________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૨
આત્માનંદ પ્રકાશ.
કવું જ્ઞાન ધ્યાન કરવું, તે પિષધવ્રત કહેવાય છે. પર્વના દિવસે સેળ પિ હે ર સુધી ઉપવાસ કરી એક થાને રહેવું, તે ઉત્કૃષ્ટ પૈષધેપવાસ વ્રત કહેવાય છે, તેને પચ અતિચાર છે. ૧ જોયા વિના તથા ના પ્રમજેલા સ્થાનને વિષે મલમૂત્રાદિ પરઠવવા, ૨ તેવા સ્થાનમાં ધર્મના ઉપકરણ લે તથા મુકવા, ૩ જોયા પ્રમાજ વિના સથારે લેવે મુક, ૪ પૈષધઉપવાસને અનાદર કરે, અને પ મૃતિ-મરણનું અનુસં. ધાન ન રાખવું. એ પાંચ અતિચાર ટાળવાથી પિષધેપવાસ વ્રત નિર્દેષ રીતે પલે છે.
પ્રાચીન મહાત્માઓએ ચારિત્રના શિક્ષણને માટે આ વ્રતની જના કરેલી છે. આ વ્રતથી સાંસારિક ભાવોમાંથી મુક્ત રહેવાને અભ્યાસ પડી શકે છે. કાયમને વિરતિ ધર્મ પાલી શકાય તેમ ન હોય તે તે આ ત્રીજા શિક્ષાત્રતથી તેટલે અંશે ચરિતાર્થ થઈ શકે છે. ચારિત્ર ધર્મની ભાવનાએ પણ આ વ્રતથી જ સિદ્ધ થાય છે. પ્રત્યેક પર્વ તિથિએ પિ પધાપવાસ વ્રતની આરાધના કરનારાઓ અનુક્રમે ચારિત્ર ધર્મની ભાવનાઓને વિશેષ પુષ્ટ કરે છે અને પરિણામે વિરતિ ધર્મના આરાધક બને છે. તે સાથે તેમની મને વૃત્તિમાં વિરકત ભાવ એટલે બધે જામી જાય છે છે કે જેથી સાંસારિક પદાર્થની મુછા તેમના હૃદયને આકાંત કરી શકતી નથી.
પ્રાચીન મહાત્માઓએ આવા અંતરંગ હેતુઓને ઉદેશીને આ શિક્ષણીય એવા શિક્ષા વતની એના કરેલી છે. માનવ તમાઓની આમિક ઉન્નતિને ઇરછનારા આપણું પ્રાચિન મહત્માઓનો આપણે જેટલે ઉપકાર માનીએ તેટલે થે ડે છે. તે વિપકારી વંદનીય મહામ ને પણ ધન્ય વાદ ઘટે છે. તેને માટે એક સ્થલે આ પ્રમાણે લખેલું છે કે –
त बंदनीया आत्मान श्चरितार्था हितमताः ॥ " જે વિશ્વનો પાક રિવાઃ રાતઃ |
તે પવિત્ર આત્માઓ વંદનીય અને કૃતાર્થ છે કે જેમણે સમસ્ત પ્રાણીઓના પકરેને માટે શિવ-કલ્યાણ ને માર્ગ બતાવેલ છે
અપૂર્ણ
For Private And Personal Use Only
