Atmanand Prakash Pustak 009 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

આત્મજ્ઞાનને સરલ-શુદ્ધ માર્ગ. ૧૦૫ ૧ ઉપથમિક-ઉદીરણ કરેલા મિથ્યાત્વને અનુભવથી ક્ષય કરતાં અને નહીં ઉદીરણા કરેલા મિથ્યાત્વને પરિણામની નિર્મ, ળતા વિશેષે કરી સર્વ પ્રકારે ઉપશમાવતાં–દબાવી દેતાં એટલે ઉદયમાં ન આવવા દેવારૂપ કરતાં જે ચૈતન્યને ગુણ પ્રગટ થાય છે, તે ઉપરામિક સમ્યકત્વ કહેવાય છે.
આ સમ્યકત્વ અનાદિ મિથ્યાષ્ટિને, ગ્રંથિભેદ કરનારને, અને ઉપશમ શ્રેણીના પ્રારંભના કરનારને થાય છે.
૨ ક્ષાયિક–અનંતાનુબંધી કષાયની ચેકડીને ક્ષય થયા પછી અનંતર મિથ્યાત્વ, મિશ્ર સમ્યકત્વરૂપ ત્રણ પુંજરૂપ દર્શનમેહનીય કર્મનો સર્વથા ક્ષય થતાં આત્માને જે ગુણ ઉત્પન્ન થાય, તે ક્ષાયિક સમ્યકત્વ કહેવાય છે. આ સમ્યકત્વ ક્ષપકશ્રેણી અંગીકાર કરનારને હેાય છે. “ક્ષપક શ્રેણું અંગીકાર કરનાર પુરૂષ આઠ વર્ષથી ઉપરાંત વયવાળેવાત્રકષભનારા સંઘયણવાળે, અને ધ્યાનને વિષે ચિત્ત આપનારે હોય છે, તે પુરૂષ અવિરતિ હેય, દેશ વિરતિ હોય અથવા પ્રમત્ત–છઠા ગુણઠાણાવાલા અથવા અપ્રમત્ત–સાતમા આઠમા ગુણઠાણાંવાલામાંથી ગમે તે હોય તે ક્ષેપક માંડે છે, એમ પ્રવચનસારોદ્ધાર ગ્રંથને વિષે કહેલું છે.
૩ શપથમિક–ઉદય આવેલા મિથ્યાત્વને વિપાકના ઉદયે કરી વેદી ક્ષય કરે અને શેષ કે જે સત્તામાં અનુદય આવેલું હોય તેને ઉપશાંત કરે એટલે મિથ્યાત્વ મિશ્ર પુંજને આશ્રીને કે અર્થાત ઉદયને અટકાવે, અને શુદ્ધ પુંજને આશ્રી મિથ્યાત્વ ભાવને દૂર કરી એટલે ઉદીરણ કરેલ મિથ્યાત્વને ક્ષય કરવાથી અને નહીં ઉદીરણ કરેલ મિથ્યાત્વને ઉપશમ કરવાથી આત્માને જે ગુણ ઉત્પન્ન થાય તે ક્ષાપશમિક સમ્યકત્વ કહેવાય છે. આ મિથ્યાત્વ શુદ્ધ પુંજ લક્ષણવાનું છે. તે અતિશય નિર્મલ એવા વાદળાની પેઠે છે, તેથી તેમાં યથાવસ્થિત શુદ્ધ તત્વરૂચિનું આચ્છાદન થતું નથી, એટલે તે આચ્છાદન કરનાર ન હોવાથી તે ઉપચારથી સમ્યકત્વ કહેવાય છે.