________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન દર્શન અને તેનું સંક્ષિપ્ત દિગ્દર્શન. ૧૧૫ આ ઉપરાંત ઈ દે પાંચ સમિતિએ, મન આદિ ત્રણ ગુણિઓ, સુધા આદિ બાવીશ પરિસહ, અનિત્યાદિ બાર ભાવના, સામાયિકાદિ પાંચ ચારિત્ર, મંત્રી આદિ ચાર મહાભાવનાઓમાં સાધુજનને નિરંતર રમણ કરવાનું છે. ચારિત્રના આ સર્વ અંગે વિસ્તાર શામાં ઘણે જ છે, ચારિત્રની વ્યાખ્યા કરતાં કહેવામાં આવે છે કેपंच महाव्रतमूलं समिति प्रसरं नितांत मनवद्यम् । गुप्तिफन नारननं सन्मतिना कीर्तितं वृत्तं ॥
“ચારિત્ર રૂપ વૃક્ષની જડ પાંચ મહાવ્રત છે, શાખા પાંચ સમિતિ છે અને ફળ ત્રણ ગુમિ છે.” ચરણકરણનુગની આ ક્રિયાઓ ના સંસ્કાર દઢ થવાથી મનેબલ ઘણું જ ઉચ્ચ અને વિશાળ પ્રદેશાવગાહી બને છે. સંયમની આ સર્વ શુભ ક્રિયાઓ વડે આત્મારૂપ પાત્ર ઘણું જ શુદ્ધતર બને છે. આ સર્વ કારણે શુદ્ધ અને ઉત્પાદક શકિતથી ભરપુર હોવાથી જ્ઞાન દર્શનની રમણુતા રૂપ ચારિત્રને આત્મા અધિકારી બને છે. મુકિત કે જેને અનેક દર્શનેએ જુદા જુદા કારણે માનીને કાર્યરૂપે એક માનેલી છે, તે જૈન દર્શનની અપેક્ષાએ અનંતકાળ આમાની જ્ઞાન દર્શનમાં રમણતા અને આત્માના સંસારીપણાના આત્યંતિક ક્ષય રૂપે છે. આ મુક્તિનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ છે. શાસ્ત્રકાર તેથી જ કહે છે કે –
अयमात्मैवसंसारः कषायेंद्रियनिर्जितः ।
तमेवतद्विनेतारं मोक्षमाहुर्मनीषिणः ॥ “ કષાય અને ઇન્દ્રિયથી જીતાયેલો આત્મા તેજ સંસાર છે અને તેમને તે જીતે ત્યારે પંડિતે તેને મેક્ષ કહે છે”
અત્ર એક પ્રશ્ન ઉત્પન્ન થયેલ છે કે સિદ્ધના જીવોને, આ સંસારમાં સુંદર સ્ત્રીઓ સાથે રમણ કરવાથી ઉત્પન્ન થતે આનંદ તેમજ સ્વાદિષ્ટ અને ઉત્તમ ભેજને આરોગથી ઉદ્દભવતે આનંદ નથી જ. તે મુકિતનિવાસ કરતાં અત્ર સુખ લાગે છે, ત્યાં ભગવટા વગરની ન્ય અવસ્થા છે. પરંતુ પુદ્ગલાનંદી પ્રાણીઓને આ અજ્ઞાન મૂલક
For Private And Personal Use Only
