________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિવિધ વચન
૫૫
कहमनहा आणंताऽयंत भवसंचि अणऽयंताणि ।।
कम्माणि निहिणिजणं संपत्ता सासयं मुक्खं ॥ ४॥ જે એમ ન હેય-જીવ કર્મોને નાશ ન કરી શકતા હોય તો અનંતાઅનંત ભવોમાં સંચિતબેગાં કરેલાં અનંત કર્મ પંજો-અનંતી કર્મ વર્ગણાઓનો નાશ કરી, અનંત આત્માઓ અક્ષય, અનંત શાશ્વત સુખનું સ્થાન જે પક્ષ-મંદિર તેને કેમ પ્રાપ્ત થયા ?
चुलणी दढप्पहारी, कुकम्मकारी विश्ह नवक्कमओ ।
सिद्धिं गया च सग्गं, चिनाइतणो अरोहिणिो . ॥५॥ ચલણી જેવા, અને અત્યંત કર કર્મકારી દ્રઢ પ્રહારી સમાન પાપી પ્રાણિઓ પણ આ સંસારમાં પ્રવર પ્રાકમ-ઉદ્યમના પ્રતાપે કર્મ શત્રુઓનો નાશ કરી સિદ્ધિ પદને પામ્યાં છે, તથા ચિલાતિ પુત્ર અને રોહિણિય ચોર જેવા દુષ્કર્મ જીવો પણ ઉદ્યમનાજ યોગથી સ્વર્ગ-સુખનો અનુભવ કરી રહ્યાં છે.
ता चेवाणिनिवर कम्मखयठा जवक्कमो निचं ।
धम्मस्थिएहिं किन्जा एवं हि उवक्कमो बनवं ॥५॥ માટે અનિષ્ટ અને મહા કરે એવાં કર્મ રૂપ શત્રુઓને સંહાર કરવા માટે ધમાંથી પુરૂષ બલવાન એવાં ઉપક્રમ-ઉદ્યમને જ નિરંતર કર્યા કરે છે.
जोगवसणधणज्जण परआवजणवि पक्व दलण मुहं ।
विज्जारज्जादाणप्पमुहं पिहु उज्जमा चेव ॥७॥ નાના પ્રકારના વક્રરસવાળાં નિરંતર ભૂજન કરવાં, અનેક જાતિના બહુ મૂલ્ય, અલ્પભારવાળા ઉંચા વસ્ત્રો પહેરવાં. પર પક્ષને આર્જવ કર, શત્રુ પક્ષને સંહાર કરે. વ્યાકરણ, કાવ્ય, કાષ, અલંકાર, છ—શાસ્ત્ર, ધર્મશાસ્ત્ર આદિ વિવિધ વિષયમાં પારગામી પણું, રાજ્યમાન્ય અને જનમાન્ય અધિકારોનું આધિપત્ય પામવું ઇત્યાદિ સર્વ કાર્યો ઉદ્યમ કરવાથી જ થાય છે.
उद्यमः खलु कर्तव्यो मार्जारस्य निदर्शनात ।
जन्म प्रभृति गौनास्ति पुग्धं पिबति नित्यशः ॥ ७॥ મનુષ્યોએ નિશ્ચય કરીને ઉદ્યમ કયાં કરવું અને તેમણે બિલાડીના આચરણથી એ પાઠ શિખી તે જોઈએ. જુઓ બિલાડીને ત્યાં કાંઈ ગાય બાંધેલી નથી. પણ તે રોજ હમારી મનુષ્યની માફકજ દુધ પી ને મેજમાં ફરતી ફરે છે, એ પ્રતાપ ઉદ્યમ દેવો જ છે.
सर्व कर्मसु सदैव देहिना, मुद्यमः परमबान्धवो मतः ।
यं विना हृदयवाञ्चितान्यहो, नाप्नुवन्ति नियतं यदि स्थिरा ॥५॥ સર્વ કર્મમાં સઘળાં કાર્યોમાં દેહધારી આત્માઓનો ઉદ્યમ જ પરમ બાંધવ-ઉતકૃષ્ટ મિત્ર છે. ઉદ્યમ વિના મનવાંછિત ફળ-ઈચ્છિત કાર્યની સિદ્ધિ-કાઈ. પણ કાળે, કઈ પણ પ્રાણીએ પ્રાપ્ત કરી નથી. ઉદ્યમવડે જ દરેક કાર્યની સિદ્ધ થાય છે, નહિ કે મનોરથોથી ઉમેર હિતિयति कार्याणि न मनोरथैः।
For Private And Personal Use Only
