કષાયથી જીવ અત્યંત તપે છે, જે નાથી મનઃ દુષ્ટ થાય છે, અને મનદુષ્ટ થવાથી ઘણું અશુભ કર્મોને બંધન થાય છે માટે એને દુષ્ટ ફિયાસ્થાન કહ્યું છે.
जातिकुलरूपवलनायकत्व-श्रुतोद्यत्तपोलाजमदमद्यमत्तोऽसुमान् । यत्परं निन्दति स्वप्रकर्षोद्धतस्तक्रियास्थानकं नवममाहुर्बुधाः ॥ १५॥
જાતિ મદ, કુલમદ, રૂપમદ, બળદ, ઐશ્વર્ય મદ, શ્રતમદ, તમિદ, લાભમદ એ આઠ પ્રકારના મદમાં ઉન્મત્ત થઈ જે પ્રાણી બીજાની નિંદા કરે, અને પિતાનું શ્રેષ્ટપણું સ્થાપન કરે, અર્થાત્ અમારી જાતિ અને અમારું કુલ ઉચું છે. અમે અમુકના વશજ છીએ એ પ્રકારે પિતાની જાતિ અને કુલને અભિમાન કરે, અને બીજાને હીનજાતિ યા નીચ કુળના કહી,તેમની નિંદા કરે, તે જાતિમદ તથા કુળમદ કહેવાય. પોતાના ગૌર વર્ણનાં વખાણ કરે અને બીજાને “કાળી મહેસ જે છે, આનું હોવું તે વાંદરા જેવું છે, વિગેરે શબ્દો કહી, તેના શરીર યા રૂપની અવહેલના કરે, તે રૂપમદ કહેવાય. એવીજ પ્રકારે પિતાના બલના વખાણ કરે, બીજાને નામર્દ વિગેરે કહે, તે બલમદ. પિતાને કેઈપણ પ્રકારનું અધિકારી પદ મળ્યું હોય, નેતાપણું પ્રાપ્ત થયું હોય તે તેના મદમાં મસ્ત થઈ, અગ્ય વર્તન ચલાવે, તે ઐશ્વર્ય–નાયક મઠ કહેવાય. ઉચા પ્રકારની વિદ્યા, યા કળા કૈશલ જે પિતાને પ્રાપ્ત થયું હોય તે તેનું અભિમાન આણી હું મહા વિદ્વાન છું, આ બીજાઓ મૂખ છે. એમને એ વિષયની શી ખબર, ઇત્યાદિ પ્રકારે જે વિદ્યાનું ઘમંડ કરવું તે, શ્રુત-વિદ્વત્તામાં કહેવાય. તેમજ પિતે બહુ તપ વિગેરે કઈ કરતો હોય તેનું ગર્વ કરે તે તપમદ કહેવાય. દ્રવ્યાદિકની વિશેષ પ્રાપ્તિ થઈ હોય તેને જે ગર્વ કરે તે લાભમર કહેવાય છે. એ મદમાં મત્ત થઈ બીજાને તિર સ્કારવાં તે માનનામા ફિયાસ્થાન કહેવાય છે.
यैर्जनैः सह वसति पुत्रपित्रादिभिस्तदपराधे बघीयस्यपि प्रौढरुट् ॥ सृजति दएमं गुरुं दशममिदमीरितं मित्र विशेषसझं क्रियास्थानकम् ॥१६॥
પુત્ર, મિત્ર, માતા, પિતા, ભ્રાતા, ભગિની આદિ જે સ્વજન, મિત્રજન સાથે રહેતે થકે તેમને અલપ અપરાધ થયે છતે અધિક દંડ કરે, અર્થ, કેઈપણ માણ સે થડ અપરાધ કર્યો હોય તે પણ તેને સખ્ત દંડ કરે તે મિત્રવિદ્વેષનામા દશમું ક્રિયાસ્થાન કહેવાય છે.